Marmara Depremi’nin merkez üssü Kocaeli’nin çehresi kentsel dönüşümle değişiyor

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin merkez üssü Kocaeli‘nin en fazla yıkım yaşanan Gölcük ve Derince ilçelerinde kentsel dönüşüm projeleriyle yapı stokları yenileniyor.

Gölcük’te, 17 Ağustos 1999’da saat 03.02’deki zelzelede 5 bin 383 kişi ömrünü yitirdi, 5 bin 252 kişi yaralandı. Zelzelede yaklaşık 12 bin 500 bağımsız mesken ve 3 bin civarında iş yerinin yıkıldığı ilçede, altyapı ve üstyapı ise büsbütün tahrip oldu.

Zaman içinde yapılan yatırımlarla zelzelenin izlerinin silindiği ilçede, kentsel dönüşüm projeleriyle de riskli yapıların çağdaş konutlara dönüşümü sağlanıyor.

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi ile Gölcük Belediyesinin ortaklaşa başlattığı “Merkez Kentsel Dönüşüm Projesi” kapsamında yapı stoku açısından riskli alan ilan edilen Merkez Mahallesi’nde 36 dönümlük alanda 321 daire, 248 iş yeri, 69 ofis ve 125 deponun yıkımı tamamlandı.

Proje kapsamında 10 blokta 360 daire, 407 iş yeri ve 985 araçlık 2 katlı otopark yapılarak yeni iş alanlarının ve kentleşme kültürünün daha da geliştirilmesi hedefleniyor.

“Vatandaşlarımız da kentsel dönüşüme dayanak veriyor”

Gölcük Belediye Lideri Ali Yıldırım Sezer, AA muhabirine, zelzeleden sonra ilçenin küllerinden doğduğunu ve geleceğe umutla baktığını söyledi.

Depremde kendisinin de yakınlarını kaybettiği lisana getiren Sezer, şöyle devam etti:

“Hayatını kaybedenler geriye gelmiyor lakin kent tekrar eski günlerine kavuşabiliyor. Bu müddet zarfında Gölcük’te kıymetli çalışmalar yapıldı. İlçenin farklı mahallelerinde kalıcı konutlar yapıldı. Gölcük’te şu an kentsel dönüşümle ilgili de çalışmalar başladı. 4 yıllık müddet içinde Gölcük’te orta hasarlı olup tamirat ve güçlendirilmesi yapılamayan ya da metruk haldeki 122 binayı yıktık. Gölcük’te bu müddet içinde endüstride kentsel dönüşüm gerçekleştirildi. Şirinköy Mahallesi’ndeki Sivritepe TOKİ Konutları yapıldı ve Denizevler Mahallesi buraya taşındı.”

Sezer, Merkez Mahallesi’nde yapılan yerinde kentsel dönüşüm projesiyle ilçenin yeni bir görünüme kavuşacağını tabir ederek, 17 Ağustos 1999’dan sonra yıkılan bir kentin devlet ve milletin el birliğiyle yine ayağa kalktığını kaydetti.

İlçede, sarsıntı sonrası az hasarlı olup güçlendirilen ya da zelzelesi yaşamakla birlikte hasarsız olan binaların olduğunu belirten Sezer, “Şahsi kanaatimiz; bu binalara yönelik de yeniden kentsel dönüşüm çalışmalarının yapılması istikametinde. Tüzel manada tamirat ve güçlendirilmesi yapılan binaların-aradan geçen 24 yıl var-yeniden meydana gelebilecek zelzelede ne halde tepki göstereceklerini bilemiyoruz. Kentsel dönüşüm alanında yapmış olduğumuz görüşmelerde vatandaşlarımızla yüzde 99 mutabakat sağlanarak çalışmalar tamamlandı. Hasebiyle vatandaşlarımızın da kentsel dönüşüme dayanak verdiklerini söyleyebiliriz.” sözlerini kullandı.

Sezer, kent merkezlerinde kentsel dönüşüm yapmanın zorluklarına değinerek, bunlardan birinin de bilhassa ticari faaliyetlere devam edilmesi olduğunu anlattı.

Bu sürecin vatandaşların verdiği takviyeyle yürüdüğüne işaret eden Sezer, “Burada kentsel dönüşüm çalışmalarında yıkım esnasında birtakım binaların çok kolay bir halde yıkıldığını gördük ki bunlar orta hasarları güçlendirmesi yapılan ya da az hasarlı olan binalardı. Münasebetiyle bu binaların yenilenmesi kent açısından büyük ehemmiyet taşıyor.” dedi.

Sezer, Gölcük’teki insanların büyük çoğunluğunun yeni yapılan binalarda oturduğunu aktararak, bilhassa Gölcük merkezde D-130 kara yolunun kenarında eski binaların olduğunu söyledi.

Bunlarla ilgili çalışma yapılması gerektiğini lisana getiren Sezer, “Kentsel dönüşümde olduğu üzere büyük bir alanın ada halinde yenilenmesi, birebir vakitte kentin çağdaş bir görünüme kavuşmasını da sağlıyor. Hem yapı stoku yenilenmiş oluyor hem de bu alanda 1000 araçlık bir otoparkın yapılması, bir yandan da trafik yoğunluğunun azaltılmasına katkı sağlayacak. Kentsel dönüşüm, ticari manada da kentin çekim merkezi olmasına katkı sağlayacaktır.” formunda konuştu.

Sezer, sarsıntı sonrası birçok insanın ilçeyi terk ettiğini fakat yapılan yatırımlarla ilçe nüfusunun 180 binin üzerine çıktığını belirterek, nüfus artışına bağlı ortaya çıkan gereksinimlerin karşılanmasına yönelik yürütülen çalışmalardan bahsetti.

“Eski yapıların dönüşmesiyle ilçenin cazibesi artacak”

Marmara Depremi’nin merkez üssü Gölcük’ten sonra en fazla yıkım ve kaybın yaşandığı Derince’de de kentsel dönüşüm çalışmaları devam ediyor.

Derince’de 17 Ağustos 1999’daki sarsıntı felaketinde 1349 kişi ömrünü yitirirken, yaklaşık 3 bin 800 konut ve 868 iş yeri yıkıldı ya da ağır hasar gördü. Hasar tespiti yapılan 1924 ağır ve orta hasarlı binanın 1812’si yıkılarak yahut güçlendirme yapılarak yenilendi.

Bina yaş ortalaması 30 olan ilçede mevcut konut stokunun yüzde 60’ını 17 Ağustos 1999’dan evvel inşa edilen binalar oluşturuyor. İlçede sarsıntıdan kalma ağır hasarlı 1 bina bulunuyor.

Derince Belediyesi öncülüğünde Yenikent Mahallesi’ndeki Araptepe mevkisinde 2020’de kentsel dönüşüm projesi başlatıldı. 2022’de tamamlanan proje kapsamında 47 hak sahibine konutları teslim edildi.

İlçenin en eski ve merkezi yerleşim yeri olan Deniz Mahallesi’nde ise 30 dönümlük alanda kentsel dönüşüm çalışmaları sürüyor.

Derince Belediye Lideri Zeki Aygün, 17 Ağustos 1999’daki sarsıntıda ilçede yıkılan yaklaşık 750 binada 3 bin 800 konutun yer aldığını belirterek, konut alanlarında 5-6 kat olan imar müsaadesinin zelzeleden sonra 3’e düşürüldüğünü kaydetti.

Aygün, ilçede şu an 17 bin bina bulunduğunu ve bunlardan 10 bininin sarsıntı öncesi inşa edilen binalar olduğu bilgisini vererek, “1999’daki zelzeleden bu yana yaklaşık 6 bin 850 konut yenilendi. Derince’de şu an bina yaş ortalaması 30 olarak görünüyor lakin kentsel yenileme sonrasında bu daha da düşecektir.” diye konuştu.

“Yenikent Mahallesi’ndeki Araptepe mevkisinde 30 dönümlük alan 2017 yılında riskli alan ilan edildi. 428 dairesi olan bir kentsel dönüşüm projesini muvaffakiyetle gerçekleştirdik. 47 hak sahibi bulunan alanda yüzde 100 uzlaşma oranı yakalandı. 2020’de inşaat çalışmaları başlayan alanda, hak sahiplerine 2022 yılında tapuları teslim edildi. Şu anda 47 hak sahibi meskenlerinde oturuyor.”

Deniz Mahallesi’nde öteki etap için de fizibilite çalışmasını tamamladıklarını, vatandaşların müracaat etmesi halinde o kısımları da kentsel dönüşüme hazırlayabileceklerini belirten Aygün, vatandaşın onayı olmadan dönüşüm yapmalarının mümkün olmadığını vurguladı.

Aygün, Derince’nin kıyısıyla dağlarıyla köyleriyle hoş bir ilçe olduğunu lisana getirerek, eski yapıların da dönüşmesiyle ilçenin cazibesinin daha artacağını ve çekim merkezi haline geleceğini kelamlarına ekledi.