Nöbetçi Eczaneler
YÖRESEL Eserler ve Coğrafik İşaretler Türkiye Araştırma Ağı (YÜCİTA) Lideri Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, Türkiye’de coğrafik işaretli tescil evraklı eser sayısının arttığını fakat yönetişim ve kontrolde önemli eksikler olduğunu belirterek, “Zira Antep baklavası 27 ülkeli AB’de korunuyor lakin Antep’te korunamıyor. Bizde gerekli düzenlemeler yapılmazsa da itibarsızlaştıracak” dedi.
YÜCİTA Lideri Prof. Dr. Yavuz Tekelioğlu, son devirde Avrupa Birliği’nden coğrafik işaret tescili alan Türkiye’nin yöresel eser sayısındaki artışın sevindirici olduğunu fakat ulusal alanda coğrafik işaret alan yöresel eserlerin, yönetişim ve kontrol ayaklarının eksik kaldığına dikkat çekti. Türkiye’de 27 yıldır tescil edilen eserlerle ilgili ara alınamadığını belirten Prof. Dr. Tekelioğlu, “Tescil, yönetişim ve kontrolden oluşan bu 3 ayak düzgün çalışıyorsa, sistem muvaffakiyet gösterir. Aksi takdirde Türkiye’de olduğu üzere hiç yürümez. Son periyotta ulusal açıdan tescil furyası var. Bu çok tescil, AB’nin tabiri ile coğrafik işaretli eserleri öldürür; itibarsızlaştırır” diye konuştu.
COĞRAFİ İŞARET ALGISI TESCİLLE HUDUTLU KALIYOR
Coğrafi işaretler sisteminde bir eser tescillendiğinde, çabucak fiyatının arttığını tabir eden Prof. Dr. Tekelioğlu, “Çünkü kamu yönetimi ‘Bu eser, tescil dokümanındaki kurallara uyularak üretilmiştir. Bunun kontrolü yapılmıştır, bu kaliteli bir eserdir, ben bunun garantisiyim, onaylıyorum’ diyor. Üzerindeki ‘coğrafi işaret’, kalitenin işareti. Tüketici de buna güvenerek, o eseri alıyor. Fakat bizde şu ana kadar kamunun coğrafik işaret algısı büsbütün tesciller ile sonlu kaldığı için kontrol ve yönetişimde ara alınamadı” dedi.
İLK DEFA FİYATI DÜŞEN BİR ESER OLDU
Yönetişim ve kontrol olmadığı için verilen tescillerin katma kıymet yaratmadığını anlatan Prof. Dr. Tekelioğlu, “Mesela Malatya kayısısı. 7 Temmuz 2017’de AB tescili aldıktan çabucak sonra ve hasat devri öncesinde olmasına karşın fiyatı yüzde 35 düştü. Bu dünya coğrafik işaret tarihinde birinci defa yaşanan bir olay. Hasebiyle tescil vermek yetmiyor, kontrol ve yönetişim gerekiyor” diye konuştu.
‘BİZDEKİ UYGULAMA, GÖRÜNÜRDE BİR UYGULAMA’
21 Kasım 2019’da Tarım ve Orman Şurası’nda alınan kararların 38’inci unsuruna nazaran, coğrafik işaretlerde yönetişim ve kontrol konusunda gerekli mevzuat değişikliği kararlarının alındığını lisana getiren Prof. Dr. Tekelioğlu, “Aradan geçen vakte karşın bu bahiste hiçbir şey yapılamadı. Hasebiyle bizdeki uygulama, görünürde bir uygulama. YÜCİTA olarak eserlerimizin AB tarafından korunması açısından çok umutlanıyoruz. Çünkü Antep baklavası 27 ülkeli AB’de korunuyor lakin Antep’te korunamıyor. O nedenle AB tescillerinden memnunluk duyuyoruz ve artırılması lazım. Bizde gerekli düzenlemeler yapılmazsa da itibarsızlaştıracak” dedi.
‘TESCİL EVRAKLARI DUVARDA ASILI KALIYOR’
Yasada tescil alanların hakları belirtildiği halde, misyonları ile ilgili hiçbir karar olmadığına dikkati çeken Prof. Dr. Tekelioğlu, “Bu nedenle tescil alan kuruluşlar, tescilden sonra ne yapacaklarını bilmiyor. Tescil evrakları duvarda asılı kalıyor. Fransa’da örneğin rokfor üreticileri, yılda en az 400 kontrolden geçer. Hasebiyle rokforu alan tüketici gözü kapalı tüketir. Rokfor dünyanın en çok taklit edilen peyniri. Rokfor Konfederasyonu yönetişimi yapan ünite içinde 80 kişi çalışıyor. Taklitler ve haksız rekabeti önlemek için dünyanın 50 ülkesinde avukatı var. Tescil sahibi teknik hizmet götürecek, Ar-Ge çalışmaları, eserin reklam ve promosyonunu yapacak ve en kıymetlisi tescil evrakındaki kurallara nazaran üretilip, üretilmediğinin kontrolünü yapacak. Bunlar coğrafik işaret yönetişimi” diye konuştu.
‘MEVZUAT DEĞİŞİKLİĞİ ACİL YAPILMALI’
?Denetimi de üç basamaklı olarak anlatan Prof. Dr. Tekelioğlu, “Bir özdenetim, coğrafik işaret kurallarına nazaran üretim. İki iç kontrol, bu kontrolü tescil alan kuruluş; Ezine Peyniri ve Mandıracılarını Müdafaa Derneği hem süt hem peynir hem de ticari zincir üzerinde kontrolünü yapacak. Üç dış kontrol, AB’de dış kontrol AB kriterlerine nazaran akredite olmuş bağımsız, tarafsız, donanımlı özel sertifikasyon kuruluşlarınca yapılır. Bunlar bizde yok. Ne iç ne dış kontroller bizde yürümüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı 38’inci hususta öngörülen mevzuat değişikliğini tez olarak yapmalı. Aksi takdirde, güzelim coğrafik işaretlerimiz bugünkü üzere itibarsızlaştırılmaya devam edilecek. Ayrıyeten bizde verilen tescillerde büyük yanlışlar yapılıyor, eser kümeleri prestijiyle büyük karmaşalar yaşanıyor” dedi.