Nöbetçi Eczaneler
Prof. Dr. Fetullah Arık : “Yer yarıkları uzun yıllar devam eden kuraklık, çok yer altı su kaynakları kullanımının bir neticesi”
KONYA – Konya‘da bir müddettir devam eden ağır yağışlarla bir arada birtakım yerleşim yerlerinde ve topraklarda sel ve su taşkınları meydana geldi. Karapınar ilçesinde sel sularının, yer yarığı içerisinde akıp kaybolması ise korkuttu. Uzmanlar, yer yarıklarının uzun yıllar devam eden kuraklık ve çok yer altı su kaynaklarının kullanımının bir sonucu olduğunu belirtirken, vatandaşlara bu alanlara çok yaklaşmamaları ikazında bulundu.
Son günlerde Konya ve etrafında tesirli olan yağmur yağışı çiftçilerin yüzünü güldürmeye devam ediyor. Ağır yağışlarla bir arada birtakım yerleşim yerlerinde ve topraklarda sel ve su taşkınları meydana geldi. Geçtiğimiz günlerde Karapınar ilçesi İslik Mahallesinde bir kum ocağı içinde sel sularının, yer yarığı içerisinde akarak kaybolması ise korkuttu. Vatandaşların cep telefonu ile görüntülediği o anlarda, kum ocağının çeşitli taraflarından akan suların yer yarığında kaybolduğu görüldü.
“Bölge içerisinde çok sayıda obruk yapısı ve yer yarığı oluşmaya başladı”
Kuraklıktan, kuraklığa bağlı sıkışma ve yer altındaki yapılardan kaynaklı olarak yüzey yarıklarının meydana geldiğinin altını çizen Konya Teknik Üniversitesi Obruk Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, “Konya Kapalı Havzası dışardan rastgele bir akarsuyla beslenmeyen, yalnızca yağışlarla dengelenen bir su bilançosuna sahip. Bu yıl bilhassa Mayıs, Haziran ayı içerisindeki yağışlar hakikaten olağanların çok çok üzerinde gerçekleşti. Bu süreçte de toprak, çok yağışlardan ötürü ani bir formda yüzey akışına dönmekte ve kimi yerlerde de sel, taşkın biçiminde kendisini gösteriyor. İslik Yaylası bölgesi Karapınar’ın güneyinde, Hotamış’ın doğusunda bir bölge. Burada da geçmiş yıllarda kuraklık, çok su kullanımı nedeniyle çeşitli çaplarda obruklar ve yüzey yarıkları meydana gelmişti. Şu anda suyun ağır bir biçimde yer altına gittiği düdenlerin olduğu bölge çabucak İslik bölgesinin doğusundaki kum ocaklarının olduğu bölge. Bu bölge de havza kenarlarında meydana gelen kuraklıktan ötürü, sıkışma ve yer altındaki yapılardan kaynaklı olarak yüzey çatlakları, yüzey yarıkları meydana gelmişti. Şuanda oradaki çıplak zirvelerden meydana gelen yüzey akışı, buradaki düdenlerden yer altına karışıyor. Yani karstik sistem aslında yüzey ve yar altı irtibatlı büyük bir sistem. Yer altına giden sular da doğal ki bu karstik sistem içerisinde daha kuzeye hakikat hareket ediyor” dedi.
“Uzun yıllar devam eden kuraklık, çok yer altı su kaynaklarının kullanımının bir neticesi”
Yoğun yağışların kimi meseleleri da beraberinde getirdiğini söz eden Prof. Dr. Fetullah Arık, “Bütün bölge içerisinde son yıllarda kuraklığın da tesiriyle birlikte çok sayıda obruk yapısı ve yer yarığı oluşmaya başladı. Kuraklık alışılmış geçmişten günümüze devam eden bir olgu. Çabucak bugünlerde kuraklık ve çölleşmeyle gayret ile ilgili adımlar da atılıyor. Gördüğümüz üzere bu havza içerisinde yağışların azlığı önemli bir sorun lakin fazla olması da bir sorun. Yani istikrarlı olması gerekiyor. Bu bölge içerisinde metrekareye 400 ile 450 kilogram aslında kâfi bir yağış olarak görünüyor. Zira havza içerisinde bilhassa genç sedimanlar içerisinde ağır killi, su ile karşılaştığı vakit çözülebilecek gereç mevcut. Burada daha evvel var olan yer yarıkların içerisinde ince taneli gerecin yüzey akışı ile yer altına hareket etmesi ve oluşan boşluktan da kalan suyun boşalması halinde bir durum izliyoruz İslik bölgesinde. Bu bölge içerisindeki yer yarıkları yalnızca İslik yöresinde hudutlu değil, Karapınar’ın birçok yerinde, geçtiğimiz yıllarda Emirgazi’de tekrar yaşamıştık. Çabucak Konya’nın etrafındaki dağlık alanların hudutlarındaki bölge Üst Pınarbaşı, Aşağı Pınarbaşı, Aslım Sanayi Bölgesinde de mevcut. Alışılmış, havzanın kuzeyinde Yunak, Çeltik, Akşehir bu bölgelerde de yer yarıklarının epeyce yaygın olduğunu görüyoruz. Bu aslında bugün meydana gelmiş olan bir olay değil. Uzun yıllar devam eden kuraklık ve çok yer altı suyu kullanımının bir neticesi” halinde konuştu.
“Yüzey yarıkları aslında kuraklığın ve kuraklığa bağlı sıkışmanın en kıymetli göstergelerinden bir tanesi”
İslik yöresinde meydana gelen yarıklardan suyun yer altına hareketi olduğunu anlatan Prof. Dr. Arık, “Son yıllarda yapılan araştırmaların büyük bir çoğunluğu, aslında yer altındaki karstik sistemin gelişmesinin en kıymetli nedenlerinden birisinin yer altı su düzeyindeki hareketlenmeler yani yükselme ve alçalmalar olduğunu belirtiyor. Gerçekten bölgemizde de bunun tezahürünü görüyoruz. Bilhassa Konya Kapalı Havzası içerisinde yağışın da azlığı nedeniyle, kış mevsimlerinin bir ölçü su yükselimi gerçekleşse de sulama periyoduyla birlikte yer altı su düzeyinde düşümler meydana geliyor ve böylelikle su düzeyindeki oynamalar, çözülebilir nitelikteki karbonatı daha çok çözüyor ve yer altındaki karstik sistem genişliyor. Böylelikle üstteki örtü katmanı dayanmadığı yerde de obruklar meydana geliyor. Kimi yerde de yer altındaki yapılara bağlı olarak, biraz daha yüksek alanlarda alüvyal örtüsünün inceldiği yerlerde yüzey yarıkları meydana gelebiliyor. Bu meydana gelen yüzey yarıkları aslında kuraklığın ve kuraklığa bağlı sıkışmanın en değerli göstergelerinden bir tanesi. İslik yöresinde yaşanan olay da meydana gelen yarıklardan suyun yer altına hareketi olarak özetleyebiliriz” tabirlerini kullandı.
“Vatandaşlar direkt izlemek için oraya gitmeseler düzgün olur”
Bölgede bulunan vatandaşlara ihtarlarda bulunan Arık, “Vatandaşlar direkt izlemek için oraya gitmeseler düzgün olur. Zira yer altında boşluğun boyutları net olarak bilinmiyor. O nedenle bu boşluklarla ilgili çalışmaların da yapılması gerekiyor. AFAD zati şu anda bölgedeki genel obrukla ilgili çalışmalarını tamamlamış durumda. Bölge içerisinde yapılan genel çalışmada riskli bölgeler aşağı üst ortaya çıkartıldı. Fakat bunun içerisinde daha riskli olan alanlar var ki kelamını ettiğimiz İslik bölgesi çok riskli olan alanların içerisinde kalıyor. Hem jeolojik olarak mitolojilerinin çözülebilir nitelikte olması, yer altı sularının önemli bir halde asit niteliği kazanmış olması ve oradaki örtülü faylar, kırıklar, suyun hareketini kolaylaştırdığı için bütün obruğu tetikleyebilecek olan düzenekler orada gerçekleşmiş vaziyette. Olağan bölge içerisindeki çok yer altı sularının kullanımı, su düzeyindeki oynamaları belirlediği için bütün hem doğal jeolojik etkenler hem de antropojenik etkenlerle burada hem obruk oluşumu hem de yarıkların oluşumu devam ediyor. Şu anki suyun kaçtığı noktayla ilgili düdenle ilgili söylememiz gereken durum ise, vatandaşlarımız uzaktan izleyebilirler ancak çok yakınına yaklaşmasınlar zira su hareketi ile yer altında oradaki ince taneli gerecin hareketlenmesi artacaktır, tahminen yeni göçükler meydana gelebilecektir. O nedenle mümkün olduğunca yaklaşmamalarını tavsiye ediyorum” diye konuştu.