Rusya-Ukrayna savaşı sonrası doğal gazda büyük oranda Rusya’ya bağımlı olan ve 2027’ye kadar bu ülkeden fosil yakıt ithalatına büsbütün son vermeyi taahhüt eden Avrupa için, doğal gaz hala en kıymetli güç kaynağı olmaya devam ediyor. Türkiye ise bu süreçte hem kendi hem de Avrupa ülkelerinin güç arz güvenliğine katkıda bulunacak doğal gaz merkezi olma maksadını gerçekleştirmek üzere adımlar atıyor.
Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 4 Eylül’de Rusya’nın Soçi kentinde Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin ile yaptığı görüşmede, Putin’in “Gazprom, BOTAŞ’a yol haritasını sundu, sırada ortak çalışma kümesinin kurulması var. Üçüncü ülkelere de doğal gaz sevk edeceğimizi söyleyebiliriz.” tabirleri gaz merkezinin inşasına yönelik sürecin hızlandığının sinyalini verdi.
Doğal gaz merkezi yerleşkesi konusunda da İstanbul’daki Finans Merkezi’ne benzeri bir merkezin kurulmasının planlandığını aktaran Erdoğan, bu planın Rusya ile görüşüleceğini lisana getirmişti.
George Mason Üniversitesi Öğretim Üyesi ve Güç Uzmanı Umud Shokri, AA muhabirine, Türk ve Rus önderlerin Türkiye’de gaz ve güç merkezi kurma teşebbüsüne ait dayanaklarının ve bilhassa Putin’in Gazprom ve BOTAŞ ortasında bir yol haritası oluşturulacağına ait açıklamalarının akabinde iki ülkeden de daha somut adımlar beklenebileceğini söyledi.
Shokri, kelam konusu yol haritası kapsamında boru çizgileri ve depolama tesislerinin inşasının ve öbür altyapı iyileştirmelerinin de yer alabileceğini belirterek, “Türkiye’nin doğal gaz altyapısının güçlendirilmesi, uzun vadeli tedarik mutabakatlarının yapılması ve Türkiye üzerinden gaz ihracatına müsaade verilmesi de bu plana dahil olabilir. Ayrıyeten, yasal çerçeveleri koordine etmek ve uygulamayı denetlemek üzere bir çalışma komitesi oluşturulması da kelam konusu olabilir. Bu yol haritasının genel maksatları, güç işbirliğini geliştirmek, bölgesel güç güvenliğini güçlendirmek ve Türkiye’yi gaz transit ve dağıtımında önde gelen bir aktör haline getirmektir.” diye konuştu.
Shokri, güçte Rusya’ya olan bağımlılığından hoşnut olmayan AB ülkeleri için Türkiye’nin bir alternatif oluşturduğunu lisana getirerek, “Türkiye’deki gaz dağıtım merkezi, Avrupa’nın güç istikrarlarını de değiştirme potansiyeline sahiptir. Ortaya çıkabilecek sorunların yönetilebilmesi de iki tarafın diplomatik eforlarına bağlı olacaktır.” değerlendirmesinde bulundu.
Türkiye Güç Stratejileri ve Siyasetleri Araştırma Merkezi (TESPAM) Lideri Oğuzhan Akyener ise iki ülke ortasında devam eden müzakerelerin ticari sır niteliği taşıdığını ve bu nedenle birtakım ayrıntıları açıklamanın mümkün olmadığını lisana getirerek, “Bütün taraflar için en mantıklı sistem, Rus gazının Güç Piyasaları İşletme AŞ (EPİAŞ) piyasasında satılması üzere görünüyor.” sözlerini kullandı.
Akyener, Rusya ya da Türkiye tarafından ilerleyen periyotta gaz satış fiyatıyla alakalı bir duyurunun da yapılmasının beklendiğini kaydederek, “Rusya’nın boru sınırlarıyla da ilgili bir açıklaması olacaktır. Rusya’nın, Türkiye’ye ek gaz getirmesi gerekiyor ki bu türlü bir hub oluşabilsin. Bu boru çizgilerinin devreye girme süreci başladıktan sonra, bu gazın, ya Türkiye üzerinden ya Türkiye tarafından ya da Türk yatırımcılar tarafından Avrupa’daki hangi ülkelere nasıl ve hangi şartlarla satılacağıyla ilgili çalışmaların başlaması lazım. Bunların hepsini adım adım göreceğiz.” dedi.
Türkiye’nin son vakitlerde Bulgaristan ve Macaristan’a doğal gaz ihracatı konusunda yaptığı mutabakatların devamının da gelebileceğine işaret eden Akyener, “Bunun gerisi gelir. Alışılmış biz şu an ilgili ülkelere çok yüksek hacimli gaz vermiyoruz. İlgili ülkelerin tüketimleri de çok büyük değil. Lakin Türkiye, Avrupa’ya çok daha fazla doğal gaz ihraç edebilmek için çalışmalar yapıyor. Bunu adım adım göreceğiz.” diye konuştu.
Türkiye, Macaristan ile 21 Ağustos’ta, Bulgaristan ile de ocak ayında bu ülkelere doğal gaz ihraç etmek üzere mutabakat imzalamıştı. Bulgaristan ile yapılan mutabakatın 13 yıl müddetle yıllık 1,5 milyar metreküp doğal gaz ihracatını kapsadığı duyurulmuştu.