İkinci Karabağ Savaşı’yla Ermenistan işgalinden kurtarılan Karabağ’ın yine inşası için başlatılan dönüşüm süreci süratle devam ediyor. İşgal devrinde 30 yıl Ermenilerce tahrip edilen, adeta taş üstüne taş bırakılmayan bölge, altyapının hazırlanmasının akabinde yerleşime açıldı. Savaş periyodunda şiddetli çatışmaların yaşandığı Zengilan ve Laçın, artık akıllı kent ve akıllı köy konseptiyle anılıyor. Havalimanı, yol ve tren raylarının inşa edildiği kentler, kısa müddette göç almaya başladı.
Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’in talimatıyla başlayan “Büyük Dönüş” kapsamında çok sayıda aile, cet yurtlarına dönüyor. Dönüşlerin en ağır olduğu bölgelerden biri de Laçın kenti. Aralık 2022’de başlayan çalışmalarla kent harabeden çağdaş bir kente dönüştü.
9 aylık süreçte altyapı tamamlandı, meskenler tekrar inşa edildi.
Laçın’ın kurtarılmasının akabinde Azerbaycan devleti, tapu kayıtlarında daha evvel burada yaşayan vatandaşların dönüşüne öncelik veriyor. Dönüşe istekli ailelerin meskenleri devlet tarafından yapılarak teslim ediliyor. Şu ana kadar 203 mesken tamamlanarak teslim edildi. Buraya yerleşen ailelerin tüm muhtaçlıkları devlet tarafından karşılandı. Elektrik, su, internet üzere hizmetler de fiyatsız sunuluyor. Ayrıyeten burada yaşayanların muhtaçlıklarını karşılamaları için aylık ödeme de yapılıyor.
Bakü Abatlık Hizmeti’nde proje müdürü olarak vazife yapan Burak Diker, Laçın’a haftada 10 ailenin geldiğini söyledi. Kalkınma gayeleri kapsamında bölgeye 2040 yılına kadar 18 bin ailenin yerleştirilmesi hedefleniyor. Laçın’ın kısa müddet içerisinde turizm merkezine dönüştürülmesi için çalışmalar da sürüyor. Turistler için bölgede tiny house’lar inşa edilirken, bölgede kısa müddet içerisinde otel inşaatları da başlayacak.
Ermeni işgali sonrası doğup büyüdüğü Laçın’dan Bakü’ye göç etmek zorunda kalan Emine Esedova, zaferin akabinde kente dönen birinci ailelerden oldu. Birebir yerde restore edilen meskenine yerleşen Esedova, “30 yıl evvel buradan anne ve babamla göç ettim. Artık tek başıma döndüm. Anne ve babam hasret kaldıkları Laçın’ın kurtarıldığını göremeden vefat etti” dedi. Kendisi üzere birçok akrabasının da Laçın’a dönmek için müracaat yaptığını söyleyen Esedova, “Bakü’deki akrabalarım dönüş sırası bekliyor” diye konuştu. Annesi ile Bakü’den Laçın’a gelen Jale Esedli ise buraları görmeden büyüdüğü söyledi. Gündüz Thmezov da ailesiyle birlikte Laçın’a dönenlerden. Thmezov, işgal öncesindeki meskenlerinin olduğu yere tekrar inşa edilen konutta ikamet ediyor.