Nöbetçi Eczaneler
Tarihte bugün açılışı yapılan Arkadios Sütunu 1602 yıl sonra restore edilecek
İki binanın ortasına sıkışmış olan Arkadios Sütunu havadan görüntülendi
İSTANBUL – Fatih‘te bulunan Doğu Roma İmparatoru Arkadios devrinde çıkan isyanın bastırılmasıyla kazanılan zafer için üretimine başlanan Arkadios Sütunu, 1602 yıl sonra Fatih Belediyesi tarafından restore edilecek. İki binanın ortasında sıkışan ve bugüne kadar yalnızca kuralı gelen 16 asırlık tarihi yapı, dron ile havadan görüntülendi.
Fatih, Haseki’de bulunan Arkadios Sütunu, 1602 yıl evvel bugün Doğu Roma İmparatoru Arkadios periyodunda isyanın bastırılması üzerine zaferi taçlandırmak üzere imali tamamlanarak resmi merasimle açıldı. 404 yılında imaline başlanan tarihi sütun 421 yılında tamamlandı. Çeşitli doğal afetlerden etkilenmesi nedeniyle yok olmaya yüz tutmuş sütunun onarım projeleri Fatih Belediyesi tarafından hazırlandı. Restore edilmeye başlanacak 16 asırlık tarihi Arkadios Sütunu’nun 47 metre uzunluğu bulunurken günümüze kadar yalnızca yaklaşık 10 metrelik düsturu geldi. İki bina ortasında sıkmış halde olan ve yer yer çatlakları bulunan sütunun üzerinde periyodun kıymetli olaylarının anlatıldığı kabartmalar yer alıyor. Çelik Gülersoy Vakfı İstanbul Kitaplığı’nda bulunan eserler ortasında da 1700 yılına ilişkin Arkadios Sütunu üzerindeki kabartmaların resmedildiği kitap yer alıyor.
“Tarihi sütunun gövdesindeki kabartmalarda hükümdarların hayatlarını anlatan sahneler düzenleniyordu”
Roma periyodundaki anıtlar hakkında bilgi veren Sanat Tarihçisi Hayri Fehmi Yılmaz, “Arkadios Anıtı İstanbul’da hatta Türkiye’de görebileceğiniz en özgün anıtlardan bir tanesi. Bu kültür ve uygarlık tarihimiz açısından epey farklı. Roma devrinde, başşehir Roma’da çok görkemli anıtlar inşa etmişler. İmparator Marcus Aureilus’un mükemmel bir sütun biçiminde meydanın tam ortasına yerleştirilmiş anıtı bulunmaktaydı. Bugünkü bir minare üzere hayal edebiliriz. Gövdelerinde helezoni, spiral livler üzerinde kabartmalar bulunuyordu. Kabartmalarda hükümdarların hayatlarını, zaferlerini anlatan sahneler düzenlemişlerdi. Bu Roma dünyasının emperyal kurgusunda çok değerliydi. İstanbul yeni bir başşehir olarak inşa edildikten sonra İmparator Theodosius ve İmparator Arcadius’un kentte Roma’dakilere misal iki tane görkemli anıt inşa ettiğini biliyoruz. Bir tanesi Beyazıt’ta Theodosius formunda oburu ise Arcadius formunda bunlar zati birbirlerinin gerisinden tahta çıkan hükümdarlardır. Arkadios Anıtı da İmparator Arcadius anısına inşa edildi. Çok büyük dikdörtgen bir meydandı, o meydanın kenarları revaklıydı. Ortasına da bu görkemli anıt dikildi. Böylece 2 tane Roma’da, 2 tane İstanbul’da spiral livli sütun ortaya çıktı. Bu Roma’nın iktidarı için çok kıymetliydi lakin 18. ve 19. yüzyılda Avrupa’da da tanınan oldu. Bugün dünyanın diğer kentlerinde de görebiliyoruz” dedi.
” Osmanlı devrinde bayanların ticaret yaptığı yerde bulunduğu için sütun Avrat Taşı olarak biliniyor”
Tarihi sütunun etrafındaki alanda Osmanlı periyodundaki bayanların ticaret yaptığını anlatan Hayri Fehmi Yılmaz, “Maalesef İstanbul’daki bu iki büyük anıtın başına birtakım zahmetler geldi. İmparator Arcadius’un bugün Cerrahpaşa’da olan anıtı bu tıp anıtların en yükseğiydi. Yaklaşık 47 metre uzunluğu vardı. Sarsıntılardan ziyan gördü, yıldırımlar düştü. Üzerinde İmparator Arcadius’un bir heykeli vardı, yıldırım birkaç sefer ona isabet etti. Münasebetiyle da anıt birçok ziyan gördü. 740 yılında yaşanan bir zelzelede heykel devrildi ve bir daha anıtın üzerine koyulmadı ancak İstanbul’u ziyaret eden herkes bu farklı anıttan daima bahsetti. İstanbul’un fethinden sonrada anıt varlığını devam ettirdi yalnız anıtın etrafındaki büyük boş alan da hanımların ticaret yaptığı bir pazar kuruldu. Aslında alıcılarda, satıcılarda hanımlardı. O yüzden buraya ‘Avrat Pazarı’ demeyi tercih ettiler. Hatta buradaki sütunda ‘Avrat Taşı’ diye tanımlandı. Şimdilerde kelimeyi daha şık halde söylüyoruz ve ‘Kadınlar Pazarı’ diyoruz. Kimileri esir bayanların ve cariyelerin satıldığını söylerler lakin o gerçek değil” tabirlerini kullandı.
“1602 yıl evvel bu meydan büyük bir merasimle açıldı ve İstanbul halkının seyrine müsaade edildi”
İmparator Arcadios’un oğlu 2. Theodosius devrinde açılışı yapılan sütun için Yılmaz, “Anıt için Şeyhülislam Veli Efendi’nin kütüphanesinde bulunan bir kitabın kenarına düşülen nota nazaran, 1711 yılında üzerinde çok fazla çatlak olduğu ve yıkılmasından korkulduğundan ötürü 8-9 metreye kadar yani düsturuna kadar yıktırılmış. Kalan kural de konutların ortasında kalmış. 1711 yılından beri yalnızca kuralı ayaktadır. Yaklaşık 60 santimetre kadar kabartmalarda görülebilir bunun üzerinde lakin ne yazık ki ortadan kalkmıştır. Bugün İstanbul Arkeoloji Müzelerinde kimi kabartmalar var muhtemelen kimileri Cerrahpaşa’dan kimileri da Beyazıt’tan müzeye taşınmış olan kabartmalardır. Bu enteresan anıtın inşaatına İmparator Arcadius vaktinde başlandı. 407 yıllarında bu anıtın önemli bir kısmı tamamlandı ancak inşaatı çok uzun sürdü. Etrafındaki meydan ile birlikte fakat imparatorun oğlu bunlarla ilgilenebildi. 2. Theodosius vaktinde bu işler tamamlandı. Bütün işler tamamlandıktan sonra 10 Temmuz 421 yılında büyük resmi bir açılış yapıldı. 1602 yıl evvel bu meydan büyük bir merasimle açıldı ve İstanbul halkının seyrine müsaade edildi. İşin ilginci ne yazık ki 1711’de bu anıtın büyük bir kısmı İstanbul’un görsel hafızasından silindi. Bugün anıt için Fatih Belediyesi tarafından bir onarım projesi hazırlandı. Bu projeler devam ediyor zira çok değişik bugünkü kalıntıların belgelenmesi ve rölövesinin hazırlanması hem kent tarihi hem de insanlık tarihi açısından çok kıymetli bir hikayedir” biçiminde konuştu.