Nöbetçi Eczaneler
HABER: GÜLARA SUBAŞI / KAMERA: DURSUN ALKAYA
Kastamonu Hanönü
Kastamonu‘nun Hanönü ilçesinde bulunan Acacia Maden İşletmesi, hakkında bir tez gündeme geldi. İşletmenin kimyasal atık deposundaki suyu, HES kanalına boşalttığından şüphelenen yurttaş Mehmet Soysal, nisan ayında sudan numune alarak tahlil ettirdi. Tahlil raporunda suda ağır metal ve kimyasal olduğu tespit edildi. O günden bu yana maden işletmesi, belediye ve etraf vilayet müdürlüğüyle gayret veren Mehmet Soysal, süreci; ANKA Haber Ajansı’na şöyle anlattı:
“FABRİKANIN KİMYASAL ATIK DEPOSU KANALINDAN NUMUNE ALDIM. BEDELİNİN 155 BİN KATI FAZLA AĞIR METAL ÇIKTI”
“23 Nisan 2023 tarihinde fabrikanın kimyasal atık deposunun kanalından bir numune aldım. Manzaraları de çektim alırken, fabrika da görünüyor. Numuneyi, İstanbul’da tahlil yaptırdım. Kuşkularım vardı, evvel kimyasal atık olup olmadığına kendimi inandırmam lazımdı. Tahlilin sonucunda kimyasal atık ve ağır metaller çıktı. Pahasının 155 bin katı fazla ağır metal çıktı. Buna dayanarak emniyete gittim, ‘Fabrika, kimyasal atık deposundan bizim HES kanalımıza kimyasal atık bırakıyor’ diye kabahat duyurusunda bulundum. Emniyetle birlikte olay yerine gittik. Emniyetteki arkadaşlarla kimyasal atık deposundan atığın bırakıldığı yeri bulduk.
“ÇEVRE VİLAYET MÜDÜRLÜĞÜ YETKİLİLERİ ‘NUMUNE ALMAYA GEREK YOK. BURASI PAK SU’ DİYE RAPOR TUTTU”
Orada Etraf Vilayet Müdürlüğü’nü aradık, numune almaları için iki işçi istedik. Etraf Müdürlüğünden iki işçi geldi. Gelen işçiler, ‘Burası pak su’ argümanında bulundu. Biz de ‘Analiz yaptırdık’ dedik ve elimizdeki tahlilleri gösterdik kendilerine. ‘Sizin tahliliniz geçerli değil’ dediler. Biz de ‘Bizimki geçerli değilse siz bir numune alın. Pak mi kirli mi tahlil sonucunda açıklayın’ dedim. ‘Numune almaya gerek yok. Burası yağmur suyu’ dediler. Bir de fabrikanın içinde çiçekler var, bağladıkları bir kanalla çiçekleri sularken fazla su da bu borudan çıkıyormuş. Ben de şöyle bir açıklamada bulundum: ‘Burası yağmur suyu kanalı olabilir. Çiçeklerin suyunu da buraya bağlamışsınız lakin kimyasal atık deposunu da buraya bağlamışsınız.’ Ben de bu argümanda bulundum zira burada tahlil yaptırdım. Kimyasal atık deposu olmadığını söylediler, ben de ‘İnanmıyorum size. Buradan kimyasal atık tahlilini ben yaptırdım. Videoladım. Şayet kimyasal atık değilse; numuneyi alın, tahlilini yapın, bizimle paylaşın, aydınlatın bizi’ dedim. Ne yaptıysak numuneyi aldırtamadık. Yağmur suyu, pak su diye rapor tuttular.
“EMNİYET AMİRİMİZ İNANMADIĞI İÇİN RAPORU İMZALAMADI”
Emniyet amirimiz, yağmur suyu/çiçek suyu olduğuna inanmadı, ‘Ben bu raporu imzalamam’ dedi. İmza da atmadı aslında. Kendileri imza attılar. Olay yerinden ayrılırken Etraf Vilayet Müdürlüğü’ndeki çalışanlar, fabrika görevlilerine şunu söylediler: ‘Bu kimyasal atık köpüklerini, çamurları tazyikli suyla yıkayın. Burada hiçbir şey kalmasın.’ Açıkçası şunu söylemek istedi yani: ‘Buradaki kimyasal atığı kaybedin. İş büyüdüğünde burada hiçbir kanıt kalmasın’ hesabına getirdi. Bu kimyasal atağı kabul etmektir, itiraf etmektir. Ben oranın temizleneceğini biliyordum zira iş büyüdüğünde oradan numune almaya gelinebilir. Benim pes etmeyeceğimi, basına vereceğimi de biliyorlardı onun için orayı temizlemeye çalıştılar. Kapalıdan kanıt karartmaya çalıştılar.
“FABRİKADAN 3 KİŞİYİ KANIT KARARTIRKEN YAKALADIM”
“SAVCI TAKİPSİZLİK KARARI VERDİ. ÇARŞAMBA GÜNÜ İTİRAZDA BULUNACAĞIZ”
Hala daha her gün devriye atıyorum, temizletmiyorum, temizlenmedi. Ben orayı devriye gezerken bir defa yakalandıkları için bir daha temizleyemiyorlar. Savcı kabahat duyurusuyla ilgili takipsizlik kararı vermiş. İmajların fabrikaya ilişkin olmadığını beyan etmiş. Bu çok saçma bir şey. Biz olay yerine emniyetle birlikte gidiyoruz, manzaralarda fabrika görünüyor, numune alırken fabrikanın imgesi var. İkincisi, Hanönü üzere bir yerde ikinci bir bakır madeni fabrikası yok. Öbür fabrika yok, tek bir fabrika var, o vakit biz emniyetle nasıl gidiyoruz? Çarşamba günü avukatlarla birlikte itirazda bulunacağız, burada bırakmayacağız, davamıza devam edeceğiz.
“FABRİKANIN KAPATILMASINI İSTEMİYORUZ. HER ŞEY KURALINCA OLSUN. TABİATIMIZA, ÇİFTÇİMİZE ZİYAN VERMESİN”
Bakır madeninin nakliyesini yapan kooperatifteki kamyonların, nakliye sonrasında fabrikadan çıkarken her gün tekerleklerinin yıkanması lazım. Kimyasal bir bakır madeninden çıkıyorsun sen. Ancak yıkanmıyor, direkt asfalta, tabiata çıkıyorlar. Tekerlekte kimyasal bakır, yola dökülüyor. Bu esasen yağmur suyuyla tekrar bizim deremize dökülüyor. Hiçbir şey dinlemiyor ki, hiçbir şuraya uyulmuyor. Biz maden şirketinin kapatılmasını katiyen istemiyoruz. Zira Hanönü’nde tek bir fabrika var, öteki bir iş alanı da yok. Buradan Hanönü halkı ekmek yiyor. Hanönü halkından kaç kişi madenden ekmek yiyorsa, onların 2-3 katı da çiftçilik yapan vatandaşımız var. Bir tarafa ekmek verirken öbür tarafın çiftçiliğini, insan sıhhatini, tarım eserlerini riske atamazsın. Bunları da düşünmek lazım. Her şey kuralınca olsun. Bizim fabrikadan diğer bir şikayetimiz yok. Tabiatımıza, çiftçimize ziyan vermesin. Tek temennimiz bu, yoksa kapatılması üzere bir isteğimiz yok.
“KİMYASAL ATIK BARAJININ BORULARI GÖKIRMAK’IN ALTINDAN GEÇİYOR. BİR SIZINTI OLURSA GÖKIRMAK’A BULAŞACAKTIR”
İki yıldır burada bir kanal yapılıyor. Kimyasal atık barajı var burada, onun boruları döşeniyor. O borular bizim Gökırmak’ımızın altından geçiyor. Rastgele bir sızıntı olduğunda bunu bizim fark etme talihimiz yok. Bizim daima tahlil yaptırma bahtımız da yok. Su numunesi alınca 1 gün içerisinde tahlil yaptırmak lazım ancak bizim buradan 1 gün içinde o suyu İstanbul’a götürüp de tahlil yaptırma talihimiz yok. Irmak altından bu kanal borularının geçmemesi lazım. Maden şirketi, kimyasal atık barajından suyu alıyor, fabrikaya boruyla destek yapıyor lakin o boru bizim Gökırmak’ımızın altından geçiyor. Rastgele bir sızıntı olduğunda Gökırmak’a bulaşacaktır. Balıklarımız aslında öldü, tabiatımız gitti. Bunu bizim takip etme bahtımız yok, o borunun oradan geçmemesi lazım. Şu anda ikinci bir kimyasal atık barajı yapılıyor. Oranın da çok tozu oluyor. Tozun tamamı Hanönü’nün içinde, ziyan veriyor. Halkımız balkona çamaşırını asamıyor, çiftçilerimizin meyvesi olgunlaşmadan çürüyor. Hiçbir meyve alamıyoruz Hanönü içinde.
“AK PARTİ VİLAYET MECLİS ÜYESİ ABDÜLSELAM KIZILCA, ‘BU ATIĞIN BİZE BİR ZİYANI YOK, BOYABAT’A KARIŞIYOR, ORASI DA BİZİ BAĞLAMAZ’ DEDİ”
8 Ağustos günü Hanönü Merkez Muhtarı Yusuf Yılmaz ile konuştuk. Husus üzerine toplantı yapalım dedik. Belediye meclisi encümen adaylarını çağırdık: MHP vilayet meclis üyesi Metin Yamalı, AK Parti vilayet meclis üyesi Abdülselam Kızılca ve Belediye Lideri Serkan Uçar toplandık. Ben elimdeki raporları hepsine gösterdim. Belediye Lideri Serkan Uçar, bu olayın üzerine düşmeyelim dedi ve olayı kapatmak istedi. Ben de ‘Sonuçta bir kimyasal atık boşalıyor buraya, neden kapatıyoruz’ diye sordum. ‘Bunlardan elimize hiçbir şey geçmez, boşuna uğraşmış oluruz’ dedi. AK Parti vilayet meclis üyesi olan Kızılca, ‘Bu atığın bize bir ziyanı yok, Boyabat’a karışıyor, orası da bizi bağlamaz’ dedi. ‘Boyabat’a bile karışsa orada beşerler var. Burada vebal işi var. Nasıl bizi bağlamıyor, doğmamış çocuğun vebali var’ dedim. Uğraştığımızla kalacağımızı söyledi bir de dalga geçmeye başladı, güldüler. Muhtar Yusuf şunu söyledi: ‘Bu çocuk düzgün bir araştırma yapmış. Biz bu çocuğun gerisinde durmalıyız. Ben ardındayım.’ MHP vilayet meclis üyesi Metin Yamalı da ‘Araştırmayı yaparken bize danışmadı, sormadı. Artık bizden yardım istiyor. Direkt burada ben yokum, yardım etmeyeceğim’ dedi. ‘Siz bilirsiniz, ben bu mevzuyu basına da taşıyacağım. Gerekli savaşı da vereceğim dedim’ dedim. Belediye Lideri, analiz sonuçlarına ne kadar para harcadığımı sordu, söyledim. ‘Parana yazık olmuş, keşke hiç harcamasaydın’ dedi. ‘Benim param çok kıymetli değil lakin Hanönü’ye yazık olmuş, siz bu Hanönü’nü satmışsınız’ dedim. Orada bir tartışma çıktı, toplantı da bitti.
“MHP VİLAYET MECLİS ÜYESİ YAMALI’NIN LOKANTASI; BELEDİYE LİDERİNİN DETERJAN DÜKKANI VAR. MADENE ÇALIŞIYORLAR, ONDAN SUSUYORLAR”
Metin Yamalı’nın lokantası var, maden emekçilerine yemek veriyor, ondan susuyor. Belediye Liderimizin deterjan dükkanı var, madenin deterjan muhtaçlığını karşılıyor, ondan susuyor. Hepsi buradan nemalanıyor. Muhtar Yusuf ve benim buradan bir çıkarımız yok. Biz sesimizi çıkartıyoruz. Çiftçilerle birlikte ‘Çevre Müdafaa Derneği’ isminde bir dernek kurma kararı aldık. Üyelerimiz tamam. Dernek liderinin benim olmamı istediler. Fakat ben CHP ilçe lideri olduğum için, bu parti sıkıntısı değil. Ben dernek lideri olsam AK Parti ve MHP’li arkadaşlarımız gelmez. Onun için istekli bir dernek lideri bulabilirsek Etraf Muhafaza Derneği’ni kuracağız.”
“HANÖNÜ, ACACİA MADENCİLİK TARAFINDAN ADETA MADEN ŞANTİYESİNE ÇEVRİLMİŞ DURUMDA”
Çevre aktivisti Aykut Alyanak, ANKA Haber Ajansı’na Kastamonu Hanönü’nde 2020’den beri yaşanan süreci şöyle anlattı:
“KONU, 2 BİN 500 NÜFUSLU BİR HANÖNÜ İLÇESİ DEĞİL; BÜTÜN BİR KIZILIRMAK DELTASI”
Bunların hiçbirisine rastgele bir tedbir alınmıyor, üstü kapatılıyor, çabucak basında da yer almadan mevzuyu kapatmaya çalışıyorlar. Dikkati çeken en büyük olay ise şu: Şirket, ilçenin neredeyse etrafını sarmış durumda. Birkaç kilometre ileride ‘cehennem kuyuları’ diye tabir ettiğimiz, devasa maden çukurları açmışlar ve bu Gökırmak’ın da yatağını değiştirerek yapılmış. Gökırmak ise Kızılırmak’ın en büyük kollarından birisi. Gökırmak’a yapılan bu müdahale yalnızca Hanönü’nü değil, Boyabat üzerinden Bafra Ovası ve Kızılırmak Deltası’nı da maalesef ilgilendiriyor. Yani husus, 2 bin 500 nüfuslu bir Hanönü ilçesi değil; bütün bir Kızılırmak Deltası.
“ŞİRKETİN İLÇEDEN GEÇİRDİĞİ KİMYASAL TAŞIYAN BORULAR 3 SEFER PATLADI”
Olmaması gereken bir şey söylüyorum: Kasabanın içerisinden kimyasal taşıyan borular geçiyor. Bu borular şirketin sahip olduğu borular. Flotasyon tesisinden atık depolama tesisine gidiyor bunlar. En kıymetlisi, şirketin rastgele bir insan pahasını göz önüne almadan, insanların can güvenliğini umursamadan bu kasabayı şantiyeye çevirmesi. Şirketin ilçeden geçirdiği -kanalizasyon borusu üzere bildiğiniz sokakların altından geçiyor- bu borular, Kasım 2022, Aralık 2022 ve Ocak 2023 tarihlerinde, toplam bakarsanız bir buçuk ay sürüyor, bir buçuk ay içerisinde 3 defa patlıyor. Bu patlama sonucunda tonlarca kimyasal zehir, kasabanın sokaklarına ve direkt en yakındaki ırmağın yatağına akıyor. Şirket burada tekrar operasyonlarla üstünü kapatmaya çalıştı.
“HANÖNÜ’NDEKİLER DİYOR Kİ: ‘HANÖNÜ’NDE DEVLET YOK, ŞİRKET VAR.'”
Sorun; Hanönü’nde şirkete karşı tarafsız olan, kendi yasal yetkilerini kullanacak rastgele bir kişinin şu ana kadar gözükmemiş olması. Hanönü Belediyesi, Vilayet Etraf Müdürlüğü yetkilileri, kaymakamlık, valilik bütün bu zincirleme ‘kazalara’ karşı maalesef tesirli bir tedbir alınmasını sağlayamıyor. Hanönü’ndekiler diyor ki: ‘Hanönü’nde devlet yok, şirket var.’
“BİR ŞİRKET ÇED RAPORUNDA BİLE 200 BİN AĞAÇ KESECEĞİNİ SÖYLÜYORSA BUNUN 1 MİLYONA YAKIN AĞAÇ OLDUĞUNU VARSAYIM EDEBİLİRİM”
“BÖLGEDE ÇOK FAZLA ENDEMİK HAYVAN VE BİTKİ ÇEŞİDİ VAR”
“ARKADAŞIMIZ BÖLGEDEN TOPRAK VE SU NUMUNESİ ALDI. BİRKAÇ KAT DEĞİL; YÜZ BİNLERCE KAT AĞIR METAL ÇIKTI”
“SAVCILIK EK NUMUNE ALINMASINA GEREK DUYULMADAN KOVUŞTURMAYA YER OLMADIĞINA KARAR VERDİ”
Alınan numune üzerine Mehmet Soysal, hata duyurusunda bulunuyor. Emniyet takımlarıyla birlikte olay yerine gidiliyor. Şirket, emniyet yetkilileri ve Kastamonu Vilayet Etraf Müdürlüğü’nden gelen yetkililer, olay yerine müdahale etmek yerine gözle bakarak buranın pak olduğunu, buradaki drenajın yalnızca yağmur drenajı olduğunu sav ediyorlar. Şirketin bu savlarını, Etraf Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Vilayet Müdürlüğü yetkilileri de maalesef onaylıyor ve savcılığa bu biçimde bilgi veriliyor. Savcılık da rastgele bir ek numune alınmasına gerek duyulmadan yalnızca gözle yapılan bu tahkikatla yetiniyor ve kovuşturmaya yer olmadığını tabir ediyorlar. Şu anda elimizde gerçek raporlar, görüntüler var. Burada vahim bir etraf katliamı gerçekleşiyor lakin savcılık kovuşturmaya yer olmadığını söylüyor. Hanönü’nde etraf katliamının üstü kapatılıyor.
“HANÖNÜ HALKI VE BELEDİYE, ACACİA’NIN EKONOMİK DÖNGÜSÜ ALTINDA. BEŞERLER SESLERİNİ ÇIKARAMIYOR”
Hanönü, 2 bin 500- 3 bin nüfuslu küçük bir ilçe. Accacia Maden Şirketi ise büyük bir şirket. Burada açtığı işletmeyle Hanönü’nü hem fiziken çevrelemiş hem de ekonomik olarak denetim ediyor durumda. Hanönü’nden çok fazla kişi şirkette çalışıyor. Hasebiyle şirket üzerinden büyük bir maddi döngü gelişiyor. Bu da belediyeden çalışanlarına, Hanönü halkına kadar pek birçoklarının burayla maddi ilişkisi olduğunu göstermekte. Şirket ise bunu makûs niyetle kullanmakta. İnsanları işsiz bırakmakla tehdit etmekte, ucuza çalıştırmakta. Gördüğümüz kadarıyla hem Hanönü halkı hem de belediye, Acacia Maden Şirketi’nin ekonomik döngüsü altında. Beşerler fazla seslerini çıkaramıyorlar. Acacia Maden Şirketi, tüm gücüyle Hanönü’nü ele geçirmiş durumda.”