Nöbetçi Eczaneler
ERZURUM’un Narman ilçesindeki peribacaları, ‘Jeopark’ projesiyle UNESCO’ya üye olma yolunda ilerliyor. Bölgenin jeopark olabilmesi için 2010 yılından beri bilimsel çalışmaları yürüten İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yıldırım Güngör, Yaklaşık 2,5-3 milyon yıl yaşındaki bölgeyle ilgili bilimsel çalışmalar bitmiş durumda. Jeopark konusunda neler yapılması gerektiği belirlendi. Narman etrafı ve peribacaları çok hoş bir çalışma sonucu UNESCO’nun Küresel Jeopark ağına üye olabilecek özelliklere sahip dedi.
Narman ilçesinde yer alan ve ‘Kırmızı periler diyarı’ olarak bilinen peribacaları, bölgenin kıymetli doğal hoşluklarından olma özelliği taşıyor. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Muhafaza Genel Müdürlüğü tarafından 20 Kasım 2019’da tescilli doğal muhafaza alanı olarak ilan edilen 2,5-3 milyon yıl yaşındaki peribacaları yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası haline geldi. Erzurum‘a 100, ilçe merkezine 7 kilometre uzaklıktaki peribacalarına gelecek yerli ve yabancı turistlerin karşılanması için 2 katlı toplumsal tesis yapıldı. Tesisin inşa edildiği yerin, toplumsal dokuyu bozduğu gerekçesiyle peribacalarının UNESCO’nun Süreksiz Miras listesinden çıkarıldığı tezleriyle ilgili İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Jeoloji Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yıldırım Güngör, DHA muhabirine açıklamada bulundu.
‘Narman Peribacaları’nın hiçbir vakit UNESCO’nun Dünya Süreksiz Miras Listesi’nde yer almadığını belirten Doç. Dr. Güngör, bir dergiye hazırladığı yazı için 2002 yılında tanıştığı Narman Peribacaları ve kanyonla ilgili 2010 yılından itibaren bilimsel çalışmalar yaptığını söyledi. İstanbul Üniversitesi olarak, peribacalarının memleketler arası jeopark olup olamayacağını belirlemeyi amaçladıklarını belirten Güngör, Sonuç olarak gördük ki Narman, peribacaları ve etrafı, milletlerarası jeopark olabilecek kapasitede bir yer. Fevkalâde yer hallerinin, fevkalâde aşınım formlarının en hoş örneklerinin yaşandığı bir yer. 2,5-3 milyon yıl evvel havzaya dolan gerecin aşınmasıyla ortaya çıkmış kıpkırmızı peribacaları. Bundan yola çıkarak doktora çalışması yürüttük. Çalışmanın gayesi ‘Burası nasıl bir jeopark olabilir’e yanıt aramaktı. Onu da bitirdik. Bilimsel manada her türlü çalışmayı yapmış bulunuyoruz diye konuştu.
‘DOĞA ANITI’
Doç. Dr. Güngör, hususla ilgili şunları söyledi Narman, UNESCO’nun süreksiz listesinde olmadığı üzere, listeden de çıkarılmadı. Ankara’da 9-10 yıl evvel yaptığımız bir toplantıda Türkiye’de nereler jeopark olabiliri, tartıştık. Bunlardan birisi de Narman’dı. Nereden çıktıysa ‘Narman jepork olabilir’ teklifimiz ‘Narman UNESCO listesine girdi’ oldu. Narman ve etrafı dünya çapında bir yer, harikulâde bir tabiat anıtı. Narman, peribacaları, Koçkaya Mahallesi, Tuzla bölgesi, Oltu’ya kadar olan bölge, çok özel bir yer. Bölge süreksiz listede değil fakat çok hoş bir çalışma yapılarak UNESCO’nun Küresel Jeopark ağına üye olabilecek özelliklere sahip. Bilimsel çalışma sonucunda bölgede çalışmaların nasıl yapılacağı belirlenmiş halde. Ancak birilerinin el koyup bu çalışmaları alıp götürmesi lazım. Erzurum Valiliği, Büyükşehir Belediyesi ve Narman Belediyesi. Narman ve etrafı çok değerli bir yer, dünya çapında olan oluşumların içinde en yeterlisi. Uygun bir çalışmayla 2-3 yıl içerisinde bırakın Türkiye’yi, dünyada tanınacak bir yer olabilir. Bölgeye inanılmaz sürdürülebilir kalkınma modeli getirir Narman. Erzurum’daki bütün tarih yapıtlardan hem de Palandöken’den çok daha fazla yerli yabancı turistin bölgeye gelmesini sağlayabilir.
‘TESİSİ ÖTEKİ YERE YAPIN, DERDİM’
Sosyal tesisin yeriyle ilgili tartışmalara değinen Doç. Dr. Güngör, Toplumsal tesisin oraya yapılmasını ben de istemedim. Biraz daha geriye yapılabilirdi. Tesis, 100 metre daha geride yapılsa daha düzgün olurdu. Bana sorsalardı, ‘Başka yere yapın’ derdim. Ben kendilerine bütün vadiyi doruktan gören yeri önermiştim. Yapılan çalışma da yeterli niyetli bir çalışma. Tesis artık orada ve diğer yere taşınma ihtimali de yok. Bu nedenle tesisi kötülemek yerine nasıl daha güzel kullanabiliriz, diye düşünmek lazım. Kırmızı renkli kaplama taşlarıyla tesis, tabiata uyumlu hale getirilmiş. O tesisi yıkmanın manası yok. Biz bundan sonra çalışmalarımızı toplumsal tesisin pozisyonuna nazaran yapacağız. Toplumsal tesisle ilgili bundan sonra yapılacak tartışmaların bölgeye ziyan vereceğini unutmamak gerekiyor. Toplumsal tesis hiç de aklımızda olmayan bir biçimde hoş bir ziyaretçi merkezi oldu dedi.
Narman’daki peribacaları ve kanyonunun öbür ülkenin sonlarında olması halinde çok büyük ekonomik katkılar yapabileceğini kaydeden Doç. Dr. Güngör, bunu Narman’da gerçekleştirmek için şimdi geç olmadığını belirterek, Dünyada bu cins oluşumların en hoş örnekleri burada. Bunlar peribacası da değil. Aslında bunlara biz ‘Yardang’ diyoruz. Özel bir isimdir bu. Tipik bizim bildiğimiz peribacaları üzere değildir. Peribacaları ekseriyetle volkanik oluşumlardır. Bunlar karasal oluşumlar. Akarsular vaktinde getirmiş, biriktirmiş, sonra aşınmış. Kırmızı rengi de komşu kayaçlardaki demirden almış. Burası dünya çapında bir yer. Narman’a misal bir yer de Çin’de var. Orayı da gezdim, bunun yarısı kadar bile değil. Fakat Çin’deki bölge milletlerarası jeopark onayını almış durumda UNESCO’dan. Biz bunun yolunu biliyoruz, ne yapılacağını biliyoruz. Bu mevzuda rastgele bir talebimiz de yok. Bu bölgeyle ilgili daha evvel çalışma yaptık, raporunu da hazırladık. Her şey hazır, doktora tezinde önerilenler tek tek yapılsa bir yılda UNESCO’ya başvuracak hale geliriz. UNESCO’nun da jeopark onayını alırız diye konuştu. (DHA)