Nöbetçi Eczaneler
Tuşba ilçesi Alaköy Mahallesi’ndeki Garibin Zirve’de geçen yıl kaçak hafriyat yapan küme, Urartulara ilişkin 2 bin 700 yıllık yapıyı ortaya çıkardı. Van Müzesi’ne gelen ihbarın akabinde kelam konusu bölge, jandarma takımları tarafından muhafazaya alındı. Akabinde Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Işıklı ile birlikte Kültür ve Turizm Vilayet Müdürlüğü, Van Müze Müdürlüğü, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü’ne bağlı İstanbul Onarım ve Konservasyon Merkez Bölge Laboratuvarı’ndan 6 kişilik uzman takım, bölgede inceleme başlattı.
Ekipler, çalışmalarda yerin 6-7 metre derinliğinde, farklı uzunluklarda, koridorlarla birbirine bağlanmış, büyük bir yapı kümesiyle karşılaştı. Urartu periyoduna ilişkin olduğu belirlenen yapıdaki duvarların bir kısmında, insan ve hayvan figürleri ile çeşitli bezemeler bulunduğu tespit edildi. Yaklaşık 3 ay kaçak hafriyat yapılan bölgede, Kültür ve Turizm Bakanlığı müsaadesiyle Van Müzesi başkanlığında ve Prof. Dr. Mehmet Işıklı’nın bilimsel danışmanlığında kurtarma kazısına başlandı.
‘ÇOK UYGUN KORUNMUŞ, ÖRNEĞİ ÇOK AZ’
Yeni bir anıtsal yapı kümesinin gün yüzüne çıkarıldığını belirten Prof. Dr. Işıklı, ’36 yıldır hafriyat çalışmalarının devam ettiği Ayanis Kalesi’ne çok yakın 3 kilometre uzaklıktaki bu yeni alan da şaşırtan benzerliklerle birlikte bize sürprizler sundu. Bu alanda en kıymetli tespitlerinden biri, kaçak hafriyat sonucunda ortaya çıkarılan ve çabucak müdafaa altına alınan duvar fotoğrafları. Urartu sanatında duvar fotoğrafları çok az ve çok uygun korunmuş olarak elimize geçen örnek sayısı son derece az. Bildiğiniz üzere Erzincan’da bu biçimde bir örnek kelam konusu lakin bu bölgede, Van bölgesinde bu kadar yeterli korunmuş örnekleri yoktu. Büyük bir sürpriz oldu bizim arkeoloji topluluğu için. Bu fotoğraflar yeterli korunmuş durumda ve günümüze kadar geldi. ve tekrar genel müdürlüğün geçen yılki dayanaklarıyla birlikte bir proje geliştirildi. İstanbul Bölge Müdafaa Laboratuvarı’nda uzmanlar bu fotoğrafların korunması ve onarımı için ve daha sonra işte kültürel miras olarak gelecek kuşaklara aktarılması için bir dizi projeye başlandı” dedi.
‘GİZEMİNİ HALA KORUYOR’
Bölgede çalışmaların 2 yıldır sürdüğünü belirten Prof. Dr. Işıklı, “Bu sene yaptığımız hafriyatlarda dayanılmaz derecede düzgün korunmuş, 13 hacimli pitos tespit edildi. Hepsini açmadık. Birkaçının içi boş çıktı. Muhtemelen başkalarının de içi boş çıkacak. Zira bu pitoslarla ilgili çok farklı teklifler var. Hububat yahut yağ üzere şeyler depolama dışında, su depolama için de kullanıldığına dair son periyotta teklifler var ve çok mantıklı. Onun dışında çok hoş korunmuş kerpiç mimarıyla karşılaştık. Lakin hala Alaköy’deki Garibin Zirve’nin Urartu arkeolojisini ve arkeoloji literatüründe nasıl isimlendirilmesi gerektiğinde soru işaretleri barındırmakta. Burası bir kale mi, yerleşim mi, yoksa özel bir alan mı? Bunun karşılığını verebilmek çok sıkıntı fakat gördüğümüz birinci emareler gösteriyor ki tıpkı Ayanıs’taki üzere dini yerlerin ön plana çıktığı çok özel bir yerleşim alanı içerisindeyiz. Olağan bir kale üzere burayı düşünmemiz biraz güç. Zira şimdiye kadar yaptığımız tespitlerde bir etraf duvarı, savunma duvarına rastlamadık. Tam bilakis anıtsal çok özel işlemelere sahip bir mimari bizi karşıladı” dedi.
‘PROJELER TAMAMLANIRSA ÖZEL ALAN OLACAK’
Bölgedeki turizm potansiyeline de dikkati çeken Prof. Dr. Mehmet Işıklı kelamlarına şöyle devam etti: “İnşallah onları da gerçekleştirebilirsek yakın bir vakitte Ayanis bölgesi Urartu arkeolojik alanı halinde tanımlayabileceğimiz özel bir alana girecek. ve burada nitekim çok varlıklı bir arkeolojik potansiyeli dışında çok güçlü de bir turizm potansiyeliyle karşı karşıyayız. Biliyorsunuz bu bölge, Van’ın en hoş tabiatına sahip. Hem Van Gölü kıyısı açısından hem de Van’ın yaylası durumunda olan özel bir alan. O yüzden bu potansiyeli pahalandırmak inşallah bizlere nasip olacak diye düşünüyorum” dedi.
‘YAPACAĞIMIZ ÇALIŞMALARLA KIYMETLİ BİR ALANI DAHA KAZANDIRACAĞIZ’
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Müzeler Dairesi Lideri Bülent Gönültaş, Anadolu’nun kadim uygarlıklarından biri olan Urartu’nun en kıymetli noktalarından birinde olduklarını belirterek, şu ana kadar elde ettikleri datalara nazaran bölgenin kıymetli bir Urartu alanı olduğunu söyledi. Gönültaş, “Henüz buraya kale, saray yahut dini bir yapı mı diyeceğimiz somut bir bilgi olmasa da şu ana kadar elde ettiğimiz bilgiler bu ölçekte bir yapı kümesiyle karşı karşıya olduğumuzu gösteriyor. Önümüzdeki yıllarda yapacağımız çalışmalarla kıymetli bir alanı daha kazandıracağız” dedi.
‘BİLİMSEL HAFRİYATLAR, MUHAFAZA ÇALIŞMALARI EŞ VAKİTLİ DEVAM EDECEK’
İstanbul Onarım ve Konservasyon Merkez Bölge Laboratuvarı Yüksek Konservatör Restoratör Hasret Toprak Cihan ise “İçeride çok önemli bir bağıl nemin olduğunu ve sıcaklık bedellerinin düşük olduğunu lakin dışarıda ise bunun tam aykırısı olduğunu biliyoruz. Geçen sene bu alanda çabucak bir ön oda inşa ettik. Bu ön oda aslında içerideki bağıl nemin dışarıdakiyle çabucak buluşmasını engellemek ve kademeli bir geçiş sağlamak içindi. Geçen yıldan bu yana istediğimiz öngördüğümüz bilgileri koruduk ve bu sene yaptığımız denetimlerde duvar fotoğraflarında hiçbir zahmet olmadığını görmüş olduk. Birebir vakitte hem kerpiçte hem duvar fotoğrafında, pigmentler üzerinde sağlamlaştırma testlerine hem laboratuvarımızda başlamıştık kışın ve şu anda bu bölgede de muhakkak yerler, örnek yerler, deneysel yerler seçerek çalışmalarımıza başladık. Tıpkı vakitte da hocalarımızın yürüttüğü hafriyat açmalarında da hafriyatın tamamlanmasıyla birlikte üzerlerinin örtünerek korunması sağlanacak ve çalışmalarımıza hafriyat devam ettiği sürece devam edeceğiz. Hem hafriyat, bilimsel hafriyatlar, hem de muhafaza çalışmaları eş vakitli devam edecek” diye konuştu. (DHA)