Nöbetçi Eczaneler
EDİRNE’de sivil mimari özelliği taşıyan, tarihi 123 konağın onarılması için valiliğin başlattığı ‘Tarihi Konaklar İhya’ projesine ilgi olmayınca, tarihi konaklar bahtına terk edildi. Proje kapsamında 3 kişi konağını valiliğe hibe etti, 9 konak ise sahiplerinden satın alındı, öteki konakların sahipleri ise müracaatta bulunmadı. Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Prof. Dr. Engin Beksaç, Kaleiçi meskenleri o kadar süratli bir halde tüketilmiştir ve tahminen de Edirne‘de en çok ihanete uğrayan, en çok unutulmuş olan kültür mirasları ortasında Kaleiçi konutları gelmektedir. Bu konutların korunması için çok çeşitli projeler yapılmıştır, bunların birçoğu uygulamaya geçmiş fakat sonuçlanmadan yarıda kalmıştır dedi. Edirne‘nin kurucusu Roma İmparatoru Hadrianus’tan kalma kale, sur duvarlarının bulunduğu ve ismini buradan alan Kaleiçi semtinde, sivil mimari örneği niteliğindeki tarihi meskenler mukadderatına terk edildi. Kaleiçi semtinin Dilaverbey ve Mithatpaşa mahallelerinde bulunan tarihi konutlar, Musevi, Ermeni ve Müslümanların da ortalarında bulunduğu birçok inançtan topluluklara, 1900’lü yılların ortalarına kadar konut sahipliği yapmasıyla biliniyor. Ahşaptan yapılan konutların kimileri sahipleri tarafından satılarak butik otel yapılırken, günümüze kadar hayatta kalmayı başaranların kimileri da hala mesken olarak kullanılıyor. Edirne Valiliği, 2018 yılında, ‘Altın üçgen’ olarak isimlendirilen Selimiye, Eski Cami, Üç Şerefeli Mescidi’nin de ortasında bulunduğu ve Kaleiçi semtindeki konakların de içinde yer aldığı, ‘Tarihi Konakları İhya’ projesi başlattı. Bu kapsamda, birden fazla mirasçısı olan ve onarım konusunda Anıtlar Heyeti’ne takılan 463 konak tespit edildi. 123 konağın metruk olarak belirlenip, restore edilmesi için mülk sahiplerine tebligat gönderildi. Konakların ihyası için sahiplerinden valiliğe satmaları, kendileri onarmak isterlerse proje takviyesi verileceği, devredilen konakların tamirattan sonra 25-30 yıl kullanma hakkının da valiliğe verilmesi üzere, 3 farklı seçenek sunuldu. Proje kapsamında 3 kişi konağını valiliğe hibe etti, 9 konak ise sahiplerinden satın alındı, başka konakların sahipleri ise müracaatta bulunmadı. Bu vakte kadar 3 konak, sahipleri ile ’20-30 yıllığına hibe’ mutabakatı programı ile onarılarak, müze, konuk konutu ve kamu binası olarak kullanılmaya başlandı. Başka 9 konak ise proje kapsamında tamirat sırasını beklerken, sahiplerinin başvurmadığı konaklar ise bahtına terk edildi
‘FARKLI KİMLİKTEN TOPLULUKLAR YAŞAMIŞ’
Trakya Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Kısım Lideri Prof. Dr. Engin Beksaç, konakların büyük kısmının bulunduğu Kaleiçi’nin, Edirne‘nin kurulduğu bölge olduğunu ve geçmişte Roma, Bizans ve Osmanlı’ya mesken sahipliği yaptığını kaydetti. Beksaç, Genel sınırları prestijiyle Kaleiçi’nde yaşayan azınlıkların kimliklerini tespit edebiliyoruz. Çok farklı kimlikten topluluklar yaşamış ve enteresan formda Kaleiçi’nin farklı bölgelerine yerleşmişlerdir. Yapmış oldukları konutlar de aslında kendi etnik kimliklerini yansıtan konutlardır. Kaleiçi’nde gerçek Osmanlı kimliğini yansıtan yapı sayısı çok azdır. Zira gerçek Osmanlı mahalleleri Kaleiçi’nin dışında kalan bölgelerdir dedi.
‘EN ÇOK İHANETE UĞRAYAN KÜLTÜR MİRASLARI ORTASINDA KALEİÇİ MESKENLERİ GELMEKTEDİR’
Kaleiçi konaklarının Edirne‘nin kültür mirasının temeli olan merkezlerden olduğunu söz eden Beksaç, Kaleiçi konutları o kadar süratli bir formda tüketilmiştir ve tahminen de Edirne‘de en çok ihanete uğrayan, en çok unutulmuş olan kültür mirasları ortasında Kaleiçi meskenleri gelmektedir. Bu meskenlerin korunması için çok çeşitli projeler yapılmıştır, bunların birçoğu uygulamaya geçmiş lakin sonuçlanmadan yarıda kalmıştır. Yani bunlardan çoğunluğu elden geçirilmeye çalışılmış fakat bu mühlet içerisinde mevcut olanların da çoğunluğunu kaybetmiş durumdayız. Temelinde Kaleiçi’nin ruhu Edirne‘nin ruhudur. Öbür yerlere nazaran Edirne‘yi ayakta tutan, Edirne‘yi temsil eden bu Kaleiçi konutlarıdır diye konuştu.
‘ESKİ YAPILARIN 3’TE 2’Sİ YOK OLDU’
Kaleiçi’nde ayakta olan meskenlerin birçoklarının 19’uncu yüzyıl sonuna ilişkin olduğunu da belirten Beksaç, Şu anda ayakta bulunan konutların birden fazla 19’uncu yüzyıl sonuna ilişkin. Daha erken konutların kıymetli bir kısmı yok oldu. Yani aslında 19’uncu yüzyıl başına giden birkaç mesken vardı lakin onlar da yok oldu ve Edirne‘deki yanlış imar planları, taraflı yapılaşma nedeniyle çok hoş ve kaliteli binalar yok olup gitti. Gördüğümüz örnekler, o harika mimari örneklerin çok az kısmıdır. Çok büyük bir tahribat oldu, konutların 3’te 2’den fazlası yok oldu, gitti diyebiliriz. Bilhassa 20’nci yüzyılın başlarından itibaren baktığımız takdirde bu 3’te 2’den de fazlayı temsil ediyor sözlerini kullandı.
‘ANTALYA’DAKİ KALEİÇİ ÜZERE ZİYADESİYLE KIYMETİ HAK EDEN BİR BÖLGEDİR’
Eski yapıların restore edilip butik otel olarak değerlendirilmesini de olumlu olarak karşılayan Prof. Dr. Beksaç, Temelinde bu meskenlerin alınıp otel yapılması, butik otellere çevrilmesi çok uygun. Lakin burada yanlış bir siyaset var. Otelcilik işlerinin Kaleiçi’ne kayması bize bir şeyi gösteriyor; Edirne‘nin en çok talep gören eski ruhunun, eski kimliğinin olduğu Kaleiçi’nin prestij gördüğünü gösteriyor. Ancak maalesef yönetimci bölümlerde Kaleiçi bu ilgiyi alamamış durumda. Bu bizim açımızdan, Kaleiçi’nin tekrar kıymet kazanması bakımından paha taşıyor. Yani bizim buradaki Kaleiçi, Antalya’daki Kaleiçi ve öbür yerlerdeki üzere ziyadesiyle bedeli hak eden bir bölgedir dedi.
‘ESKİ YERLEŞİMİN OLUŞTURULMASI KONUSUNDA GEÇ KALDIK’
Edirne Tanıtım ve Turizm Derneği Lideri Bülent Bacıoğlu, bünyesinde sivil mimari örnekleri ve ibadethaneler barındıran Kaleiçi’ndeki tarihi dokunun gelecek jenerasyonlara aktarılması gerektiğini söyledi. Bacıoğlu, Bu hoş dokuyu gelecek nesillere aktarmamız için çok ağır bir çalışma içerisinde olmamız gerekir. Maalesef Edirne bu bahiste geç kaldı. Edirne’nin ‘old town’ dediğimiz eski yerleşimi oluşturma noktasında geç kaldık daima bir arada. Burada altyapı, üstyapı ve bilhassa dokusunu bozan binaların yıkılarak yerine eski kenti canlandıracak, daha doğrusu sivil mimari örneklerinin yaşatılması tarafında çalışmalar yapılması gerekir. Zira turistler kente geldiği vakit konaklama mühletini arttırmak, onlara aktivite sunmak açısından eski yerleşimler çok değerli bir bölge diye konuştu.
‘BİRÇOK TAŞINMAZ ESER VAR BURADA’
Kaleiçi’nin kent kimliğinin gelecek nesillere taşınması hedefiyle turistlerin en çok ilgi gösterebileceği bir bölge olduğuna da vurgu yapan Bacıoğlu, Birçok taşınmaz eser var burada. Birçoğu yıkık dökük vaziyette, bir kısmı yok olmuş durumda, bir kısmındaysa ağır biçimde kurtarılması için çalışmalar var fakat bir an evvel Edirne’nin Kaleiçi olarak isimlendirilen eski yerleşim bölgesinin turizme kazandırılması, kültürel mirasın gelecek nesillere taşınması ve sivil mimari örneği konutların, konakların ve geçmişten kalan kamu binalarının bulunduğu bu bölgenin projelendirilip geleceğe taşıması gerektiğini düşünüyoruz sözlerini kullandı. (DHA)