Ölümcül beyin anevrizmasıyla ilgili yeni keşif

Beyin damarlarının kesişim noktasında, damar duvarının tansiyon, kolesterol üzere sebeplerle zayıflayıp incelmesi sonucu oluşan baloncuklara anevrizma ismi veriliyor. Şimdi yırtılıp kanamadan teşhis edilebilirse, tedavisi cerrahi ya da daha sıklıkla girişimsel tekniklerle yapılıyor. Kanamadan tedavi edilen anevrizma hastalarının ömür bahtları çok daha yüksek oluyor. Lakin baloncuğun yırtılmasıyla meydana gelen beyin kanamaları, beyin cerrahi alanının en korkulan tablolarından birini oluşturuyor. Bazen, şimdi kanamadan anevrizması tespit edilmiş olan hastaların, farklı tabiplerden görüş almak istemesi ya da çeşitli sebeplerle, tedavisi ertelenebiliyor. Sıhhat Bilimleri Üniversitesi Fatih Sultan Mehmet Eğitim ve Araştırma Hastanesi tabiplerinin yaptıkları bir araştırma, bu anevrizmaların hangisinde yırtılma riskinin daha yüksek olduğunu belirledi. Buna nazaran var olan baloncuğun üzerinde diğer ‘yavru’ balonlar oluşmuşsa, kanama riski 3 kat artıyor. Yeni saptanan anevrizmaların beşte biri ise ‘yavrulu’ anevrizma oluyor. Türk Nöroşirürji Mecmuası’nda de yayınlanan araştırmayı gerçekleştiren takımdan Doç. Dr. Murat Şakir Ekşi, 107 hastayı dahil ettikleri çalışmanın ayrıntılarını anlattı.  

Anevrizmanın yırtılarak oluşturduğu ‘subaraknoid kanama’ ile birlikte hasta için geri sayımın başladığına işaret eden Doç. Dr. Ekşi, ” Anevrizmalar beyin damarlarının kesişim bölgesinde baloncuk meydana gelmesi. Bu baloncuklar damar duvarının vakitle kolesterol damar sertliği ve yüksek tansiyonla birlikte damar duvarının zayıflaması ve bu zayıflayan kısımda basınç tesiriyle baloncuk oluşması durumudur. Her 

Her 100 kişinin 3-8’i ortasında anevrizma olabiliyor. Bu altta yatan hastalıkların da tesiriyle büyüyebilir ve nihayetinde patlayabilir. Biz bunu beyin kanaması olarka nitelendiriyoruz. Çok tehlikeli bir süreç, her 4 hastadan bir adedini ne yazık ki olay anında kaybediyoruz. Geri kalan 3 hastanın birisi yolda, kalan 2 hastanın biri ise hastanede kaybediliyor. Yalnızca bir hasta hayatta kalabiliyor istatistiki olarak. Beyin cerrahisinin en büyük, en kıymetli, en ölümcül hastalığını teşkil ediyor” dedi. Şimdi kanamadan teşhis konabilmiş anevrizmalarda iki türlü yaklaşım izlediklerini anlatan Doç. Dr. Ekşi, “Açık ya da kapalı formüllerle müdahale edilir. Kapalı müdahalede girişimsel olarak kasık ya da koldan girilerek kalp anjiyosu oluyormuş üzere anjiyo yapılıyor. Bu da aslında rutin tetkikler ortasında istenen bir şey. O sırada hastanın sineması ve kliniği uygunsa, birebir süreç sırasında ya da çabucak sonrasında girişimsel nöroradyoloji tarafından bu anevrizmalar kapatılıyor” diye konuştu.

Kanayan anevrizmalarda, yapılacak müdahalenin net olduğunu ancak şimdi yırtılmamış olan anevrizmaların hangisine “acilen” müdahale edilmesi gerektiği konusunda literatürde bir boşluk bulunduğunu kaydeden Doç. Dr. Ekşi, yaptıkları çalışmanın bu “gri alana” yönelik olduğunu vurgulayarak, şu bilgileri verdi: “Kanama olmadan, hayati risk daha ortaya çıkmadan, müdahaleyi ne vakit yapmalıyız? Bu net değil literatürde, kesin bir bilgi yok. Biz de kendi hastanemizin beyin cerrahisi kliniğinde müdahale ettiğimiz, ön beyin bölgesindeki kanamış ve kanamamış anevrizmaların hangilerinin kanamaya daha yatkın olduğunu, hangilerinin kanamasının daha geç periyotta gerçekleştiğini ayırt edecek halde bir çalışma yaptık. Bunun için literatürdeki benzeri çalışmaları da tek tek tarayıp tahlil ettik. Bu hastaların ne vakit ameliyat olup olmaması gerektiği konusunda daha net bilgi vermek açısından değerli bir argüman ortaya koymuş olduk.”

Araştırma için 107 hastanın datalarını değerlendirdiklerini vurgulayan Doç. Dr. Ekşi, şunları anlattı: “Hastaların ön beyin bölgesindeki anevrizmalar (Acom) bir kısmında kanamış, bir kısmında kanamamıştı. Yaptığımız tahliller, bu baloncukların üzerinde yeni bir baloncuk oluşabildiğini ve bu biçimde ‘yavrulu’ anevrizması olanların kanama ihtimalinin 3 kat daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Her saptanan yeni anevrizmanın beşte birinde, bu yavru anevrizma mevcut. Bu da kanama oranını artıran bir faktör. Bunun yanı sıra, (eskiden de olsa) hastanın nizamlı bir sigara içme hikayesi olmuşsa, kanama ihtimali yüzde 70 artırıyor. Ayrıyeten genç yaş da riski yüzde 5 artırıyor. Hasebiyle hasta ne kadar gençse, bilhassa 50 yaş altındaysa, anevrizmasının kanama ihtimali daha fazla.”

Asıl amaçlarının 50 yaş altında görülen anevrizmalara kanamadan müdahale edilmesi olduğunu kaydeden Doç. Dr. Ekşi, bunun nedenini ise şu ikazlarla anlattı: “Bizim asıl emelimiz bu genç popülasyonda saptanan anevrizmalar. Zira çalışmamız da gösterdi ki, onlar daha yüksek risk altında. Hasebiyle bu kriterleri taşıyan, yani bir formda anevrizması teşhis edilmiş (ve var olan baloncuğunun üzerinde öteki bir yavru anevrizma daha bulunan) hastaların kanama riskinin yüksek olduğu konusunda ikaz edilmesi, riskin altının çizilmesi gerekiyor. Bu formda en erken müddette açık ya da kapalı usullerle var olan anevrizmanın tedavi sürecinin planlanması değer taşıyor. Bazen hastalar emin olmak için birkaç farklı tabibe gitmek isteyebiliyorlar. Biz daha evvel bu türlü bir durumla da karşı karşıya kaldık. Hastamız sinemaları ile diğer tabiplerden fikir almak istedi. Tabip hekim dolaşırken beyin kanaması meydana geldi. Müdahalesini yaptık kanadıktan sonra hasta kurtuldu. Lakin herkes bu kadar şanslı olmayabilir.”

En büyük belirtisi şiddetli baş ağrısı olan beyin anevrizmalarında her vakit net, ayırıcı bir teşhis olamayabileceğini de söyleyen Doç. Dr. Ekşi, kelamlarını şöyle noktaladı: “Anevrizmanın maalesef kendine has, direkt bir bulgusu olmuyor. Çok nadiren, sızdırma biçimi, ani olmayan kanamalar gerçekleşebiliyor. Bu durumda enseden başlayan, başın her yerine yayılan şiddetli ağrılar başlıyor. Bu belirti anevrizmaya has bir durumdur. Bu bu türlü bir şikayette hasta, baş ağrısını diğer hastalıklarla da ilgili olabilir diye düşünebiliyor. Fakat bu, olağan baş ağrısı üzere olmaz. Hemen en yakın sıhhat kurumundaki nöroloji ya da beyin cerrahisi uzmanının değerlendirmesine yarar var. Daha da kıymetli bir şey, örneğin uzun müddettir takipli migren hastası bir kişi, bu ağrıyı migrenden kaynaklanıyor da sanabiliyor. Migren hastalarının da ne vakit ki ağrılarında karakter değişimi olursa, tabiplerine kesinlikle başvurması gerekiyor.”