Nöbetçi Eczaneler
Uzmanlar, Sudan‘da ordu ile Süratli Dayanak Kuvvetleri (HDK) ortasında 15 Nisan’da başlayan çatışmaların, Sudan‘ın geleceğiyle ilgili bölgesel ve memleketler arası müdahalelerin yansıması olduğunu kaydediyor.
Sudan‘daki olayların bölgesel ve memleketler arası güçlerin çıkarlarının çatışmasıyla geliştiğini belirten uzmanlar, bilhassa Batılı güçlerin tesirine işaret ediyor.
AA muhabirine yaptığı açıklamada, çatışmaların Sudan‘da yıkıcı sonuçlara yol açabileceği uyarısı yapan uzmanlar, “Somalileşme” yahut “Suriyeleşme” ihtimallerine dikkati çekiyor.
“Çatışmalar, Sudan‘ın geleceğini şekillendirmeyi amaçlıyor”
Yemenli siyasi analist Yasin et-Temimi, Sudan ordusu ve HDK ortasındaki çatışmaların, “ülkenin geleceğini şekillendirmeyi amaçladığını” belirtti.
Temimi, “Jeopolitik, ekonomik ve ideolojik açıdan şekillendirilmeye çalışılan Sudan’daki çatışmanın bölgesel ve memleketler arası güçlerin çabasının bir yansıması olduğuna kuşku yok.” dedi.
“Bazı Arap ülkelerinin yanı sıra İsrail’in Sudan’daki durumda olumsuz, etkili ve bilinen bir tesiri var.” diyen Temimi, Sudan’daki çatışmada bu güçlerin “taraf tuttuklarına” dikkati çekti.
Somali senaryosu ihtimali
Somali iç savaşına atıfta bulunan Temimi, “Çatışmalar tahlilsiz bir biçimde devam ederse ve Sudan halkı üzerindeki tesiri artarsa, Somali’deki senaryonun tekrarlandığını görebiliriz.” değerlendirmesinde bulundu.
Temimi, Batılı güçlerin Sudan’daki çatışmalar üzerindeki rolüne ait şu sözleri kullandı:
“Batılı ülkelerin diplomatik temsilciliklerini boşaltmak zorunda kalması, Batılı güçlerin çatışmanın zamanlamasını tam olarak belirlemediği, farkında olmadan patlak verdiği yahut planlandığı üzere bir muahedenin sağlanamadığını gösteriyor.”
Batılı ülkelerin Sudan’daki çatışmalar üzerinde “doğrudan bir tesirinin bulunduğuna dair bir belirtinin bulunmadığını” söyleyen Temimi, bölgesel güçlerin çatışmaya dahil olmasının “Batılı ülkelere savaşın gidişatına tesir edecek askeri bir müdahalede bulunma fırsatını” vereceğini kaydetti.
Sudan’daki durumun ciddiyetinin boyutları
Ülkelerin çatışmaya direkt müdahalesine ihtimal vermediğini belirten Temimi, “Tüm ülkeler, vatandaşlarının tahliyesi için harekete geçti. Bu da herkesin kaygılı olduğu manasına geliyor. Memleketler arası kuruluşların da ülkeden ayrılışı, durumun ciddiyetinin bir ispatı.” dedi.
Temimi, savaşın durdurulması tarafındaki davetin daha çok diplomatik olduğunu ve pek bir tesiri olmadığını aktararak, bu çeşit davetlerin kapalı kapılar akabinde bir şeylerin olduğuna işaret ettiğini söyledi.
Yemenli araştırmacı, müdahalelerin, savaşın uzun vadeli ve vekalet savaşı olduğuna, birtakım güçlerin de finansman sağladığı ve kimi maksatları olduğuna işaret ettiğini aktardı.
HDK’nin daha evvel yalnızca araçları ve makineli tüfekleri olan bir milis gücü olarak bilindiğini; artık ise orta ve uzun menzilli silahlara sahip olduklarının anlaşıldığını kaydeden Temimi, bu durumun işlerin süratle daha kötüleşebileceğinin bir göstergesi olduğunu lisana getirdi.
Temimi, Batı’nın savaşın başlatılması ve durdurulmasında büyük rolü olduğunu; savaşı kim başlattıysa onun bitirebileceğini lakin bunun mutabakatların sağlanmasından sonra olabileceğini belirtti.
Yemenli araştırmacı şunları söyledi:
“Sudan’daki durum, Suriye ve Ukrayna üzere olacak. Halihazırda çıkar peşinde koşan pek çok taraf bulunuyor. Suriye’deki durum sona ererse Sudan’daki de biter. Bu iki ülke ortasında bir irtibat olduğu manasına gelmiyor; çıkar çatışmasının savaşı uzatacağı kastediliyor.”
Uluslararası çıkarların kesişmesi
Mısırlı muharrir Yasir Abdulaziz ise “Sudan’daki krizin tarafları evvelki rejimin kalıntıları. Burhan orduyu, Muhammed Hamdan Dagalu (Hamideti) HDK komutasını temsil ediyor. Taraflar birbirini el-Ömer Beşir rejimine tabi olmakla suçluyor ve her iki taraf da ihtilali savunuyor.” dedi.
Her iki tarafın da Beşir’den sonra Sudan’daki birinci idare olduğunu sav ettiğine işaret eden Abdulaziz, bölge ülkelerin de daha esaslı olması ve evvelce tesis edilmiş bağların bulunması hasebiyle orduyu desteklediğini söyledi.
Abdulaziz, Sudan’daki krizin, iktidarın sivillere devredilmesi, şu ana kadar denetimi elinde tutan ordunun hakimiyetini sona erdiren yeni bir anayasayla Sudan’daki sistemin tekrar yapılandırılmasıyla baş gösterdiğini belirtti.
Krizin gerçek manada ise HDK’nin orduya dahil olması sıkıntısının gündeme gelmesiyle başladığını kaydeden Abdulaziz, Hamideti’nin bu noktada, denetimi kaybettiğini; Yemen üzere memleketler arası ve bölgesel arenada sunduğu gayretlerin kaybolduğunu hissettiğini aktardı.
Abdulaziz, memleketler arası güçlerin masada elini güçlendirecek kimi kartlar kazanma teşebbüsünde olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:
“Sudan’da bölgesel ve milletlerarası çıkarlar kesişiyor. ABD, Çin’e ulaşan yolu kesmek için Kızıldeniz’de bulunuyor. Rusya, Ukrayna savaşının gölgesinde bölgeye adım atma uğraşıyla Kızıldeniz’de bulunuyor. Çin de Afrika Boynuzu’ndaki çıkarlarını artırmaya çalışıyor.”
Sudan’daki çatışmalar
Kuzey Afrika ülkesi Sudan’ın başşehri Hartum ve başka kentlerde 15 Nisan sabahı Sudan ordusu ile paramiliter güç HDK ortasında silahlı çatışmalar başlamıştı.
Ordu ile HDK ortasında “HDK’nin büsbütün orduya katılmasını” öngören askeri güvenlik ıslahatı konusunda son birkaç aydır yaşanan uyuşmazlık sıcak çatışmaya dönüşmüştü.
Sudan Dışişleri Bakanlığı, Egemenlik Kurulu Lideri ve Ordu Kumandanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’ın, orduyla çatışan HDK’nin feshedilmesi ve devlete karşı isyancı güç ilan edilmesi kararı aldığını, bu temele nazaran davranılacağını bildirmişti.
Dünya Sıhhat Örgütü, Sudan’daki çatışmalarda 15 Nisan’dan bu yana 459 kişinin hayatını kaybettiğini, 4 bin 71 kişinin yaralandığını açıklamıştı.