Nöbetçi Eczaneler
Hastalıklara dayanma gücüyle ön plana çıkan Türkiye’nin büyükbaş hayvancılıkta ulusal gen kaynağı ‘Boz sığır’ ırkı, Bursa Uludağ Üniversitesi tarafından muhafaza altına alındı. Üniversitede çoğaltılan ırk, damızlık olarak ülke genelinde çeşitli bölgelere gönderilecek.
Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Kısmı hayvancılık tesislerinde, birçok çiftlik hayvanlarının hem eğitim, hem araştırma, hem de uygulama çalışmaları sürüyor. Sığırın farklı çeşitleri, koyun, keçi, kaz, tavuk, deve kuşu ve arıcılık üzere hayvan cinslerinin bulunduğu kısmın göz bebeğinin Boz ırk sığırlar olduğunu belirten Bursa Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Kısım Lideri Prof. Dr. İbrahim Ak, “Boz ırklar Türkiye’nin yerli hayvan gen kaynaklarından bir adedidir. Ülkemizde bilhassa Trakya ve Güney Marmara civarına yayılmış bir yerli ırkımızdır. Geçmişte bu bölgelerde eti, sütü ve iş gücünden yaralandığımız bir sığır ırkımızdı. Son yıllarda yüksek verimli kültür ırkları devreye girince, her türlü olumsuz koşullara daha güçlü fakat et ve süt randımanı daha düşük olan Boz ırkların sayısı değerli seviyede azaldı. Tarım ve Orman Bakanlığımızın yerli hayvan gen kaynaklarımızı korumakla ilgili değerli çalışmaları var. Bizler burada hem öğrencilerimize Boz ırkı tanıtıyor, hem de Boz ırkın korunmasına yönelik çalışmalara dayanak olmaya çalışıyoruz” diye konuştu.
“Kırmızı et üretiminde ‘Boz ırk’ sığırlardan daha fazla yararlanılmalı”
Boz ırkların özelliklerinin değerli olduğunu tabir eden Lider Ak, “Bu ırklar, yetersiz bakım ve beslenmeye, hastalıklara ve makus barınma kaidelere sağlam bir hayvan ırkıdır. Tarım ve Orman Bakanlığımızın mecburî tuttuğu kimi esirgeyici aşılar dışında bu güne kadar rastgele bir hastalık ve tedavi masrafımız olmadı. Zira dediğim üzere öbür hayvanlara nazaran güçlü hayvanlar. İçlerinde boğa var, rastgele bir tohumlama masrafımız yok. Her yıl her inekten 1 buzağı alıyoruz. Şu ana kadar 8 buzağımız doğdu ve rastgele bir buzağı vefatımız yok. Elektrikli çitle çevrili yapay merada otlatıyoruz, fabrika besi yemi kullanmıyoruz ve çoban masrafımız yok. Bu ırk sığırlar uygun otlama alanı varsa otlayarak kendi besin muhtaçlığını karşılayabiliyor. Fabrika yemi kullanmadığımız için de yem masrafımız yok denecek kadar az. Neredeyse sıfır masrafla sığırcılık yapıyoruz” halinde konuştu.
“Küresel ısınma ve kuraklığa sağlam yeni sığır ırklarının ıslahında Boz ırk sığırlardan gen kaynağı olarak yararlanılabilir”
Dünyada yapılan ıslah çalışmaları, uygun bakım besleme kurallarının sağlanması ile yüksek verimli kültür ırkı süt ineklerinin randımanının 10 kat artırıldığını belirten Ak, “Ama inekler genelde yılda yalnızca 1 buzağı doğuruyor. Hasebiyle altyapısı uygun bölgelerde ülke kırmızı et üretimine takviye olmak için bu hayvanlardan et üretimi emeliyle daha fazla yararlanmamız gerekiyor. Bu ortada ülke olarak et ve süt gereksinimimizi karşılamak için alt yapısı uygun bölge ve çiftliklerde yüksek verimli ineklerimizi yetiştirmeye de devam edeceğiz. Onlardan yüksek süt ve et randımanını almaya devam edeceğiz. Lakin bu hayvanlarımızdan da et üretimi açığımızı karşılamada kesinlikle daha fazla yararlanmamız gerekiyor. Günümüzde global ısınma ve kuraklık dünyada tarımda bitkisel ve hayvansal üretimi olumsuz etkilen en büyük tehdit. ve bu tehdit her geçen gün artarak devam ediyor. Bu nedenle her türlü olumsuz kaidelere güçlü yerli hayvan gen kaynaklarımızdan sıcağa ve hastalıklara dayanıklılık üzere kıymetli mevzularda yapılacak hayvan ıslah çalışmalarında yararlanabilmemiz için yerli ırklarımızın korunması büyük değere sahip. Yerli gen kaynaklarımız geçmişten bu güne bize emanet edilen çok bedelli bir miras. Binlerce yıl her türlü olumsuz kaidelere dayanıp bu günlere kadar yaşama talihi bulmuş yerli hayvan gen kaynaklarımız bundan sonrasındaki hayvan ıslahı çalışmalarında yararlanabileceğimiz pahalı bir hazinemiz. Ülkemizin öteki bölgelerinde öbür yerli ırklarımız da var. Biz bölgemizin yerli ırkı olan Boz ırk sığırla çalışıyoruz. Doğu Anadolu’da Doğu Anadolu Kırmızısı, İç Anadolu’da Yerli Kara, Güney Doğu Anadolu’da Kilis Sığırı üzere yerli sığır ırklarımız da var. Şu ana kadar projemiz epey uygun gidiyor. Hayvanlarımız çok sağlıklı, rastgele bir problemimiz yok. Burada sürüyü biraz daha büyütmek, daha sonrasında da bu ırkla ilgili et süt randımanı ve kalitesi ile ilgili araştırma gayeli çalışmaları da yapmak istiyoruz” dedi.
“Hedefimiz 40 başlık bir sürü oluşturmak”
Bu hayvanların sütü ve etiyle de çalışmalar yapmak istediklerini belirten Ak, “Çünkü merada ve daha doğal beslenen hayvanların et ve sütleri sağlıklı beslenme açısından ve besin hususu zenginliği açısından çok değerli. Bu manada da ilerde sığır sayımız arttığında araştırma emeliyle buradan birçok bilgi de almış olacağız. Şimdilik 14 hayvan var, amaç 40 baş damızlık sığıra ulaşmak. Alanımız kâfi olmadığı için daha fazlasını üretmekle ilgili meselemiz var. Güney Marmara bölgesi Boz ırk yetiştiriciliği için uygun bir bölgemiz. Boz ırk sığırları gen kaynağı olarak korumakla ilgili olarak Tarım ve Orman Bakanlığı’mızın Marmara Hayvancılık Enstitüsü bu hususta çalışmalar yapıyor. Yeniden Tarım ve Orman Bakanlığımızın yetiştirici elinde ıslah program çerçevesinde bölgede kıymetli çalışmaları var. Bizim Bursa’da Uluabat gölü kıyısında Eski Karaağaç Leylek köyünde mera ıslahı ile ilgili bir öteki Boz ırk projesi de devam ediyor” diye konuştu.
“Şimdiden talep yoğun”
“Normal kapasiteye ulaştığımızda fazlalık olan erkek ve dişileri damızlık olarak yetiştiricilere vereceğiz” diyen Prof. Dr. Ak, “Erkeklerin damızlık talep fazlası ise bölüme gidecek. Dişilerin damızlık olarak kullanılmasını hedefliyoruz. Şimdiden birçok yerden talep var. Lakin şimdi bizim hayvan sayımız kâfi değil. Çoğalttığımızda inşallah fazlalığını bu ırkı üretmek isteyen yetiştiricilere vereceğiz. Özellikle makilik, ormanlık alanlarda bu hayvanlara barınak ve yeme gereksinim otlamadan yalnızca otlatarak beslemeniz mümkün. Tabiatta zaten yetiştirilme ve beslenme bahtı var. Bu hayvan yetiştirme açısından değerli bir avantaj. Zira hayvancılıkta bizim en büyük işletme masrafımız yem masrafı. Toplam işletme masraflarının yaklaşık yüzde 70’ini yem oluşturuyor. Hayvansal üretimde yem üzere maliyeti yüksek olan bir girdiyi neredeyse sıfır maliyetle karşılıyorsanız bu hayvansal üretim açısından çok büyük bir avantaj. Sıhhat ve veteriner sarfiyatı de yok denecek kadar az. Yüksek verimli hayvanlarda sık yaşanan sıhhat problemleri ve tedavi için antibiyotik kullanımı bu ırk da yok denecek kadar az. Yüksek verimli kültür ırkı sığırlarda yaygın olarak görülen göğüs hastalığı (mastitis) bu ırkta pek görülmediği için antibiyotik kullanmak zorunda da kalmıyorsunuz” formunda konuştu.
“Gelişimini tamamlayan hayvan, bin litre daha fazla süt veriyor”
Proje başladığından beri hem buradaki hayvanları, hem de süt randımanı yüksek olan siyah alaca ırk hayvanlarını anne ve buzağıları birlikte büyüttüklerini ve buzağılara daha fazla süt içirdiklerini söz eden Ak, “Buzağılarımız anneleri ile birlikte büyüyor, daha uzun mühlet ve daha fazla süt emiyorlar. Son yıllarda yürütülen araştırmalarda daha uzun mühlet ve daha fazla sütle beslenen buzağılar kendi gelişimini daha güzel tamamladığı için doğumdan sonraki her süt randımanı periyodunda daha fazla süt verebileceğini gösteriyor. Ayrıyeten anne ve buzağının birlikte büyütülmesi hayvan refahı açısından da ehemmiyet taşıyor. Bu nedenle biz anne ve buzağı birlikte büyütüyor ve erken sütten kesmiyoruz” dedi. – BURSA