Nöbetçi Eczaneler
İstanbul‘un birinci eğitim kurumu olan Molla Zeyrek Camii ihtişamıyla dikkat çekiyor
Restorasyon sırasında mezar şapeli keşfedilen Molla Zeyrek Camii havadan görüntülendi
İSTANBUL – Bizans İmparatorluğunun 887 yıl evvel toplumsal yardım sağlamak ismine yaptırdığı Pantokrator Manastır Kilisesi, İstanbul’un fethinden sonra Molla Zeyrek Camii oldu. Kentin Ayasofya’dan sonra en büyük tarihi binası olan caminin altında bir mezar şapeli bulunuyor. İstanbul’un birinci eğitim kurumu olarak hizmet veren Molla Zeyrek Camii havadan görüntülendi.
Bizans İmparatorluğu tarafından vakıf olarak 1124 yılında imaline başlanan Pantokrator Manastırı Kilisesi, 1136 tarihinde tamamlandı. Periyodun değerli vakıflarından olan kilise 3 kısımdan meydana geldi. Kilisenin kısımlarından güney taraf kainatın hakimi Pantokrator İsa’ya, kuzey kısmı Şefkatli Meryem’e ve ortadaki yer ise mezar şapeli olarak Baş Melek Mikail’e adandı. Latin istilasında yağmalanan yapının içindeki birçok eser Venedik’e götürüldü. İstanbul’un 1453 yılında fethedilmesiyle birlikte Pantokrator Kilisesi, birinci namaz kılınan yer olarak tarihe geçti. Cami ismini devrin büyük alimlerinden medreseye müderris olarak atanan Molla Zeyrek Mehmed Efendi’den aldı. Vaktin âlâ davranmadığı tarihi yapı 2009 yılında Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından onarıma alındı. Uzun soluklu onarımın akabinde 2019’da tekrar ibadete açıldı. Onarım sırasında ise Baş Melek Mikail’e adanan mezar şapeli keşfedildi. Özgün bir formda günümüze ulaşan yapıda kilisenin tabanında Bizans devrine ilişkin ünlü mozaikler bulunuyor. 1986 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne dahil olan Molla Zeyrek Camii havadan görüntülendi.
“Baş Melek Mikail’e adanmış olan mezar şapeli bulunuyor”
Molla Zeyrek Camii hakkında bilgi veren Arkeolog Murat Sav, “Her 3 yapının da ana kubbesi bulunuyor. Yalnızca orta kısımdaki Mikail Şapeli olarak isimlendirilen yerde art geriye iki tane kubbe kelam hususudur. Şu an içinde bulunduğumuz güney tarafındaki yapı Hz. İsa’ya adanan yapıdır. En kuzey taraftaki yapı ise Şefkatli Meryem’e adanan yapıdır. Bu ikisinin ortasında ise Baş Melek Mikail’ e adanmış olan mezar şapeli bulunuyor. İşin hoş tarafı, hem bu yapının içinde hem de şapele gerçek devam eder vaziyette yerde son derece hoş ve o periyottan kalma opesektila ismi verilen mozaik döşemeler yer alıyor. Bu mozaik döşemeler camlarla kaplanarak meraklıları için gerektiğinde görülebilir biçimde bırakıldı. 1453 yılında İstanbul’un fethiyle bir arada Fatih Sultan Mehmed’in kendi vakfiyesine bağlı olarak eski ismi Pantokrator Manastırı Kilisesi, Molla Zeyrek Camii olarak külliyeye dönüştürülüyor. Yalnızca cami olarak kullanılmıyor. Daha şimdi İstanbul’da Osmanlı geleneği doğrultusunda bir külliyeleşme ve kompleks oluşturma devri başlamamıştı. Onun için uzun yıllara muhtaçlık vardır. Öncelikle burada 3 yapı mescide dönüştürülüyor. Buranın öbür üniteleri ise Osmanlı’nın İstanbul’daki birinci eğitim kurumu olarak medreseye dönüştürülüyor. Fetih yıllarında burada ders veren Zeyrek Molla Mehmed Efendi’nin isminden ötürü da Molla Zeyrek Camii olarak isimlendirilir. Tıpkı vakitte burada Akşemseddin de dersler vermiştir. Lakin Akşemseddin’in verdiği dersler daha çok anlatıldığı kadarıyla bir tekkeleşme altyapısı oluşturuluyor” dedi.
“Son derece özel bir yapı ve özgün bir şeklide günümüze ulaştı”
Molla Zeyrek Camii’nin günümüze özgün halde ulaştığını anlatan Murat Sav, “Fetihten sonra ise Fatih Sultan Mehmed’in kendi vakfiyesine bağlı olarak sayılan İstanbul’da sur içinde 4 tane kilise mescide dönüştürülmüştür. Onlardan bir adedidir burası. Silivri ve Galata’da dönüştürülen kiliseler farklı bir kent olarak tanımlandığı içindir. Kuzey tarafta Meryem Kilisesi olarak bildiğimiz yapının altında günümüzden yaklaşık 10 yıl evvel bir altyapı keşfedildi. Bu altyapı tıpkı üst yapının özellikleri dahilinde izdüşümü halinde yapılmış. Yalnızca ortadaki bu 3 nefleri ayıran kemerlerin oturmuş olduğu sütunların ortaları duvarla örülerek kapatılmış. Büyük bir ihtimalle yaşanılan statik talihsizlik sonucunda bu türlü yapıldı. Birinci mescide dönüşüm sırasında yapıya o devir bir minare eklendi. Ekseriyetle bu ortada minarelerde şerefelerine kadar özgün olarak kalırdı. Zira üst taraflar biraz daha kırılgan olduğu için çabuk etkileniyordu. Hünkar Mahfili, Sultanların namaz kılması için yeniden tıpkı periyot 18. Yüzyılda eklenmiştir. Son derece özel bir yapı ve özgün bir şeklide günümüze ulaştı. Molla Zeyrek Camii de İstanbul’daki öbür tüm mescitlerin olduğu üzere Vakıflar Genel Müdürlüğünün mülkiyetindedir. İdaresi de Fatih Sultan Mehmed’in vakfiyesi doğrultusunda yapılmaktadır. Bu etrafta bu tıp yapıların korunması ve mevcudiyetlerinin devamı için gerekli intizamı göstermektedirler. Bu cins yapıların özel bir kıymete muhtaçlığı var” formunda konuştu.