Sudan'daki çatışmalar en çok bayan, çocuk ve engellileri etkiliyor

Uzmanlar, Kuzey Afrika ülkesi Sudan’da 15 Nisan’da ordu ile Süratli Takviye Kuvvetleri (HDK) ortasında çıkan çatışmalardan en çok dezavantajlı kümelerin etkilendiğini ve ülkenin büyük insani krizle karşı karşıya olduğunu belirtti.

Afrika Stratejik Araştırmalar Merkezi Lideri Mustafa Efe ve Afrika Vakfı araştırmacısı Tabip Asma Nairi İhtimam, Sudan’daki çatışmalardan daha çok etkilenen bayan, çocuk ve engellilerin durumunu kıymetlendirdi.

Mustafa Efe, Sudan ordusu ile HDK ortasında başşehir Hartum’da başlayan çatışmaların öbür kentlere de sıçradığını kaydederek, çatışmalar nedeniyle ülkede faaliyet gösteren hastanelerin, bakımevlerinin ve yardım kuruluşlarının hasar gördüğünü söyledi.

Sudan’da yaklaşık 15 milyon kişinin yiyecek, pak su ve hijyen gereçleri üzere temel gereksinimlerine ulaşamadığını aktaran Efe,

“Taraflar sivil, asker ayrımı gözetmeksizin her yeri bombalıyor. Sudan halkına insani yardım ulaştırılmazsa çok fazla can kaybı olacak. Çok sayıda kişi bombalamalardan korunmak için meskenlerini terk etmek zorunda kaldı.”

dedi.

Efe, sivillerin çatışmalardan kaçmaya çalışırken araçlarının gaye alınması ihtimaline karşı yürüyerek komşu ülkelere sığındığını tabir ederek, ülkeden göç etmek zorunda kalanların büyük kısmının bayan, çocuk ve yaşlılardan oluştuğunu lisana getirdi.

Sudan’da yaklaşık 2 milyon engelli vatandaş bulunduğu bilgisini paylaşan Efe,

“Çatışmalar, bayan, çocuk ve engelli yaklaşık 30 milyona yakın insanı etkiliyor ve engelli bireyler tedavilerine devam edemiyor.”

diye konuştu.

Efe, sıhhat işçisinin de çatışmalar nedeniyle ülkeyi terk ettiğini, kalanların ise gerekli tıbbi gereç bulunamadığı için rutin prosedürleri uygulayamadığını anlatarak, şöyle devam etti:

“Özellikle çatışmaların ağır devam ettiği başşehir Hartum’dan göç hızlandı ve sıhhat hizmetleri durma noktasına geldi. Çatışmaların şiddeti artıp yayıldıkça hastaneler birbiri gerisine kapanmak zorunda kaldı. Hasta ve yaralıların tedaviye erişimi gittikçe zorlaşıyor ve ülkeden kaçabilenler komşu ülkelere sığınıyor.”

Efe, Sudan’da çatışmalar başlamadan evvel de ülke içinde yerinden edilmiş milyonlarca kişiyi desteklemek için çok büyük insani yardıma muhtaçlık duyulduğunu anımsatarak,

“Sudan’da yerinden edilmiş bireylerin birçok bayan ve çocuklar. Birçok yerinden edilmiş kişi lokal halkın yanında, gençlik yurtlarında ve okullarda kalıyor.”

halinde konuştu.

‘Çatışmalar eğitimi sekteye uğrattı’

Sudan’da yaklaşık 21 milyon çocuk bulunduğundan bahseden Efe,

“Sudan’da çatışmalardan evvel de okul çağındaki çocukların 7 milyonu eğitim alamıyordu. Öbürleri de binbir zorlukla okuyordu. Çatışmalar çocukların eğitimini sekteye uğrattı, artık evvelden okula gidebilen çocuklar da eğitimden yoksun kalacak.

” sözünü kullandı.

Efe, Sudan’daki çatışmalardan bayan ve çocukların daha fazla etkilendiğini vurgulayarak, Sudan’ın Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonunun (UNICEF) raporlarına nazaran çocuklar için en tehlikeli dokuzuncu ülke olduğunu kaydetti.

Sudan’da 2016’da yapılan nüfus sayımına nazaran yaklaşık 22 milyon bayanın yaşadığını lisana getiren Efe,

“Kadınlar erkeklerle birlikte ailelerini müdafaaya çalışıyor. Bilhassa Birleşmiş Milletler (BM) üzere milletlerarası kuruluşlar Sudanlı bayanlara mesleksel eğitimden sıhhat eğitimine çeşitli hizmetler veriyordu. Şu anda bunlar da birer birer durduruldu.

” kelamlarını sarf etti.

‘Sağlık tesisleri hücuma uğradı, pek birçok kullanılamaz hale geldi’

Doktor Asma Nairi İhtimam de Sudan’da devam eden çatışmaların esasen var olan insani krizi daha da derinleştireceğini belirterek, yakın vakitte milyonlarca kişinin kıtlıkla ve ölümcül hastalıklarla karşı karşıya kalacağını söyledi.

Çatışmalar nedeniyle market ve dükkanların kapanmasının temel besine erişimi büyük oranda zorlaştırdığını lisana getiren İhtimam,

“Sağlık tesisleri akına uğradı, pek birçok kullanılamaz hale geldi. Sudan’da yıllardır süren çatışmalar, iklim kaynaklı doğal afetler, salgın hastalıklar ve ekonomik krizler nedeniyle esasen insani yardıma gereksinim duyan milyonlarca kişinin durumu daha da berbatlaşacak.”

değerlendirmesinde bulundu.

Özen, çatışmaların bayanlar, çocuklar, yaşlılar ve engelliler üzerinde daha da yıkıcı tesiri olduğunun altını çizerek, şu sözleri kullandı:

“Hartum’da çok sayıda hastane bombalandı. Ülke genelinde açık 12 hastanede elektrik, su ve gereç ezası çekiliyor. Hastalara, yaralılara, engellilere bakacak sıhhat çalışanı yok. Memleketler arası kuruluşlar yalnızca Hartum’da bir milyondan fazla kişinin yerinden edildiğini kestirim ediyor lakin bu sayı şimdi kesin değil.”

Çok sayıda çocuğun çatışmalar nedeniyle ömrünü yitirdiğini, ebeveynlerini kaybeden çocukların çeşitli ruhsal travmalar yaşadığını, sıhhat, beslenme, aşı üzere temel muhtaçlıkları karşılanmayanlarınsa vefat tehdidiyle karşı karşıya olduğunu aktaran İhtimam şunları lisana getirdi:

“Sudan’da faaliyet gösteren Save the Children yardım kuruluşu çatışmalar nedeniyle elektrik kesintilerinin artmasının soğuk hava depolarında tutulan aşılara ziyan verdiğini ve bu aşıların kullanılamaz hale geldiğini açıkladı. Sudan Hekimler Birliği de çatışmalar nedeniyle çocuk hastanelerinin boşaltıldığını ameliyatların durdurulduğunu söz etti. Çatışmalar eğitime erişimi önemli biçimde etkiledi. Okullar yıkıldı yahut kapandı. Öğretmenler ve öğrenciler yerinden edildi ya da öldürüldü. Eğitime erişim için gerekli adımlar atılmazsa bu yapılanlar uzun vadede çok önemli problemler doğurabilir.”

‘Ülkede bayanlar ve kız çocukları için durum daha da kritik’

Sudanlı bayanların başşehir Hartum’da bile temel gereksinim hususlarına ulaşamadığına dikkati çeken İtina,

“Sadece Hartum’da Dünya Bankası bilgilerine nazaran 219 bin gebe bayanın gelecek haftalarda doğum yapması bekleniyor. 3,1 milyondan fazla bayan ve kız çocuğu artan toplumsal cinsiyete dayalı şiddet riskiyle karşı karşıya. Ülkede bayanlar ve kız çocukları için durum daha da kritik.”

dedi.

Özen, çatışmalardan evvel memleketler arası kurum ve kuruluşların Sudan’daki bayan, çocuk ve engellilere eğitim, ruhsal dayanak programları uyguladığını anımsatarak, kelamlarını şöyle tamamladı:

“Çatışmalar bu cins projeleri büsbütün durdurdu. Dezavantajlı kümeleri desteklemek ve çatışmaların temel nedenlerini ele almak için daha çok şey yapılması gerekiyor. UNICEF’e nazaran, başlayan bu çatışma, önemli halde yetersiz beslenen kestirimi 50 bin çocuğa verilen kritik yardımları kesintiye uğrattı. BM ve farklı kuruluşlar, tüm tarafları çatışmaları derhal durdurmaya, çocukları ziyan görmekten muhafazaya yönelik milletlerarası yükümlülüklere hürmet göstermeye ve insani yardım aktörlerinin muhtaç çocuklara inançlı ve süratli halde ulaşmasını sağlamaya çağırıyor.”

Sudan’da ordu ile HDK ortasında çatışma

Sudan’ın başşehri Hartum ve başka kentlerde 15 Nisan’da Sudan ordusu ile HDK ortasında silahlı çatışmalar başlamıştı.

Ordu ile HDK ortasında

“HDK’nin büsbütün orduya katılmasını”

öngören askeri güvenlik ıslahatı konusunda son birkaç aydır yaşanan uyuşmazlık sıcak çatışmaya dönüşmüştü.

Sudan Dışişleri Bakanlığı, Egemenlik Kurulu Lideri ve Ordu Kumandanı Orgeneral Abdulfettah el-Burhan’ın, orduyla çatışan HDK’nin feshedilmesi ve devlete karşı isyancı güç ilan edilmesi kararı aldığını, bu temele nazaran davranılacağını bildirmişti.

Sudan Sıhhat Bakanlığı, çatışmalarda 512 kişinin öldüğünü, 4 bin 193 kişinin yaralandığını duyurmuştu.