Nöbetçi Eczaneler
Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 2002 yılında “Kars Türk çoban köpeği” ismiyle coğrafik işaretle tescillenen köpeğin ırkı, Kafkas Üniversitesince üretimle korunuyor.
Kars, Ardahan, Artvin, Erzurum, Van, Ağrı ve Iğdır’da yetiştiriciler tarafından beslenen ve bölge koşullarına uyumlu olan coğrafik işaretli çoban köpeğinin omuz yüksekliği ortalama 60-80 santimetreye kadar uzayabiliyor ve 70 kilogram aralığına ulaşabiliyor.
Koruma içgüdüsü gelişmiş, soğuk ve etraf kurallarına karşı adaptasyonu kuvvetli olan çoban köpeğinin ırkının korunması için Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesince çalışma yürütülüyor.
Yaklaşık 4 yıl evvel etraf ilçeler, köyler ve çiftçilerden toplanan köpekler için üniversite yerleşkesindeki Prof. Dr. Ali İstek Aksoy Eğitim Araştırma ve Uygulama Çiftliği’nde barınak yapıldı. Burada muhafaza altına alınan ve saf ırk olarak üretilen köpeklerin, birebir vakitte genotipik, fizyolojik ve morfolojik özellikleri araştırılıyor.
Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Ana Bilim Kısmı Araştırma Vazifelisi Fikret Bektaşoğlu, AA muhabirine, Kars çoban köpeğinin büyüme ve döl randımanıyla ilgili daha evvel bilimsel bir çalışma yapılmadığını ve kendilerinin bu mevzuyu ele aldığını söyledi.
Kars çoban köpeğinin genotipiyle ilgili kâfi bilimsel çalışma yapılmadığına dikkati çeken Bektaşoğlu, şöyle devam etti:
“Biz yaklaşık 4 yıl evvel Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Zootekni Ana Bilim Kolu Lideri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turgut Kırmızıbayrak öncülüğünde proje hazırlayarak doktora tezi çalışmasına başladık. Bu kapsamda bu köpeğin genotipini, genotipik özelliklerini, fizyolojik ve morfolojik özelliklerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Bilim topluluğunda bu mevzuyla alakalı daha evvel yapılmış bir çalışma olmamış, yalnızca kendi hocamızın erişkin köpeklerle alakalı yapmış olduğu bir çalışma var. Lakin bu köpeğin bilhassa döl randımanı ve büyümesiyle alakalı yapılmış rastgele bir çalışma yok.”
Bektaşoğlu, sonraki bilimsel çalışmalara ışık tutmak ve akademik topluluğa katkıda bulunmak istediklerini belirterek, proje kapsamında birinci olarak vilayet merkezi, köyler ve ilçelerdeki Kars çoban köpeğinin genotipik özelliklerini en çok yansıtan köpekleri barınağa getirdiklerini lisana getirdi.
“Köpeklerimizin tanınırlığını artırmaya çalışıyoruz”
Burada köpekleri çiftleştirdiklerini anlatan Bektaşoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Çiftleştirmeden elde ettiğimiz yavruları seçerek istenilen genotip özellikleri en çok sergileyenlerden çekirdek bir sürü oluşturduk. Bu sürüden aldığımız yavruları da gerekli bakım besleme kurallarını sağlayarak büyüttük. Damızlıkta kullanma yaşına gelenleri çiftleştirdik. Dişi ve erkeklerden oluşan ikinci kuşak yavrularımızı aldık. Kars çoban köpeğinin yöremizdeki yetiştiriciler tarafından ne yazık ki bilinçsiz çiftleştirmeleriyle genetik özelliklerini kaybetmek üzereyiz. Biz de hocamızla birlikte bu mevzuyu ele aldık, bu kapsamda da işte köpeklerimizi burada yetiştiriyoruz, üretiyoruz, tanıtmaya çalışıyoruz, onların tanınırlığını artırmaya çalışıyoruz. Irk özelliklerini, genetik özelliklerini ortaya koymaya çalışıyoruz. Naçizane bilim dünyasına bir katkıda bulunmaya çalışıyoruz.”
Kars çoban köpeğinin iki tip kıl örtüsü bulunduğunu belirten Bektaşoğlu, şunları kaydetti:
“Bunların birincisi uzun, kırçıl ve sert kıllar. İkincisi de onların altında bulunan kısa ve yumuşak kıl örtüsü. Bu kıl örtüsünün birebir anda bu köpekte bulunması, bölgenin sert iklim kaidelerine daha sağlam olmasını sağlıyor. Öbür köpeklere göre, bu köpek için avantaj. Öbür köpekleri kışın kar yağarken kulübenin içinde görürsünüz lakin Kars çoban köpeğini kar yağışı altında, karın üstünde yatar bir vaziyette, rahat bir halde görürsünüz.”
Kış şartlarına dayanıklılığı nedeniyle bu köpek ırkının bölgede çok tercih edildiğine işaret eden Bektaşoğlu, köpeğin iç güdüsünün yüksek olması nedeniyle sürüleri daima etrafında dönerek kurt ve ayı saldırısına karşı koruduğunu vurguladı.