Nöbetçi Eczaneler
-
HABER7 – ÖZEL
TR Anten Elektronik A.Ş’nin Genel Müdürü Prof. Dr. Lokman Kuzu, Haber7 Genel Yayın Direktörü Osman Ateşli’nin konuğu oldu. Merak edilen birçok bahse ait açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Kuzu, Türkiye’nin savunma sanayiinin kıymetli düzeyler atladığını kaydetti.
İşte Prof. Dr. Lokman Kuzu ile gerçekleştirdiğimiz röportajımız…
Elektronik harp sıkıntısında Türkiye şu anda hangi noktada? Siz hangi çalışmaları yapıyorsunuz?
Tarih prestij Haberle bakıldığında Kıbrıs Harekatı sırasında yaşanan ambargolar aslında bize bir ölçü ders veriyor. O dersten çıkarılan sonuçlarla da ASELSAN, Roketsan, Havelsan, TAİ üzere şirketlerimiz kuruluyor. Ve bugün gelinen noktada savunma sanayiinde çalışan yüzlerce firmamız var. Yerlileşme ve ulusallaşma ismine da çok hoş adımlar atılıyor. Bilhassa son 20 yılda çok büyük adımlar var. Mesela Baykar’ın çıkması ve yaptığı teknolojiler İHA/SİHA’lar bir vizyon açtı aslında. Bizim de yapabileceğimizi gösterdi. Zira Türkiye’deki en büyük sorun bir tanesi oydu. Yani bu türlü bir algıyla yetiştirildik biz okullarda. ‘Siz yapamazsınız. Biz sizin isminize yaparız. Siz kim oluyorsunuz? Siz bu işi beceremezsiniz.’ Lakin o denli olmadığı anlaşıldı. Ve savunma endüstrinde yeterli bir noktada olduğumuzu düşünüyorum. Olağan gidecek daha çok yolumuz var. Elektronik harpte de şirketlerimiz var. Ben TR Anten Elektronik A.Ş. Genel Müdürüyüm. Biz anten geliştiriyoruz. Şimdiye kadar yirmiye yakın anteni yerlileştirdik. Füze anteni, helikopter anteni, istihbarat antenleri, telsiz antenleri, çanak antenleri var. Hasebiyle savunma endüstrinde sistemin kıymetli kesimlerinden bir tanesi. Diyelim ki bir tank üzerinde bir anteniniz var. Bir ağaçlı bir yerden geçtiniz. Anteniniz kırıldı. O sistemi çöpe at. Yani sistem çalışmıyor. Hasebiyle antenin âlâ bir yayla desteklenmiş olması lazım. Ya da her halükarda yedekli çalışıyor olmanız lazım. Bir biçimde yağmur da yağsa, kar da yağsa bağlantının kesilmemesi lazım. Soğuk havada, rüzgarda çalışıyor olması lazım. Birçok parametre var olağan. Biz bunlara yönelik çalışmalarımıza devam ediyoruz. Elektronik harple ilgili de firmalarımız var. Orada eserler çıkıyor. Simülasyon programları, Küçük füzeler vesaire vesaire. Uygun bir noktada olduğumuzu düşünüyorum.
Elektronik harp manasında savunma kalkanı geliştirebildik mi?
Bu cins çalışmalar var lakin esere yönelik olarak daha işin başında olduğumuzu söyleyebilirim.
Peki antenler başta olmak üzere mevcut teknolojileri geliştirme noktasında ne durumdayız?
Türkiye’de en büyük külfetlerden bir tanesi aslında materyalde. Materyal teknolojilerinde Amerika öğrencilere 2000’li yıllarda harikulade burslar veriyordu. Ve o teknolojilere harikulade kıymet verdi. Güzel bir noktada olduklarını düşünüyorum. Dünyada tahminen de bir numara onlardır. Fakat Türkiye’de de bu cins eksikler artık görülmeye başlandı. Sebep de yediğimiz ambargolar. Zira kimi şeyleri almaya kalktığınızda çok fazla üretici yok. Birkaç üretici çıkıyor karşınıza. Ve size export lisansı olacak diyerek sizi bir şeye zorluyor. Ya vakit olarak sizi geciktirmiş oluyor. Ya da yüksek fiyat çekiyor. Hasebiyle bunları aşmak için de bizim el atmamız lazım. Benim şimdiye kadar yaptığım projeler oldu. 6 sene kadar TÜBİTAK Uzay Enstitüsü’nün başındaydım. Türksat 6A projesini başlatandım. İMECE uydusu, manzara uydusu, optik merkez, pak odalar… 7 küsur metrelik bir yer istasyonu yaptık. Yani hoş altyapılar ve hoş projeler kazandırdık. İMECE uydusu biliyorsunuz birkaç ay evvel fırlatıldı ve testleri devam ediyor. Pek hoş imajlar alınıyor. İşte oralarda yaşadığımız sıkıntılardan biz ders çıkardık. Hasebiyle o derslerle de yeni yatırımlar yapılıyor. Bizim alamadığımız birtakım alternatifi bulamadığımız kimi mevzularda yatırımlar oluyor. Ve o yatırımların sonucunu da inşallah önümüzdeki periyotta de görmüş olacağız. Yani bunlar bu türlü süratli olmuyor. Yavaş ilerliyor. Zira bir anda o eksikleri gidermeniz mümkün değil. Yatırımlar gerekiyor. Türkiye’de o manada teknolojide son yıllarda harikulade yatırımlar var. Alışılmış bunu hızlandıran öteki faktörler de var. Yani birincisi artık haberlere çıkıyoruz. İkincisi teknolojide bir noktaya eriştik. Bir kısım masadaki oturuşumuz değişti. Bir yandan da bu işin yani Teknofest üzere bir tertibi da yapılıyor.
Türkiye’de sahiden savunma endüstrinde kritik ilerlemeler sağlandı. Yerli üretimde hangi basamaktayız şimdi? Bunun dışında işte vakit zaman bir dışarı bir eseri tedarik etmeye çalıştığımız vakit zorlandığımız ya da çeşitli ambargolarla mahzurlar çıkarıldığını görüyoruz. Bizim kendi eserimizi üretme konusunda durumumuz nasıl? Mesela bu türlü bir engelleme karşısında sonrasındaki adım ne oluyor? Nasıl başarabiliyor muyuz? Bunu çok merak ediyorum. Ve sizin için kritik yerleştirilmesi gereken sorun alanınızla alakalı ne var? Bunlardan bahsedebilir misiniz?
Bir defa bir ülkenin iktisadını sürükleyen diyelim 2 ana dal var. Birincisi savunma kesimi, oburu de sıhhat kesimi aslında. Sıhhat bölümünde hala çok işimiz var. Oradaki ekipmanların birçoğu yurt dışından geliyor biliyorsunuz. Bununla ilgili de aslında bir geçmişte bir çalışma başlamıştı. Şu anda ne durumda bilmiyorum. Lakin onunla ilgili de bütçeler ve projeler yapılırsa ben eminim ki, orada da bir muvaffakiyet noktası alırız. Öbür taraftan savunma endüstrinde ise bütçeler açılmış durumda. Artık uzay uydu yapabiliyoruz, imaj uyduları yapabiliyoruz. Haberleşme uydusu yapabiliyoruz ki; 2024 yılında Türksat 6A’yı fırlatmış olacağız, inşallah. Bunun dışında füzeler yapabiliyoruz lakin bununla birlikte yurtdışıyla yani Birleşmiş Milletler nezdinde ve Memleketler arası arenada imzaladığımız kimi muahedeler var. Kimileri bizi mahzur olabiliyor. Lakin bunların hepsi bize ders veriyor. Ve o dersler sonucu da biz bu şeylere el atılıyor. Yani bu bu cins mevzulara el atılıyor. İşte alüminyumun tipleri var mesela. Şu anda bir yatırımcı bunun şu yatırımını yapıyor. Yani 5000 serisi, 6000 serisi bulunuyor da başkaları yurtdışından geliyordu. Artık muhtemelen onlar da yapılacak. Pille ilgili yatırımlar yapıldı. Termal pil, olağan öteki piller vesaire vesaire… Baktığınızda gereç teknolojisinde de yatırımlar var. İşte solar panellerle ilgili biliyorsunuz yatırımlar var. Aslında hoş gidiyor. Fakat bir yandan da baktığımızda daha çok gidecek yolumuz var. Mesela motor teknolojisi 5-6 altı yıldır tahminen gündemimizde. Bununla ilgili de yatırımlar oldu. Yapılanlar ve daha devam edenler var. Zira orada size ambargoyu koydu an yaptığınız helikopteri satamıyorsunuz. O denli bir sorun vardı, şu anda çözülüyor. Kendi göbek bağınızı kendinizin kesmesi lazım. Yani ben uydu teknolojisi olsun, savaş teknolojisi olsun, ben irade konulduğu surece mühendislerimize güveniyorum. Benim el attığım teknik sorunlar içinde daha başaramadığımız olmadı. Yani biz bu işi yapamadık dediğimiz bir şey çıkmadı. Uyduysa uydu, ekipmansa ekipman yapıldı. Ya bu iş sorunu biraz mühendislik sorunundan çok irade ve bütçe problemi. Bütçe verilirse, irade konursa, yanlışsız bireyler istihdam edilirse, yapamayacağımız, çözemeyeceğimiz bir teknik sorun yok.
Yurtdışından eğitim alıp Türkiye’ye dönen bir isimsiniz. Beyin göçü problemi çok tartışılan bir problem. Bilakis beyin göçü konusunda nasıl bir adım atılmalı? Bizim muhteşem beyinlerimizi yetiştirmemiz açısından ne üzere çalışmalar yapılmalı?
Mesela Eray Aktokluk diye bir kardeşimiz var. Bana ulaşmıştı. Bundan bir 5-6 yıl evvel yedi sekiz yıl evvel şu anda kişisel çok zeki bir çocuktu. Biz o vakit fark ettik. Artık bu çeşit çocuklar biliyorsunuz süratli öğreniyor. Yani olağan sınıfa koyarsanız bu çocuklar sıkılır. İngilizce mesela kendi kendine okuyarak öğrenmiş. Tam güzel değildi lakin ben gördüğümde 11 yaşındaydı. Eray şu anda 20 yaşında civarındadır. Alışılmış anne baba yetişemiyor durumuna. Bu türlü çocukları özel bir sınıfı alıp o halde eğitmek lazım. Bu iş için biraz emek gerekiyor. Emek verirseniz o çocuklar süratli gelişir. Genelde Türkiye’de bir program vardı. Birinci iki 100-200’e giren öğrencileri direkt yurt dışına gönderebiliyorlardı. Bakmışlar ki istatistiklere bu öğrencilerin birden fazla yurt dışında kalıyor. Genelde bizim tavsiyemiz üniversite burada okumaları. Zira burada bir anı oluşturuyor, arkadaşlık ediniyor. O denli bir öğrenci eninde sonunda bu ülkeye dönmek istiyor. Lakin liseden sonra yurt dışına gittiyse büyük ihtimalle orada kalacak. Yani oradaki kalan insanların da Türkiye’ye yararı var. Lakin biz burada bilhassa son 10 yılda hızlanmış bir savunma sanayi bölümümüz var. İnsan kaynağına muhtaçlığımız var. Bu tıp öğrencilere gereksinimimiz var. Yani biz çok olağan öğrenci alıp da bu projeleri yapabiliriz fakat eminim ki biri 2 yıl sürecek, oburu 1 yıl sürecek. Yani profili yüksek. Süratli öğrenen öğrencilerle Bir projeyi bitirmek her vakit için daha süratlidir. Her vakit için avantaj kazandırır size. Bunu çalışırken yaşıyoruz. Hani herkes diyor ki ben de mühendisim. O denli değil. Yani biri 100 binle girmiş oburu birinci 1000’de girmiş. O fark ediyor. Yalnızca IQ değil de yani EQ, RQ, SQ dediğimiz katsayıları da uygun olanlar kazanıyor. Her vakit IQ’su yüksek olan bazen arızalı olabiliyor. Yani toplumsal şeyleri faaliyetleri badire çıkarabiliyor. Lakin dediğim o katsayıları hepsinden olan öğrencilerimiz var, 1000’den 2000’den 5000’den. Bu çeşit öğrencileri farklı kıymetlendirmek lazım, başka yetiştirmek lazım. Bir toplumun içine soktuğunuzda kaybedebiliyorsunuz. Onları kaybetmeden yetiştirmek lazım. Ulusal Eğitim Bakanlığı’nın bu türlü bir projesi var mı bilmiyorum. Bu ülkeyi yönetecek, bu ülkede bir katma kıymet sağlayacak öğrencilerle biraz daha özel ilgilenmemiz gerekiyor. Öbür türlü imkânı bulan hani yurt dışına kaçarak gidiyor diyeceğim fakat ben yurt dışında hem Amerika’da okudum, çalıştım. Fransa’da, Japonya’da çalıştım. Münasebetiyle yurt dışı da bu türlü kucağına açmış, ‘Hadi buyurun gelin.’ Bu türlü bir şey de yok natürel ki. Ancak o denli bir algı estiriliyor ki güya yurt dışı bu türlü çok güzelmiş üzere. O denli değil. Yani sonuçta bu ülke bizim ülkemiz. Bu ülkenin hoşlukları var. Mühendisler olarak biraz daha gelir düzeyinde bir dengeleme yapılırsa ki; şu anda son birkaç yıldır da yapıldı. Yani ASELSAN ve TAİ mühendisleri gidiyordu. Bunlara maaşlarla ilgili düzenlemeler yapıldı. Ve o hareket biraz durmuş oldu. Yani Türkiye’de de çok hoş imkanlar var. Çok hoş projeler var. İçinde olmak isteyeceğiniz projeler; Türksat 6A, İMECE uydusu üzere… Artık 0,5 metre çözünürlükte bir uydu mesela. Münasebetiyle çok hoş projeler var. Yalnızca bununla ilgili beşerler yalnızca maaşa bakmıyor, paha görmek istiyor. Bütün öykü bu. Paha gösterirseniz, imkan verirseniz, beşerler siyasetle de ilgilenmek istemiyor aslında. İşine odaklanmak istiyor. Bütün bu hakikat, liyakate uygun insanları vazifeye getirip bu işleri başarmak gerekiyor. Son yıllarda bu cins projeler var. Tekrar bir silkelenip bu mühendisleri toparlayacak programlar düzenlenebilir. Ki düzenleniyor lakin bir kısmının yurtdışına döndüğünü düşünüyorum. Bu türlü bir algı da estirilmemesi gerekiyor. Yani o denli bir algı estiriliyor ki güya burası çok makûs, oralar çok hoş, güllük gülistanlık. O denli değil. Ben orada yurt dışında yaşadığım için biliyorum. O denli değil. Hasebiyle ülkemiz hoş bir ülke. Hoş projeler var. Mühendislerimize biraz daha o beklentilerini verebilirsek daha çok mühendis kalacaktır diye düşünüyorum.
Teknoloji dahil savunma sanayi hakikaten önemli gelişim var ve üretim atağına kalkmış görünüyor. Pekala gelecekte Türkiye’yi nerede görüyorsunuz? Bu gelişim devam eder mi?
Bu devam eder diye düşünüyorum. Fütüristlerin birtakım öngörüleri var. Kimileri çıkıyor kimileri çıkmıyor tahminen lakin hani genelde bu sinemalarda bizim seksenlerde gördüğümüz o açılan kapanan kapılar mesela bugün artık hayatımızda. Fütüristlerin bir kısım şeyleri 30-40 yıl sonra tutuyor. Hani yani otuz yıl sonra tahminen kırk yıl sonra tutuyor. Onların öngörüsü genel olarak birtakım ülkelerin çıkış yapacağı formunda, bunlardan bir tanesi Türkiye. O çıkışı yakaladığımızı düşünüyorum. İnşallah sekteye uğramaz. Yani zira o çıkışta da yani bizi iteleyen güç ise savunma sanayi.
Biz o dalgayı yakaladık diyebilir miyiz?
Ben ben yakaladığımızı düşünüyorum yani bizim insanımızın bir farkı var. Bakın ben Japonya’da da Mitsubishi Elektrics’te çalıştım. Yani bizim insanımız çok pratik. Bu türlü bir farklılığımız var. Yani biz motamot çalışan bir Japon üzere değiliz. Onların da bir avantajı olabilir. Fakat biz bazen pratiği bulmada süratli tahlil üretmede farklı bir milletiz. Yani bir Amerikalı üzere, bir Avrupalı üzere de değiliz. Ancak bizim o o tarafımız bazen çok daha süratli bir yerden bir yere fırlamamızı sağlayabilir. Ben onun geleceğini düşünüyorum. Yani biz âlâ bir noktayı yakaladık. Bilhassa tahminen Teknofest’ten bahsetmek lazım. Artık her ülkede müsabakalar oluyor. Türkiye’de de bu müsabakalar vardı. İşte ‘enerji challenge’ vardı. İşte sıhhat teknolojileri yarışı, şu yarış, bu müsabaka diye baktığınızda o yarışları bir ortaya getiren, toparlayan, bir çatı altında yapan bir tertip ortaya konuldu. Artık bir de astronomiyle ilgili aktifliklerin yapıldığı Astrofest var. Bir sefer insanımıza, gençlerimize, çocuklarımıza şunu anlattık; ‘Bakın biz bunları yapabiliyoruz. Siz de mühendis olun, siz de hekim olun.’ Bu ortada doktorlukta açıkçası dünyada Türk tabiplerin üzerine ben tanımam. Zira sahiden çok yetenekli hekimlerimiz var. Riske girebiliyorlar ve çok başarılı operasyonlar yapıyorlar. Fakat mühendislik açısından çocukluğumuzda bize ‘Siz yapamazsınız biz yaparız.’ denildi. Biz onu aştığımızı düşünüyorum. Bu Teknofest de bunu çok âlâ anlattı. Bana gelen çocukların genelde bu genel matris ve matematik kavramlar için şunu soruyorlardı; ‘Ya bu ne işe yarıyor ki?’ ‘Ya hocam üçe üç matrisi çözüyoruz. Niçin çözüyoruz ki?’ Ya ekranda gördüğün o döndürme, etme, en kolayından art planda bir matris çözmedir. En kolayından. Bu aldığınız derslerin hepsinin bir manası var. Her şeyiz size bir yararı olacak. Şu anda göremiyor olabilirsiniz. Yani biz onun için de staj yaptırıyoruz çocuklara. Teknofest’lerde eserleri gösteriyoruz, anlatmaya çalışıyoruz; ‘Bakın bunu biz yaptık’ diyoruz. Hasebiyle onu ilişkilendirdiğimiz surece insanların kendine inancı artacak. Çocuklar da buralara katkı sağlayacak. Ya biraz gaz sıkıntısı diyeceğim fakat yani aslında baktığınızda evet biraz gaz problemi. O ufku vermeniz lazım. ‘Sen bunu yapabilirsin’ demen lazım. O teknoloji şenliği bir sürü müsabakayı bir ortaya getirdi. Eserler artık evvelden bu kadar eserleri görmezdik biz. Göreceğimiz bir ortam da yoktu. Bir defa fabrikalara giremezdiniz ki. Yani bir tesise gireceksiniz helikopteri göreceksiniz, mümkün mü? Kim gösterecek onu? Ya her şey saklıydı. Kendi insanından gizliyordun. Kendi insanından teknolojisini gizliyordu, bu türlü bir şeydi. Şu anda bu Teknofest’le bu açıkçası açıldı, gösteriyoruz. Öğrenciler artık bir proje bazlı öğretime geçtiler. Artık müsabakalara girmek için öğrenmek zorunda kalıyor. Phyton öğreniyor, donanım öğreniyor, yazılım öğreniyor, kodlama öğreniyor, bir sürü şey öğreniyor. Ve bunun eser olarak örneğini de gördükçe de güzeline gidiyor. Bunlar aklında kalıyor. Ve diyor ki ‘hayat bu’. Yani olması gereken bu. Matematik, fizik, teori… tamam âlâ bir mühendis olmak için onlar da lazım. Fakat fizikî görmeyince tahminen ‘hayatım boyunca kullanmayacağım şeyleri niçin gördüm ki’ diye tahminen soğuyor o işlerden. Fakat şu anda ARGE mühendisleri, tasarım mühendisleri, tahlil mühendisleri, test mühendisleri birçok hususta mühendis yetiştiriyoruz. Ve bu Teknofest’lerin çok büyük yararı var. Haftaya Ankara’da olacak. Ben de katılacağım. Alışılmış vilayet il olmasına büyük yarar var. Bizim orada TR Anten olarak direkt bir standımız yok. Lakin bir iştirak sağlayacağız. Orada muhtemelen öbür kurumlarımızın standında olacağız biz. Vilayet il olmasının şöyle bir yararı var; Antalya’daki bir öğrenci Ankara’ya ya da İstanbul’a gelmek zorunda değil. Birçok kişinin tahminen gelme imkanı olamayabiliyor. İzmir’de, Samsun’da yapılıyor. Bölgesel olarak da yapılması büyük yarar var. Zira herkese ulaşmamız lazım bizim. Yalnızca belirli imkanları olan insanlara değil herkese ulaşmamız lazım. O mana nitekim hoş bir iş yapılıyor. Ben T3 Vakfı’nı da kutluyorum. Birinci başta bu çeşit tertipler yapılırken ben de katılıyordum toplantılara. Bence uygun bir noktayı tutturduk. Bu, dünyada da bu türlü. Yani dünyada da müsabakalar yapılarak birtakım teknolojiler geliştiriliyor. Burada da yarışlar yapılıyor. Bir sürü müsabakalar var. O yarışlar sayesinde aslında teknolojiyi biraz zorlamış oluyorsunuz. Ancak şunu soruyorlar bazen bana, ‘Ya bu müsabakalardan bir eser çıkıyor mu?’ Beklemiyoruz. Lise talebesinin ya da üniversite talebesinin çok büyük bir şey yapmasını beklemiyoruz. Zira teknoloji tek bireyle gelişmiyor. Birçok kişi katılıyor. Artık eskisi üzere yüzyıl evvel bir kişi bir discovery yapıyordu. Artık grup işi, bir kişinin yapacağı bir şey değil. ‘Aşı buldum ben buldum.’ Yok o denli bir şey. Tahminen yüz kişi çalıştı. Tahminen bin iki bin kişi çalıştı. Onun için tekne burada açıkçası araştırmayı öğreniyorlar. Bir şeyi geliştirmeyi öğreniyorlar. Natürel bu iş hayatına girdiklerinde de bize çok büyük yararı var. İş hayatında yani biz patron olarak çok büyük yararlarını görüyoruz.
Benim alışılmış toplumda konuşulan şeyleri, vakit zaman dinlendirme arzum oluyor. Olağan vakit zaman ‘Bu kadar ezalar var, ekonomik sorunlar var. Uzaya gitmek ya da o denli bir hayal kurmak, o denli bir sıkıntıya, bütçe ayırmak ne kadar yanlışsız?’ deniyor. Siz ne düşünüyorsunuz?
Şimdi biliyorsunuz, 4 Ekim 1957’de yörüngeye birinci uyduyu fırlatan Ruslar oldu. Doğal uzay çağı orada başladı diyebiliriz. Çabucak gerisinde 1960’ların başında Endonezya’ydı sanırım, uzaya ilgi duydu. Eleştirdiler; ‘Niye uzayla ilgileniyorsun ki?’ Endonezya’nın kaygısı de oburdu. 7000 tane adadan oluşuyor. Bunların bağlantısını sağlaması için de ya 7000 adayı birbirine bağlayacak kabloyla ya da bir uydu yapacaktı. Kim haklı çıktı? Natürel ki o kurumun fikirleri haklı çıktı. Zira uzay teknolojileri bugün dünya üzerinde bir network varsa bu networkün büyük kısmı okyanuslardan denizlerin altından fiberlerden kablolarından masraf. Lakin çok küçük bir kısmı tahminen binde biri uydulardır. Fakat uydular kritiktir. Uydu teknolojilerine ülkeler yatırım yapıyor. Fakat baktığınızda bu yatırımın direkt uzayla ilgisi olmayabiliyor. Çıktıları var. Öbür alanlarda da olağan NASA’nın 2 bin küsür ‘spinoff’ları var. 1970’lerden beri tuttuğu raporladığı yan eserler var. Bugün cep telefonlarında gördüğünüz HD kamera bir uzay çalışması sonucu bulunmuş bir şeydir. Ya da ameliyat, ekran, işte bir kısım gereçler vesair… Uzay bu türlü bir paha üretir. Yani yalnızca uzay değildir aslında. Uzay kritiktir. Aslında bir manada teknolojiyi geliştiriyorsunuz. Size hudut verilmiş. Mühendislere bir güç bir sorun vermiş. Ben bu sıkıntı sorunu çalışırken de bir şey geliştiriyorum. Bir şey de yan eser olarak çıkabiliyor. Yahut sonuçta bir öteki tesiri de sonuçta kritiktir. Yani atıyorum bir büyükelçinizle Dışişleri Bakanlığı olarak merkezi olarak herhalde sabit sınır telefon üzerinden görüşmezsiniz herhalde. Sonuçta kriptolu bir telefon lazım, bir yer istasyonundan uzaya çıkacaksınız. Uyduğunuzdan da size düşecek o sinyal. Sonuçta sabit sınırdan gittiğinizde o güvenliği garanti edemezsiniz. Hasebiyle kritikliği var. Öbür bir sisteme girmemeniz lazım. Yani çok özel bir bilgi varsa o bilginin orada konuşulmaması lazım, sabit çizgi kullanılamaz. Yurtdışında bir sürü kurumunuz var. Hasebiyle bu kurumlarla bağlantısı sağlamanız lazım. Daima manzara çekiyor olmanız lazım tahminen. Kimi şeyler var ki İHA/SİHA’lar yarar etmeyebiliyor. İzlanda’da bir volkan dağı var. 2010’da patladı bu. Onun manzaralarını İHA’larla çekmenizin ihtimali yok. Zira külleri 13 kilometreye fırlıyordu. Onu uyduyla çektiler. Mesela hudut ülkeden siz bilgi almak istiyorsunuz. Bunu hava alanında yapamazsınız. Uydularla yapmak zorundasınız.
Deprem sürecinde de çok tartışılan bir sıkıntı vardı. HAARP teknolojisinin zelzelesi tetiklemesiyle ilgili komplo teorileri üretildi. Mesela son havai yangınlarında tekrar emsal lazerle yangınların çıkarıldığına dair komplo teoriler üretildi. Bunlar sahiden komplo teorileri mi ya da yapılabilir mi?
Dün bir görüntüyle karşılaştım. Evet yani bahsin uzmanı değilim. Tanımıyorum kişiyi, ismini de yazmamışlardı. Elon Musk’ın yaptığı Starlink uydularının lazerle yangın çıkardığını filan argüman ediyor ki, uçmuş. O denli bir şey yok üzerinde. O denli bir vazife yükü olsa da çıkaramaz. Yani sonuçta bu lazer 800 kilometrelik bir uydu lazeri tutacak dünyayı yakacak. Bu türlü bir şey olamaz yani. Bu RF sinyali daima bu türlü toparlanarak gitmiyor, yayılarak gidiyor.
Mevcut teknolojiyle mümkün değil mi bu türlü bir şey?
Mümkün değil.
Peki HARP teknolojisi nedir?
HAARP dediğimiz şey geçmişte başlamış. 2000’li yıllarda Alaska’da bir üniversiteye devredilmiş bir proje. Yüksek güç basık iyonosfer katmanının sektirme özelliği kullanılıyor. Büyütme özelliği kullanılıyor. Alışılmış sinyal 600 kilometre gidince esasen pikowatt’lara geliyor. Tekrar büyüttüğünüzde bir milyon sefer büyütseniz de en fazla 100 wat olur. Tekrar ineceği yerde yine pikowatlara düşer. Anlamsız bir şey. Yani orada bu türlü zelzelesi bırakın, bardağı oynatsın ya. Öbür bir şey demiyorum. Ben bunu bir bir yazımda da yazdım. Yani HAARP ile bir bardağı şuradan şurayı oynatın. Çok net yani. Konutlarda kullandığımız mikro dalganın içinde 600 watt var. Benim tabip pozisyon. O dönen motorunu iptal edin bakın bakalım su ne oluyor. Su hareket ediyor mu ya? O denli bir şey yok yani. Sarsıntı dediğiniz şeyde milyonlarca julden oluşan bir güç dalgası açığa çıkıyor. Yani onu oluşturma ihtimaliniz sıfır. O kadar büyük enerjiyi insanoğlu elde edemiyor. Mümkün değil. Bir de bu yerin 5 -10-20 kilometre altında olan bir şey. Yani bu mümkün değil. THOR Projesi vardı. Yani işte çubukları atalım diye. Bu türlü bir proje de 2000’lern başında bitti diye biliyorum. O da mümkün değil. Yani atmosfere girecek. Uzaydan fırlatılacak. Aslında atmosfere giren şey tamam süratli giriyor lakin esasen yanıyor. Hadi çubuklar yanmadı diyelim. Yere düşse bile beş kilometre aşağıya nasıl inecek? İnse bile oradaki yani beş kilometre boyunca hiç mi yavaşlamayacak? Çok kolay düşünüyorum. Yani çok yani halktan insanların düşünebileceği halde. Yani mühendis olmasan bile bu halde düşünseniz bile bu türlü bir enerjiyi ortaya çıkarma ihtimali sıfıra yakın. Bunlar denendi. Bir örneği yok. Bugün Rusya, Ukrayna savaşı var. Bu türlü bir şey olsa Rusya’yı altüst ederim. Bu türlü bir teknoloji elimde olsa daima orasını burasında zelzele çıkarırım. Adamın iktisadını bitiririm yani. Bu türlü bir şey yok yani. Olsa Amerika kullanmaz mı? Bir de mevzunun uzmanı olmayan beşerler çıkıyor. Sallıyorlar. Çok tutuyor maalesef basında. Herkes de konuşuyor Bizim en büyük sorunumuz okuma sorunu. Yani az az okuyoruz. Az araştırıyoruz. Her şeyi internette bulabileceğimizi sanıyoruz. Hele yeni kuşak bir de o denli bir şey. Her şeyi internette bulacağını sanıyor. Ben anten teorisi dersi veriyorum. Bilim teknoloji dersleri veriyorum. Her şeyi internette bulacağını sanıyor bu öğrenciler. Bart kullanıyor. ChatGPT kullanıyor. Orada bulacağını düşünüyor. Sizden daha akıllı bir şey değil. Hatta dün biz bir bilmece sordum ChatGPT’ye diye. İngilizce sordum, bilemedin. Beklentim de oydu zati. Yani bunlar daha çok ilerlese bile insanoğlunun zekasını geçme ihtimali sıfır. Çok net söylüyorum. Süratli süreç yapıyor. Birtakım şeylerde avantaj getiriyor olabilir. Ancak hala çok çok uzağında.
Teknolojik gelişmeler sizi ürkütüyor mu? Vakit zaman toplumda nereye gidiyoruz soruları soruluyor.
Sosyolojik sorunları beraberinde getirdi. Toplumları değiştiriyor o kesin. İrtibatın artması bazen avantaj, bazen dezavantaj. Tamam, çocuğumuz bir yerde. Nerede olduğunu biliyoruz. Onu merak etmiyoruz. Hatta takip ediyoruz online olarak. Bu hoş bir şey olabilir. Lakin mahremiyet diye bir şey bırakmadı. Evet. Her şeyimizi paylaşıyoruz. Yediğimiz yemeği paylaşıyoruz. Arkadaşlık münasebetlerini bile paylaşıyoruz. Sizin kimle arkadaş olduğunuz istihbarat zaafıdır. Esasen bu biraz nitelikli gaye olan beşerler çok şey paylaşmazlar. Yani o zira zafiyettir. Münasebetiyle teknolojiyi bir yandan âlâ kullanan için uygun bir şey. Ancak teknolojik bir bağımlılık yapıyorsa… ‘Bakalım beni kaç kişi ‘like’ladı? Bakalım beni kimler takip ediyor?’ Bu türlü bir anlamsız, boş işlerle uğraştırıyorsa yazık. Lakin bunu gerçek kullanan gençler çok. Çalışan gençler, öğrenen gençler kazanacak. Her periyotta olduğu üzere her periyotta çok çalışan kazanır. Bu devirde de o denli. Bunu biz avantajımızla kullanabiliriz. Bir bıçak var, bunla beşerde kesebilirsin ekmek de kesebilirsin. Yani münasebetiyle bu bunu avantajımızla kullanmamız gerekiyor. Onun için gençlere daima şunu tavsiye ediyoruz. Dikkat edin. Yani kullandığınız toplumsal medya hesaplarında şunları her şey denetim ediliyor. Her şey kaydediliyor. Siz işe girerken ya da bir bir şey yapacağınız da bunlar görülüyor. Hani sanmayın ki, orada yazdınız, küfrettiniz, gitti filan. Bu türlü boşluğa ve uzaya gitti. O denli bir şey değil. Her şey kaydediliyor. Karşınıza bir gün getirip koyabilirler. Hele hele nitelikli bir amaç olma durumunuz varsa, bir bakan olacaksanız, bir başbakan yahut bir lider olacaksanız bir yere bir misyona gelecekseniz, genel müdür olacaksanız, bunlar karşınıza çıkacak. Her vakit onu söylüyoruz. Yani güvenlik sorunu, siber son konusu daha kıymetli hale geldi ki bu korona devrinde de biliyorsunuz internetler daha fazla kullanılmaya başladı. Yani zira konuttan artık eğitimleri online yapıyoruz. Ben çok tercih etmiyorum fakat mecbur kaldık ‘Covid’ devrinde bir tahlil üretmeye. Münasebetiyle o o formüller seçildi. Yani hala göz göze eğitimin tesirli olduğunu biliyorum. Daha öğretici olduğunu biliyorum. Uzaktan eğitim maalesef hani birtakım mühendisler bu korona devrini geçiren kimi mühendislerin ben zayıf yetiştiğini düşünüyorum. İnşallah piyasada onlar kendilerini o açıklarını kapatacaklar. Lakin o teknolojinin dediği üzere getirdiği de var, götürdüğü de var.
Peki teknoloji casusu sıkıntısı yeniden ülkemizde çok konuşulan hususlardan bir tanesi. Bilhassa işte Aselsan mühendislerimizin ortadan kaldırıldığıyla alakalı pek çok acı deneyimlerimiz de var.
2007 yılında bana operasyon yapıldı haber oldu mu? Fransa’da bana operasyon yaptılar, her şeyimi çaldılar. Beni uyuttular, çocukları gönderdim. Bir gün sonra operasyon yaptılar. Bu haber oldu mu? Olmadı. Yani işte Aselsan mühendislerine ne olduğu belirli. O periyottaki konuştuğumuz beşerler bu bilgileri biliyorlar. Şu anda da bilen çok vardır. Haber yapılıyor. Yoksa birileri gelip öldü.
Nasıl bir önlem alınmalı?
Bakın yurt yurt dışına gidenlerle ilgili ya da yurtiçiyle ilgili kimi nitelikli maksat yani kimi konumlardaki beşerlerle ilgili benim hazırladığım bir sunum var. Bir saatlik, bir buçuk saatlik. Güvenlikle ilgili, istihbaratla ilgili. Bunu ben uzay enstitüsündeyken arkadaşlara, kimi arkadaşlara anlattık yani. Yurt dışına bilgisayar götürmeyin dedim. Zira Gittiğinizde çalıyorlar. Hem de anahtarı kullanmadan yani hani zorlanmış değildi. Olağan bir hırsızlık değil. Olağan bir hırsızlıkta bir şeye ziyan verir. O denli girer tahminen. Lakin o hiç direkt girmiş, almış gitmiş. Beni uyuttukları üzere her şeyimi çalmışlardı. Yani USB bile Götürmeyin. Yani götürdüğünüz bilgi değerli. Her şeyi içmeyin diyoruz. Siz de yani yurt dışından gelen insanlara âlâ dikkat edin. Diyorlar ki bir şey içmek ister misin? Yalnızca su içiyor yani. Niçin? Niçin çay istemiyor? Yani bir şeyi var. Bir kuşkusu var. Sıcak şeyin içine atacağınız Küçük bir katkıyla bu adamı çok rahat konuşturabiliyorum ben. Onun için de geçen yerlerinin başına hani Çin’e gittiğimde Jennit Yellow’un başına gelen yani bir şey yerken içerken dikkat ediyor olmanız lazım. Götürdüğünüz eşyanıza dikkat ediyor olmanız lazım. Her şeyi götürmeyin. Yedeklerini tutun yangına karşı, hırsızlığa karşı, siber akına karşı, yedekten bütün bir yerlerde. Onları tavsiye ediyoruz. Ve dikkat edin. Yani şayet nitelikli bir yani bu teknolojiyle ilgili bir sizin elinizde neler var? Neye sahipsiniz? Onu anlamaya çalışırlar. Bu Teknofest’te eminim bir sürü casus geliyor. Gelir gelmez mi yani? Kim Türkiye neyi geliştiriyor? Onu görüyorlar. Yani isim isim saymayayım artık ülkeleri. Merak ediyorlar. Natürel ki. Yani bizim S-400’le ne yaptığımızı nereden biliyorlar? Dört tane isme Caatsa yaptırımı çıkıyor yani. Bu isimleri nereden biliyorlar kimse tanımaz. Lakin biliyorlar sonuçta bir yerden bilgi alıyorlar demek ki. Yani yurt dışıyla ilgili şöyle söyleyeyim. Ya bugün için diyelim.
Yani artık açık kaynak istihbarat yapılıyor. Herkesle ilgili her şey tutuluyor. Bunun bir kısmını şu ülke tutuyordu. Bir kısmını bu ülke tutuyor. Sizin ülkeniz de sizinle ilgili tutuyor. Herkes bir şey tutuyor. Vakit zaman bunlar da kullanılıyor. Onun için yazdığımıza, çizdiğimize dikkat etmemiz gereken, muhataplarımıza dikkat etmemiz gerekiyor. Bu bu türlü şey bir ortam yani biz izleniyoruz evet izleniyoruz. Yani bizi izliyorlar mı? Evet izliyorlar.
Toplum içinde birebir şey geçerli. Mesela işte cep telefonlarımız bizi takip ediyor, dinliyor. Halkın da merak ettiği şeyler var?
Bunu iki maksatla yapmış olabilirler. Bir pazarlama emeliyle sizin konuştuğunuz sözcüklerden bir kısım eserleri getiriyor. İkincisi de istihbarat emelli dinleniyor. Ha, bunların işlenmesi konusu çok büyük bir data var orada. “Big data” var. Hani ben nitelikli maksat olmadığını düşünüyorum. Hasebiyle hani bakanların dikkatli olması lazım. Bakanlar, müsteşarlar temel isimleri ve her yazışmayı işte WhatsApp kullanmak. Büyük handikap. Yani onların da kendilerine nazaran programları var sonuçta. İstihbaratın kullandığı programlar var. Münasebetiyle bir tanesi Rusça, başkası Wechat Çin’in, Telegram Rusya’nın, Messenger bilmem kimin esasen biz şöyle diyoruz. Bir şey ücretsizse eser sizsiniz. Yani sizden bilgi alıyordur. Yani onun için fiyatsız şeylere dikkat etmek lazım.
Peki vatandaş güvenlik konusunda neye dikkat etmeli?
Yazdığına çizdiğine? Bir şey yazıyorsa çiziyorsa kayıt altına alınıyor. Söylersen tekrar unutuluyor da. Yani hani bir şeyi söyledin, gitti. Yazılı olarak zati mail filan kayıtlara girdi. Yani yazı çok daha tehlikeli bir şey. İspatı da kolay. Kelamlı de yani artık artık yapay zeka da girdi. Sizin ses renginizi alıyor istediği üzere konuşturuyor. Münasebetiyle hani kelamı de inkar ettiniz diyelim. Yaptınız lakin inkar edebilirsiniz tahminen.
En son Cumhurbaşkanının taklit edilmesi sıkıntısı vardı mesela MİT’in tespit ettiği. Cumhurbaşkanının birebir taklidini yapmışlardı.
“This person does not exist dot come” diye bir adres vardı,şu anda kaldırdılar mı? Ya orada gördüğünüz hiçbir fotoğraf bu türlü çok ayrıntılı fotoğraftan çıkıyor. Web sitesinde. Onlar hakikaten dünyada yaşamayan birileri. Yapay zekâyla oluşturulmuş bir profiller.
Efendim röportajımızın sonuna hakikat artık son soruya geldik. Çin’le yaşadığınız bir ödeme problemi vardı. Ona değinmek ister misiniz? Çok enteresan geldi.
Zaten az çok biliyordum ancak yaşadığım bir olay. Para sistemi nasıl çalışıyor dünyada zati az çok biliyorduk. O olaylar biraz daha o sistemi öğrenmem gerektiği ortaya çıkıyor. 2018 yılında başıydı. Bizim İmece uydusun detektörünü bir yerli bir firmayla gitmiştik. Lakin firma gecikti, hukuksal külfetlere girdi filan. Finansal külfetlere girdi. İsim vermeyeceğim. Hasebiyle biz yurt dışından alalım dedik bu detektörü. Bu detektörün büyüklüğü de yaklaşık bu civarda. Yani çok büyük bir detektör. Bir metre çözünürlük bir uydunun detektörü olacak. Bunu Amerika’dan istediğinizde size diyor ki size export lisans lazım size. Biz size işte bunun için tahminen iki seneye gereksinim var. Uyduda iki üç sene içinde bitmesi gerekiyor. Yurt dışına çıkarılması için onu o lisansı kapitalden işte meclisten geçirecek sonra bana satacak filan. O yani bir şeye tabi. Aytar dediğimiz bir regülasyon var regülasyona tabi. Onlar o denli diyor. İşte Almanya’dan buluyoruz. O da yüksek fiyat çekiyor. Apsko diye bir üyeliğimiz var. Bunlar sekiz tane üye. Türkiye’de ben Türkiye delegesi olarak çok orada bulundum Çin’de. SNS onlarla ilgilerimiz düzgündü. Bir takım oraya toplantıya giderken arkadaşlara dedim ki proje yöneticisine ya Çin’in elinde bu türlü bir dedektör vardır biz sorun dedik yani. Onlar evet varmış toplantıya gittiler. Var. Fiyat ne? Fiyatı tam istediğimiz fiyat. İki buçuk milyon dolarlık bir fiyat. Ben dedim ki artık iki bin on sekizin başındayız. Onlar dedi ki, “Sözleşme euro mu istiyorsunuz yuan mı istiyorsunuz?” dediler. Ben dedim ki “euro olsun. Siz niçin dedim sordunuz bu soruyu?” “Biz export gösterebiliyoruz. Yani ihracat göstereceğiz kendi içimizde. Biz euro tercih edin. Tamam, “Sizin istediğiniz üzere olsun” dedik. Biz mukaveleyi imzaladık bir altı ay sonra bir düzey tamamlandı. Münasebetiyle bir 200 bin euro üzere bir sayıya gönderdik biz bankadan. 13 gün sonra muhasebecim geldi. Hocam dedi bizim para gitmemiş. Bizim para nerede? Deutsche Bank’ta. Âlâ de niçin gitmiyor Ziraat Bankası kara listeye girmiş onun için. Ne kara listesi? Bilmiyorum lakin parayı göndermiyorlar. Ne istiyorlar? Uydunun bilgisini istiyorlar dedi. Onlara ne dedim ya? Ben detektör alacağım Çin’den. Almanya benden bilgi istiyor. Ne alakası var? Ben olağan o ortada uyandım. Esasen sistemde zati az çok biliyordum. Çabucak Ben SSB’ye gittim. SSB’de bu görüşmeleri yaptım. Ya ben dedim hani bu parayı ben gönderemiyorum. Siz şu sistemin parasını nasıl gönderiyorsunuz? Sisteme takılmadan gönderiyorlar olağan ki. Evet. Hasebiyle sonradan o bilgileri verdik biz. Sonra Profesör Hekim Mete Gündoğan diye bir hocamız var kıymetli hocamız. Onun bir narkoz isminde bir kitabı var. Bu para sistemini anlattığı. O kitabı çabucak hocamla görüştüm. Aldım. kitabı okudum. Sonra birçok bireye de tavsiye ettim. Memleketler arası para sistemi dolanım nasıldır? Nasıl çalışır? O kitapta hoş anlatıyor bence. Münasebetiyle o kitabı okumalarını tavsiye Diyorum. Yani benim bir FBI’la da bir şeyim var. New York’tayken. Doktora yaparken. Bir yerden kredi kartıyla akaryakıt almışım. Bir zencinin biri öldürmüş gecenin bir saatinde. Ben gazetede dağıtıyordum? FBI beni bulmuştu. Anladım ki ya kredi kartı kullanıyorsanız sizi takip ediyorlar. Yani o yani bu bu türlü bir şey. Yani para sistemi sizin denetiminizde değil. Kredi kartı sistemi sizin denetiminizde değil. Bunu vatandaşımızın bilmiyor.
Yani birileri çıkıyor hani bitcoin diyor. İşte diğer sistemler geliyor diyor. Bunun işte dolar diyor vesaire şeyler sistemleriyle ilgili tahminen değişecek diyor ancak yani işte rubleyi öne sürüyor lakin güçlü olmak gerekiyor. Artık ekonomiler aslında çarpışıyor. O şu anda para sistemi dolar üzerinden ve sistem SWIFT üzerinden çalışıyor. Ve sizin paralarınızın kime ne gittiği aşikâr. Her şey denetimde. Dünya bunu denetim ediyor. Bu sistemleri değiştirmek için bizim ekonomik olarak güçlü olmamız lazım. Ne vakit iktisat olarak güçlü oluruz kendi sistemimizi koyarız.