Nöbetçi Eczaneler
Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Fen Fakültesi Biyoloji Kısmı Hidrobiyoloji Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Doç. Dr. Melek Özpiçak, “Karadeniz Bölgesi’nde görülmesi imkansız” denilen taş ısıran balığı (Cobitis strumicae) çeşidini Samsun‘da tespit ettiklerini söyledi.
Özpiçak, AA muhabirine, Samsun‘un balık faunasında 21 familyaya ilişkin 55 cins bulunduğunu söz etti.
Samsun‘dan literatüre kazandırılacak yeni tipler tespit ettiklerini anlatan Özpıçak, “Yeni tespit edilen çeşitlerin niteliklerini, milletlerarası bilimsel mecmualarda yayımladıktan sonra açıklayacağız. Bilhassa bıyıklı balık olarak değerlendirdiğimiz, ekonomik bedeli yüksek yeni bir tipi Samsun‘da tespit ettik. Olağanda akarsu kaynaklarında yaşayan bir balık tipi. Kırım Yarımadası civarında yayılım gösteren balık çeşidinin Türkiye’de farklı su kaynaklarında farklı tipleri mevcut lakin Karadeniz Bölgesi’nde farklı bir cins olarak da karşımıza çıkabilir. Bu cinsteki araştırmamız sürüyor.” dedi.
“Taş ısıran balığı” olarak geçen yeni bir tipi daha Samsun‘da saptadıklarına dikkati çeken Özpiçak, “Normal kaideler altında taş ısıran balığı, ‘Boğazlardan asla geçmez’ deniliyordu. Yani, ‘Çanakkale ve İstanbul boğazlarını geçemez, Karadeniz’de yayılımı kelam konusu olamaz’ diye söz ediliyordu.” değerlendirmesinde bulundu.
Samsun‘un kendi içinde özelleşmiş bir alan olduğunu, bu alanın biyoçeşitliliği ile ilgili yapılacak çalışmaların artması gerektiğini lisana getiren Özpiçak, şöyle devam etti:
“Bu balık ülkemizde yalnızca Balkanlar, yani Trakya tarafında karşımıza çıkıyor ancak onun dışında rastgele bir yerinden kayıt yok. Tek kayıt Samsun‘un Terme Çayı’ndan. Terme Çayı’ndaki araştırmamız esnasında çok sayıda bu çeşit ağlarımıza takıldı. Morfolojisi konusunda çalışmamızı yaptık ve farklılığı yakaladık. Sonrasında dünyadaki başka çalışmalarla karşılaştırdık. Tıbbın ülkemizde yalnızca Trakya’da kaydının bulunduğunu, onun da çok eski bir kayıt olduğunu tespit ettik. Sonrasında araştırmamızı moleküler manada desteklemek istedik. Farklı bilim insanlarından görüş aldık. Aldığımız görüşlerde, ‘Bu balık dünyanın çeşitli yerlerinde var fakat Karadeniz Bölgesi’nde imkansız’ üzere sonuçlar çıktı. Hem moleküler hem morfometrik (Cisimlerin yapısına dayalı özelliklerin ölçülmesi) manada yaptığımız çalışmalarla bu tıbbın Samsun‘da mevcut olduğunu belirledik. Taş ısıran balığının varlığını literatüre Samsun‘dan kaydettirmiş olduk. Bu çeşit ekonomik manada bedelli bir balık çeşidi değil fakat ülkemizin biyoçeşitliliği açısından çok kıymetli.”
İstilacı balık cinsleri endemik çeşitlerin geleceğini tehdit ediyor
Özpiçak, dünyanın olduğu üzere Türkiye’nin de istilacı balık cinsleriyle sorun yaşadığını vurgulayarak, şunları kaydetti:
“Ülkemizde bilhassa İsrail sazanı için bulaşmamış olduğu tatlı su kaynakları herhalde bir elin parmaklarını geçmeyecek kadar az. Bir alana girmesi, o alandaki doğal fauna elemanlarının önemli manada ziyan görmesine sebep oluyor. Samsun iç sularında da çok önemli istilacı cinsler mevcut. Alışılmış İsrail sazanı başta geliyor. Ne yazık ki tatlı su kaynaklarımıza ağır halde karşımıza çıkıyor.
Onun dışında sivrisinek balığı (cobitis) olarak nitelendirdiğimiz istilacı bir balık çeşidi de var. Onu da Terme’deki Simenet Akgöl Lagünü’nde tespit ettik. İstilacı olarak nitelendirdiğimiz balıklar bu alanlara girdiyse dağılım alanlarını süratli halde artıracaktır. O yüzden bilim insanları, balıkçılar, devlet makamları olarak önemli formda bu cinslerle gayret yoluna girmemiz gerekiyor. Samsun’da endemik cinslerimiz var. İsrail sazanı ve sivrisinek balığının tatlı su kaynaklarımızda olması, başka cinslerle endemik tiplerimizin de geleceği konusunda ne yazık ki önemli soru işaretlerini barındırıyor.”