Nöbetçi Eczaneler
Türk müziğinin unutulmaz isimlerinden bestekar, eğitmen ve koro şefi Münir Nurettin Selçuk, vefatının 42. yılında anılıyor.
Eserleriyle Türk müziğinde çığır açan sanatçı, Darülfünun İlahiyat Fakültesi Fars Edebiyatı Profesörü ve Kadıköy Sultanisi Fransızca öğretmenlerinden şair Mehmed Avni Nureddin Beyefendi ile Fatma Hanife Hanım’ın oğlu olarak, 1900’de İstanbul Sarıyer’de doğdu.
Çeşitli kaynaklarda doğum yılı 1899, 1900, 1902 olarak da belirtilen sanatçı, ilkokulu Beyazıt İbtida-i Mektebi’nde okuduktan sonra Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’nde, akabinde Kadıköy Sultanisi’nde tahsil gördü.
Henüz 10 yaşında sesinin hoşluğu fark edilen Selçuk, 15 yaşındayken girdiği Kadıköy’deki Darülfeyzi Musiki Mektebi’nde üç yıl eğitim aldıktan sonra 1915’te birinci konserine çıktı. Selçuk, imtihan sonucu elde ettiği muvaffakiyetle Darülelhan ismiyle faaliyet gösteren İstanbul Belediyesi Konservatuvarına girmeye hak kazandı.
Ailesinin ısrarıyla ziraat eğitimi almak üzere 1917’de gittiği Macaristan’dan eğitimini tamamlamadan dönen ve müzik çalışmalarına yük veren Selçuk, gazeteci Zeki Tükel’e verdiği bir röportajında, “Hayatımda öbür hiçbir meslek seçmeyi aklıma getirmedim. Düşünün bir sefer, beni Macaristan’a ziraat tahsiline göndermişlerdi. Bu tahsilde iken Türk musikisi yüzünden kitabın yaprağını açamadım.” sözlerini kullanmıştı.
Musikiye önemli formda bu yıllarda bağlanan sanatçı, 1923’te askerlik hizmetini yapmak üzere teğmen rütbesiyle girdiği Muzıka-i Hümayun’da müezzinliğe tayin edildi. Cumhuriyet ilan edilince birebir rütbeyle Ankara’daki “Riyaset-i Cumhur İncesaz Heyeti”ne dahil olan sanatçı, Atatürk’ün maiyetinde bulundu. Sanatçı, 1926’da Atatürk’ten müsaade alarak heyetten ayrıldı ve İstanbul’a döndü.
Paris Konservatuvarında şan, piyano ve solfej dersleri aldı
Münir Nurettin Selçuk, İstanbul’da Sahibinin Sesi Plak Şirketi’yle yaptığı muahedenin akabinde musiki bilgisini arttırmak için 1928’de gittiği Paris’te bir yıl kalarak Paris Konservatuvarında şan, piyano ve solfej dersleri aldı. Fransız tiyatrosunda tek başına ve o tarihe kadar görülmemiş bir biçim ve programla 1929’da birinci konserini veren Selçuk’un performansı sanat etraflarında büyük yankı uyandırırken, “Münir Nurettin ekolü” duyulmaya başladı.
Sanatçı birebir yıl Enise Hanım ile evlendi. Eşi 1966’da vefat eden Selçuk’un bu evliliğinden kızı Meral, Şehime Erton’la evliliğinden ise oğulları Timur ve Selim dünyaya geldi.
Sanatçının, 22 Şubat 1930’da Beyoğlu’ndaki Fransız Tiyatrosu’nda verdiği birinci solo konser, Türk musikisi konser tarihinde bir dönüm noktası oldu. Usta sanatkarlar Tanburi Mesut Cemil, kemençeci Ruşen Ferit, udi Nevres, yasal Artaki ve kemani Nubar’ın refakatinde birinci sefer frak giyilerek, ayakta, yesyeni bir üslupla konser disiplini içerisinde ve mikrofonsuz gerçekleşen performans, musikiye hürmet ve ciddiyet getiren yeni bir ekolün doğuşu kabul edildi.
Usta bestekar ve yorumcu, 1942’de girdiği Belediye Konservatuvarı İcra Heyeti’nden 1943’te ayrıldı.
İstanbul Teknik Üniversitesi Türk Musikisi Konservatuvarında repertuvar dersleri de veren sanatçı, farklı formlarda 100’den fazla yapıta imza attı. Selçuk, 1953’te İstanbul Radyosu’nda müşavirlik misyonuyla İcra Heyeti Lideri misyonlarını üstlendi.
Yurt dışında da çok sayıda konser verdi
Solo konserleriyle Türk müziğinde çığır açan sanatçı, tek başına halkın karşısına çıkmasının yanı sıra farklı tarzıyla de büyük ilgi gördü.
Mevlana, Fuzuli, Nedim, Ahmet Paşa, Pir Galip, Ziya Paşa, Süleyman Nazif, Tevfik Fikret, Vecdi Bingöl, Yahya Kemal Beyatlı, Faruk Nafiz Çamlıbel, Behçet Kemal Çağlar, Necdet Atılgan, Munis Faik Ozansoy, Cahit Sıtkı Tarancı, Ümit Yaşar Oğuzcan, İsmet Bozdağ, Refik Ahmet Sevengil üzere ünlü şairlerin şiirlerini besteleyen Selçuk, yurt dışında da çok sayıda konser verdi.
Gençliğinde Fenerbahçe Kulübü’nde futbol oynayan, tıpkı vakitte tambur ve piyano çalan Münir Nurettin Selçuk, kendinden sonraki jenerasyonlara örnek bir musiki adamı oldu, Darülelhan’dan başlayarak İstanbul Konservatuvarında çalıştığı yılların da içinde bulunduğu uzun müddette pek çok öğrencinin yetişmesinde büyük katkı sağladı.
Selçuk’un öğrencileri ortasında kendisinden çok yararlanan Necmi İstek Ahıskan ile Alaeddin Yavaşça, şahsen yetiştirdiği İnci Çayırlı ve Meral Uğurlu üzere isimler yer alıyor.
Ayrıca Musiki Mecmuası 379. sayısını (Mayıs 1981) Münir Nurettin Selçuk’a ayırmış, Ayşe Kulin, sanatının anlatıldığı bir eser kaleme almıştır.
Muhsin Ertuğrul’un müzikal sinemalarında rol aldı
Hemen çabucak bütün beste formlarındaki yapıtları okuyabilen bir yorumcu olan sanatçı, özel dersleriyle birçok genç nesil sanatkarın yetişmesine katkıda bulundu.
Muhsin Ertuğrul’un birinci müzikal sinema denemesi olan 1939 imali “Allah’ın Cenneti” sinemasında de rol alan sanatçı, yeniden Ertuğrul’un 1941 üretimi “Kahveci Güzeli” sinemasında de oynadı.
Sanatçı, Kahveci Güzeli’nde Sadettin Kaynak’ın bestelediği “Ela Gözlerini Sevdiğim Dilber”, “Aşığım Baharın Yeşil Gözüne”, “Zeynebim Uçtu Gitti”, “Garibiz, Gurbet Bize Artık Bir Sıla Oldu”, “Çoban Kızı” ve “Yad Eller Aldı Beni” yapıtlarını yorumladı.
TRT’ye verdiği bir röportajda İstanbul’a hayranlığını lisana getiren Selçuk, şairlerin İstanbul’a hayranlık belirten dizelerine işaret ederek, “Bunlardan bir tanesi de üstadın ‘Aziz İstanbul’ isimli hoş şiiridir. Bunu aşağı üst iki ay zarfında besteledim. Eser bittiği vakit da son gece, sabaha karşı 4.00-5.00 ortası kulağıma ezan sesleri geldi. O olağan beni çok mütehassis etti.” sözlerini kullanmıştı.
Münir Nurettin Selçuk, sanatla dolu dolu geçen 81 yılın sonunda, 27 Nisan 1981’de Nişantaşı’ndaki konutunda hayata gözlerini yumdu ve Aşiyan Mezarlığı’na defnedildi.
Sanatçının birtakım besteleri şöyle:
“Beni Kör Kuyularda Merdivensiz Bıraktın, Kalamış, Aziz İstanbul (Güfte: Yahya Kemal Beyatlı), Söyle Sevgili, Gül Yüzünde Nispî Zülf-i Semen-say Gönül, Safa-yı Metle Parıldasın Camımız, Hülyama Doğan Son Güneşim, Son Hevesimde, Varalım Kuy-ı Dilaraya Gönül Hu Diyerek, Bir Kelam Dedi Canan ki Keramet Var İçinde, Rindlerin Akşamı (Dönülmez Akşamın Ufkundayız) (Güfte: Yahya Kemal Beyatlı), Ne Doğan Güne Kararım Geçer Ne Halden Anlayan Bulunur, Endülüs’te Raks, Sessiz Gemi, Rindlerin Vefatı, Sen Müzik Söylediğin Vakit, Dumanlı Başları Göklere Ermiş, Yedi Renk Üstüne Hareli Dağlar.”