Nöbetçi Eczaneler
Türkiye‘de bir birinci: Çerkes kültürünün yaşatıldığı köy kitap oldu
KOCAELİ – Kocaeli’nin Kartepe ilçesinde 1879 yılından bu yana Çerkes kültürünün yaşatıldığı Uzuntarla köyü, hem Türkiye hem de Kafkasya’da yaklaşık 5 yıl süren araştırmaların akabinde kitaplaştırıldı. Kitabın muharriri Mesude Çetinbaş, “Bazı yanlış bilinenleri de doğruladık. Bu eser birebir vakitte ailelerin de tarihi, Uzuntarla’nın da tarihi, küçük de bir Kafkas tarihi” dedi.
Düzce Üniversitesi Lisansüstü Enstitüsü, Kafkas Lisanları ve Kültürleri Anabilim Kolu, Çerkes Lisanı ve Edebiyatı Yüksek Lisans Programı’nda emekli olduktan sonra eğitim gören Mesude Çetinbaş, ikamet ettiği Uzuntarla alanı hakkında üniversitede tez yazmaya karar verdi. 1879 yılından bu yana Çerkes kültürünün yaşatıldığı Uzuntarla’yı tezinde anlatmak isteyen Çetinbaş, 2018 yılında çalışmalara başladı. Çetinbaş, tezi için yalnızca Türkiye’de değil, Kafkasya’da da araştırmalar yaptı. Kafkasya’da Adige Devlet Üniversitesi’nin arşivinde yer alan kaynaklardan yararlanan Çetinbaş, Türkiye’de ise literatür taramaları yaptı. Hem arşiv kaynaklardan yararlanan, hem de Uzuntarla’da yaşayan birçok aile ile görüşen Mesude Çetinbaş, bu bilgileri kitapta buluşturmaya da karar verdi.
Kendisi de Çerkes olan Çetinbaş, yaklaşık 5 yıl süren araştırmasının akabinde 21 kısımdan oluşan “Türkiye’de Bir Çerkes Köyü Uzuntarla” isminde kitabını çıkardı. Çetinbaş’a kitabı için Düzce Üniversitesi öğretim vazifelileri ve Kartepe Belediyesi dayanak verdi.
Mesude Çetinbaş’ın kitabında, Uzuntarla köyünün Hacemiko ailesi tarafından kuruluş kıssası, bölgenin coğrafik pozisyonu, Çerkeslerin sürgünün akabinde bu bölgeye nasıl yerleştirildiği, hayat şekilleri ve gelenekleri üzere her mevzu hakkında ayrıntılı bilgilere yer veriliyor.
Kitabın tanıtım programı da Uzuntarla köyünde düzenlendi. Programa Kartepe Belediye Lideri Mustafa Kocaman, Düzce Üniversitesi Çerkes Lisanı ve Edebiyatı Anabilim Kolu Lideri Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Altın, Çerkes Lisanı ve Edebiyatı Kısmı’ndan öğretim üyeleri Prof. Dr. Mira Khachemizova, Doç. Dr. Ruzana Doleva, Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi’nden Doç. Dr. Mustafa Altun ve Çerkes vatandaşlar katıldı.
Mesude Çetinbaş, tanıtım programındaki konuşmasını Çerkes lisanında yaptı. Çetinbaş’ın konuşmasını ağabeyi Mehdi Nüzhet Çetinbaş çeviri etti.
“Oturularak yazılmış bir kitap değil”
Kitabın içeriğinden bahseden Çetinbaş, “Tezden çevrilip, genişletilerek kitaplaştırılmıştır. Büyük sürgünde öncelikle Balkanlar’a gönderilen 17 Çerkes ailesinin Uzuntarla Köyü’ne yerleşmesiyle ilgili bir kitap. Bu kitapta birçok bahislere değindik. O denli oturularak yazılmış bir kitap değil. Kafkasya’da Adige Devlet Üniversitesi arşivleri, literatür taramaları, Osmanlı’nın Muhacirin İskan Defteri, Uzuntarla Nüfus Temel Defteri hepsi birbiriyle karşılaştırılarak bir bütünlük içinde, bir eser olarak ortaya çıkmıştır. Köyün sosyo kültürel eserlerini, düğün, dernek, halk edebiyatını, örf, adet ve geleneklerini de içermektedir. Bunun dışında en değerli bir husus da unutulmaya yüz tutmuş, Çerkesçe soy isimlerini de içeriyor. Bunları da araştırarak bu kitaba yazdık ve bilgileri güncelledik. Birtakım yanlış bilinenleri de doğruladık. Bu eser tıpkı vakitte ailelerin de tarihi, Uzuntarla’nın da tarihi, küçük de bir Kafkas tarihi bence” dedi.
Kartepe Belediye Lideri Mustafa Kocaman ise programdaki konuşmasında ilçeye Çerkes müzesi kazandıracaklarının altını çizerek, “Müzenin inşaat çalışmalarıyla ilgileniyoruz. İnşaatlar hiçbir şey tabir etmiyor, içini yanlışsız dizayn etmediğiniz ve gerçek yönetmediğinizde. Halbuki ki burada bu müzeye el atan, elini taşın altına koyan, müzenin hayata geçmesi için uğraşan yüzlerce büyüğüm var. Siz alkışı hak ediyorsunuz, var olduğunuz, buraya sahip çıktığınız için. Emeği geçenlere teşekkür ediyorum” diye konuştu.
“Tarihimizi unutursak yok olacağımız kesin”
Seçim çalışmalarının ağır geçtiğini söz eden Kocaman, “Yoğun olmamız bir şeyleri ihmal edeceğimiz manasına gelmiyor. Bizim ihmal etmememiz gereken en değerli şey, tarihimiz ve kültürümüz. Tarihimizi unutursak yok olacağımız kesin. Kültürümüzü de unutursak yok edileceğimiz kesin. Unutmamız gereken birçok şeyi unutabiliriz lakin tarihimizi ve kültürümüzü unuttuğumuz gün bilelim ki daima birlikte yok olacağız” tabirlerini kullandı.
“Teşekkür ediyoruz bıkmadan, usanmadan, yorulmadan Düzce Üniversitesi’ne gelerek okuduğu için”
Çerkesçe konuşan ve konuşması çeviri edilen Prof. Dr. Mira Khachemizova, “Bu hoş günde sevgili Mesude hoş bir kitap önümüze koydu. Kendisine teşekkür ediyoruz. Teşekkür ediyoruz bıkmadan, usanmadan, yorulmadan Düzce Üniversitesi’ne gelerek okuduğu için. Teşekkür ediyoruz ne önerdiysem onu gerçekleştirdiği için” biçimde konuştu.
“Bu bizim görevimizdir”
Çerkes Lisanı ve Edebiyatı Anabilim Kolu Lideri Dr. Öğr. Üyesi Fehmi Altın ise Mesude Çetinbaş’a çalışmaları için teşekkür ederek, “Verdiği emekle örnek oldu. Kendisine teşekkür ediyoruz, ona yardım eden hocalarımıza da çok teşekkür ediyoruz. Büyük emekler veriyorlar. Bu bilimsel çalışmalarla gelecek kuşaklara bilgiler ulaştırmamız gerekiyor. Bu bizim vazifemizdir, bunu yapmamız gerekiyor” dedi.