Nöbetçi Eczaneler
Diyarbakır‘ın Ergani ilçesinde neolitik devrin izlerini taşıyan Çayönü Höyüğünde yürütülen arkeolojik hafriyatlarda bu yıl da sandık tipi 5 mezar daha gün ışığına çıkarıldı.
Göçebelikten yerleşik yaşama, avcılık ve toplayıcılıktan üreticiliğe geçilip tarıma birinci başlanılan yerler ortasında bulunan höyük, yaklaşık 10 bin yıl önceye tarihlenmesiyle yalnızca bölge değil, dünya uygarlık tarihi için de büyük değer taşıyor.
1964 yılında başlatılan, 1991’de güvenlik nedeniyle orta verilen ve 8 yıl evvel tekrar başlatılan arkeolojik hafriyatlar, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Kısım Lideri Prof. Dr. Aslı Erim Özdoğan’ın başkanlığında bu yıl 19 kişilik takımla yürütülüyor.
Prof. Dr. Özdoğan, yaptığı açıklamada, höyüğün tarımın birinci başladığı yerlerden biri olduğunu belirterek, hayvancılığın gelişmesinde de değerli rol oynadığını söyledi.
Daha evvel höyüğün doğu kesitinde hafriyat çalışmalarına başladıklarını anlatan Özdoğan, doğu bölümünde çanak, çömlek ve neolitik yerleşmenin farklı evrelerini saptadıklarını, buradaki kazıların hala sürdüğünü belirtti.
İki farklı vakit dilimine yönelik çalışma yürüttüklerini, bunların çanak çömlekli neolitik ve Birinci Tunç Çağı olduğunu anlatan Özdoğan, höyükte mezarlık alanının varsayımlarından daha fazla bir alana yayıldığını kaydetti.
Küçük çocuklar ve bebekler çömlekte gömülmüş
Bu yılki hafriyatlarda 5 sandık tipi mezarlığın daha gün yüzüne çıkarıldığını söz eden Özdoğan, şöyle konuştu:
“2021 yılından bu yana toplam 10 sandık mezar açığa çıkartıldı. Bu mezarlar o devrin geleneğini yansıtıyor. Mezarlıkta dikkatimizi çeken, hepsinde kap kaçağın armağan olarak bırakılmış olmasıdır. Kolay toprak mezar dediğimiz armağan yok. Daha çukur, daha etrafı çevrili olan sandık mezar tipinde olan var. Çanak, çömleksiz neolitiğin bir özel yapısı ve etrafındaki daha eski bir yerleşmesi var. Artık onun ilgisini ortaya çıkarmaya çalışıyoruz. Çanak, çömlek mezarlarımız var. Ondan sonra ya taş çevrili ya da yanına taş bloklarla yapılmış mezarlarımız var.”
Genellikle 6 yaşında küçük çocuklar ve bebeklerin küçük değişik boyuttaki çömleklerin içine gömüldüğünü belirten Özdoğan, çömleklerin tabut olarak kullanıldığını aktardı.
Özdoğan, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Topluluktaki daha üst statüye sahip bireyler daha özel yapılmış sandık mezarlara, 6 yaşındaki küçük çocuklar, bebekler ve yeni doğmuşlar da değişik uzunluklarda günlük rastgele bir kullanımda olan çömleğin içine yan yatırılarak gömülmüş. Yanlarında da ekseriyetle 3 kap armağan ediliyor. Yetişkinler sandık mezar formunda kazılmış mezarlara yarı katlanmış olarak bırakılıyor ve yanlarına birden fazla vakit 2 ya da 3 tane kap yerleştiriliyor. Kapların içinde büyük olasılıkla yiyecek bırakıldığını düşünüyoruz.”
“Burası 12 bin yıllık bir tarihe sahip”
Ergani Kaymakamı ve Belediye Lider Vekili Ahmet Karaaslan da Çayönü Höyüğünün dünya kültür tarihine çok büyük katkısının olduğunu söyledi.
“Burası 12 bin yıllık bir tarihe sahip. Bilhassa hafriyatlarda değişik mezarlar, konut formları, tapınaklar bulunan birinci yerleşim yeri, birinci cet tohumunun bulunduğu, birinci tarımın başladığı yer. İnşallah gelen turistlerimizle birlikte burası daha bir ehemmiyet kazanır.” sözlerini kullanan Karaaslan, bölgeyi hoş bir biçimde tanıtmaya devam edeceklerini aktardı.