Nöbetçi Eczaneler
Kira mukavelesinden kaynaklanan uyuşmazlıklarında 1 Eylül’den itibaren dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması zarurî hale geliyor. Kamuoyunda 7. yargı paketi olarak bilinen 7445 sayılı kanun ile arabuluculuk konusunda değerli düzenlemeler yapıldığını söyleyen Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik, kelam konusu düzenlemelerle dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken uyuşmazlıkların çerçevesinde kıymetli ölçüde genişletildiğini belirtti.
“Bazı uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî tutulmuştur”
Arabuluculuğun genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir uyuşmazlık tahlil yolu olduğunu söyleyen KTO Karatay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekan Yardımcısı Dr. Aytekin Çelik, “Arabuluculuk genelde isteğe bağlı olarak kullanılan bir tahlil yolu olarak karşımıza çıkıyor. Fakat, toplumsal barışa katkı sağlamak ve yargının iş yükünü azaltmak emeliyle kimi uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî tutulmuştur. Buna nazaran makul nitelikteki işçi-işveren uyuşmazlıklarında, ticari uyuşmazlıklarda ve tüketici uyuşmazlıklarında dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburidir. Kelam konusu uyuşmazlıklarda arabulucuya başvurulmadan dava açılması halinde mahkeme tarafından davanın tarzdan reddine karar verilmesi gerekir. Bu çerçevede yer alan uyuşmazlıklar ‘dava koşulu arabuluculuk’ olarak adlandırılmaktadır” dedi.
“Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken yeni uyuşmazlık türleri”
Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gereken yeni uyuşmazlık çeşitleri hakkında kıymetli bilgiler veren Çelik, “Dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması zarurî olan uyuşmazlıkların çerçevesinde 01.09.2023 tarihi itibariyle kıymetli ölçüde genişlemektedir. 7445 sayılı kanun ile getirilen düzenlemeler çerçevesinde zati dava kaidesi arabuluculuk çerçevesinde yer alan işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıkların çerçevede genişletildiği üzere mevcut uyuşmazlıklara yenileri de eklenmiştir. Buna nazaran 01.09.2023 tarihinden itibaren işçi-işveren uyuşmazlıkları ile ticari uyuşmazlıklarda tazminat ve alacak davalarının dışında olumsuz tespit, itirazın iptali ve istirdat davaları da dava kaidesi arabuluculuk çerçevede alınmıştır. Bunların dışında kira münasebetinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, iştirakin giderilmesinden kaynaklanan uyuşmazlıklar, Kat Mülkiyeti Kanunundan kaynaklanan uyuşmazlıklar, komşu hakkından kaynaklanan uyuşmazlıklar ile ziraî üretim kontratından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması zorunludur” formunda konuştu.
Kira kontratından kaynaklanan her türlü uyuşmazlıkta dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekir mi sorusunu yanıtlayan Çelik, “01.09.2023 tarihinden sonra kira uyuşmazlıklarında dava açılmada evvel arabulucuya başvurulması mecburî hale gelecek. Lakin kira kontratından kaynaklanan kimi uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Buna nazaran kira münasebetlerinde kiralanan taşınmazların 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa nazaran ilamsız icra yoluyla tahliyesine ait kararlar dava kaidesi olarak arabuluculuk metoduna tabi değildir. Bu çerçevede, icra mahkemesine yapılacak itirazın kaldırılması talepleri ile tahliye talepleri dava kaidesi olarak arabuluculuğa tabi olmayacaktır. Bu çerçevede kira borcunu ödenmemesi sebebiyle yapılan ilamsız icra takibine itiraz edilmemesi yahut ödeme yapılmaması halinde tahliye talebiyle icra mahkemesine başvurulabilmesi mümkündür. Kelam konusu durumda arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Tıpkı biçimde tahliye taahhüdüne dayanarak gerçekleştirilen ilamsız takiplerde de takibe itiraz edilmesi halinde açılacak olan tahliye davalarında da arabulucuya başvurulması mecburî değildir. Kelam konusu istisnaların dışında kira kontratından kaynaklanan başka uyuşmazlıklarda dava açılmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburidir. Bu sebeple kiralanın ilamsız icra yoluyla tahliyesi dışındaki tahliyeye ait uyuşmazlıklar, kira bedelinin tespiti, kira bedelinin uyarlanmasına ait uyuşmazlıklar ve kiracı ile kiralayan ortasındaki öteki tazminat ve alacak taleplerine ait uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması gerekmektedir” sözleri kullandı.
“Kiracı yahut mülkü kiralayanın arabuluculuk müracaatında bulunabilmesi mümkündür”
Arabulucu hizmeti için adliyelerdeki arabuluculuk ofislerine başvurulması gerektiğinin altını çizen Çelik, “Kiracı yahut mülkü kiralayanın arabuluculuk müracaatında bulunabilmesi mümkündür. Müracaatta bulunulmasından sonra arabuluculuk ofisi tarafından sicile kayıtlı olan arabuluculardan birisi görevlendirilir. Arabulucu görevlendirildikten sonra taraflarla görüşerek uyuşmazlık konusunda bilgi edinir. Uyuşmazlık konusunda bilgi edinilmesinden sonra uygun bir gün ve saat belirlenerek arabuluculuk birinci toplantısı yapılır. Toplantıya taraflar şahsen katılabilecekleri üzere avukatları da katılabilir. Arabulucu taraflarla birlikte görüşebileceği üzere başka ayrı da görüşebilir. Arabulucunun hakim yahut hakem üzere karar verici bir rolü bulunmamaktadır. Birebir halde arabulucunun uyuşmazlık mevzusuyla ilgili tüzel kıymetlendirme yapabilmesi, taraflara türel telkin ve tavsiyelerde bulunabilmesi mümkün değildir. Arabulucunun misyonu taraflar ortasındaki bağlantısı sağlayarak uyuşmazlığın tahlile kavuşturulmasına yardımcı olmaktır” dedi.
“Arabuluculuk süreci, arabulucunun görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içerisinde tamamlanmak zorundadır”
Arabuluculuk süreci ve fiyatını kimin ödeyeceğine dair bilgiler veren Aytekin Çelik, “Arabuluculuk süreci, arabulucunun görevlendirildiği tarihten itibaren 3 hafta içerisinde tamamlanmak zorundadır. Arabulucu gerekli görürse süreci 1 hafta daha uzatabilir. Hasebiyle arabuluculuk süreci en fazla 4 hafta sürebilir. Müddetin dolmasına karşın taraflar anlaşamamışlarsa arabulucu süreci tarafların anlaşamadığı formunda sona erdirir. Arabuluculuk süreci sonunda tarafların mutabakatı halinde arabulucunun fiyatı taraflarca ödenir. Arabulucuya ödenecek olan fiyat, taban fiyat tarifesinde belirtilenin altında olamaz. Aksi kararlaştırılmamışsa, arabulucunun fiyatı taraflarca eşit bir halde ödenir. Lakin taraflardan birisinin arabuluculuk fiyatının tamamını ödeyeceği de kararlaştırılabilir. Tarafların anlaşamaması halinde her iki tarafın ödemesi gereken iki saatlik arabuluculuk fiyatı devlet tarafından karşılanır. Görüşmelerin iki saatten fazla sürmesi halinde iki saati aşan kısımların taraflarca ödenmesi gerekir” biçiminde konuştu.
“Taraflar muahede yapmak istemiyorlarsa süreç anlaşamama biçiminde sona erdirilir”
Kira kontratından kaynaklanan uyuşmazlıklarda dava açmadan evvel arabulucuya başvurulması mecburî olduğu için arabulucunun taraflarla birlikte belirleyeceği birinci oturum toplantısına tarafların katılmasının zorunluluğunu bildiren Çelik, “İlk oturum toplantısına mazeretsiz bir halde katılmayan taraf uyuşmazlık mevzusuyla ilgili olarak dava açıldığında davayı kazansa bile yargılama masraflarını ödemek zorunda kalır. Ayrıyeten kelam konusu kişi lehine vekalet fiyatına hükmedilemez. Mazeretin haklı olup olmadığı davaya bakan mahkeme tarafından kıymetlendirilir. Arabuluculuk sürecine başvurulmasından sonra yalnızca birinci oturum toplantısına mazeretsiz bir biçimde katılmamak taraflar açısından olumsuz bir sonuç doğurur. Taraflar birinci oturum toplantısına katıldıktan sonra istedikleri vakit süreci sona erdirebilir. Taraflardan birisinin sürece devam etmeyeceğini bildirmesi halinde arabuluculuk süreci sona erer. Tıpkı formda muahede yapıp yapmamakta tarafların inisiyatifindedir. Taraflar mutabakat yapmak istemiyorlarsa süreç anlaşamama formunda sona erdirilir” tabirlerine yer verdi.