BOTAŞ, yeni bir gaz sıvılaştırma gemisi inşa ettiriyor

Karadeniz gazı güç bölümünde hareketlilik yarattı. Ertuğrul Gazi FSRU (LNG depolama gemisi) gemisini 2021’de teslim alan BOTAŞ, yeni bir gaz sıvılaştırma gemisi inşa ettiriyor. BOTAŞ’ın Jersey adalarında kurduğu BOTAŞ Trading IC, FSRU gemisi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL’lik yabancı sermaye yatırımı teşvik evrakı aldı.

Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’nın (TPAO) Karadeniz Sakarya alanında üretimine başladığı doğalgaz güç kesiminde hareketliliğe neden oldu. BOTAŞ Ertuğrul Gazi FSRU (LNG depolama gemisi) gemisini 2021’de teslim almıştı. Hizmette olan Ertuğrul Gazi gemisinin akabinde, dün yayınlanan Mart ayı teşvik evrakları ortasında BOTAŞ’ın Jersey adalarında kurduğu BOTAŞ Trading IC Ankara Merkez Şubesinin de yeni bir FSRU inşası için evrak aldığı görüldü.

BOTAŞ Trading IC, FSRU gemisi yatırımı için 8 milyar 104 milyon TL’lik yabancı sermaye yatırımı teşvik dokümanı aldı. Türkiye’nin bütün FSRU gemileri yurt dışına sipariş ediliyordu. Böylelikle BOTAŞ yabancı statüdeki iştiraki eliyle Türkiye’deki birinci defa FSRU gemisi inşası için proje uygulamaya başlayacak. Teşvik dokümanına ait bildirimde, proje kapsamında 399 milyon dolarlık ithalat yapılacağı bilgisi de yer aldı. Mart ayında 18,9651 TL olan ortalama Dolar kuruna nazaran 8.1 milyar TL’lik projenin 7 milyar 567 milyon TL’lik kısmı ithal ekipman ve materyallerden oluşacak.

KARADENİZ GAZI HALA DENEME ÜRETİMİNDE

Öte yandan, Karadeniz gazının TPAO tarafından ticari satışına bu yılın sonunda başlanacağı öğrenildi. Sakarya alanında yapılan yatırımda Faz-1 olarak isimlendirilen safhada hala günlük yaklaşık 5 milyon metreküp gaz üretildiği ve sonbahara gerçek bu ölçünün Faz-1 maksadı olan 10 milyon metreküpe ulaştırılacağı kaydedilmişti.

TPAO’nun deneme üretimi olarak çıkardığı gazı BOTAŞ’a teslim ettiği, ticari kontratlar için hazırlık yaptığı ve yıl sonuna yanlışsız alıcılarla görüşmelerin tamamlanmasının hedeflendiği belirtildi. Teknik olarak, TPAO gazın sahibi olduğu için kamu şirketi BOTAŞ’ın yanında yerli-yabancı öbür gaz tedarikçilerine de satış yapma hakkına sahip durumda. Lakin BOTAŞ en güçlü “doğal alıcı adayı” pozisyonunda bulunuyor.

Sakarya alanından 2026’ya kadar günlük 10 milyon metreküp, 2026’dan sonra Faz-2 ile 40 milyon metreküp, 2028’de ise Faz-3 ile günlük 60 milyon metreküp gaz üretimi hedeflendiği açıklanmıştı.

KARADENİZ GAZININ KULLANIM ALANI

Bu ortada, Karadeniz’den elde edilecek gazla birlikte Türkiye’nin doğalgaz ekosisteminde hangi alanlarda açılım sağlayacağı konusu da merak uyandırıyor. Bu bahiste çeşitli projeler ve ihtimaller dillendiriliyor.

Karadeniz gazının sisteme verilmesiyle, yüklü olarak iç pazarda konut-fabrika-santral kullanımı için mi satışa husus edileceği, ihracat mı yapılacağı ya da öbür projeler mi geliştirileceği konusunda kesin bir açıklama bulunmuyor. Gazın Türkiye’nin ağır açığı bulunan gübre üretiminde kullanılmasının da akılcı bir yol olacağı daha evvel önerilmişti. Hatta, Filyos’ta gübre fabrikası kurulmasına ait bir özel kesim projesi de bulunuyor.

Öte yandan, BOTAŞ’ın ikinci bir FSRU yatırımı yapmasının da Karadeniz gazıyla ilgili olabileceği belirtildi. Türkiye’de özel dalın de bir FSRU gemisi bulunuyor. Türkiye, doğalgazda yalnızca geçiş değil, ticaretin yapıldığı bir merkez olma tarafında hareket edeceğini duyurmuştu. Rusya da Türkiye’de bir gaz ticaret şirketi kurmayı istediğini açıklamıştı. Yakın vakitte BOTAŞ ihracat yetkisi de almış, hatta Bulgaristan ile bir gaz satış mukavelesi imzalamıştı. FSRU gemileri ile spot piyasaya da çıkışın mümkün olacağına dikkat çekildi.

Yapımı tamamlanan Saros körfezi FSRU limanının da bu alanda kullanımının mümkün olduğuna dikkat çekildi. BOTAŞ’ın Adana Dörtyol’da bir FSRU limanı bulunuyor. Batı çizgisi için de Saros körfezindeki liman hayata geçirildi.

YARDIM: VERİLEN GAZ ÖLÇÜSÜ NİSAN VE MAYIS RAPORLARINDA BİRİNCİ SEFER GÖRÜLECEK

Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, Karadeniz gazıyla ilgili teknik ayrıntılara yönelik şu yorumu yaptı: “Karadeniz gazı için EPİAŞ ta yayınlanan ve BOTAŞ tarafından iletildiği bildirilen Filyos Üretim Giriş Noktası olarak Rezerv Giriş Kapasitesi 27 Nisan-4 Mayıs ortası sıfır gösteriliyor. EPDK 4. Tarife Uygulama asılları yol belirleme temellerinde 18 Numaralı Giriş Noktası olarak Filyos Karadeniz Üretim Tesisleri Giriş noktasını ilan edilmişti. İlan edilen bu kapasitenin azamî üretim kapasitesi 27 Nisan 2023 tarihi için 10 milyon m3/gün sonraki tarihler için 40 milyon m3/gün. Şimdi bu kapasite rezerv edilmemiş. Sanırım deneme mühleti olduğu için bir rezervasyon gözükmüyor. Deneme müddetinde ne kadar gazın sisteme verildiğini görmek için EPDK’nın Nisan ve Mayıs ayı raporlarını beklememiz gerekiyor”

Karadeniz gazına yönelik çeşitli projeler dillendirilirken, Eski BOTAŞ Genel Müdürü Gökhan Yardım, gazın kullanımına yönelik dillendirilen ihtimallere yönelik şunları kaydetti: “TPAO şayet bir ticari kontrat yaparak gaz satacaksa mevcut fiili duruma nazaran BOTAŞ’a rakip olacak demektir. Bu durumda, yaz ve kış dengeleme yapamayacağını nazaran üretimi meskenlere değil sanayi ve elektrik santrallerine satış yapabileceği hatta isterse ihracat lisansı alarak ihracat ta yapabileceği manasına gelir. Başka yandan, direkt BOTAŞ’a satarsa, BOTAŞ, yeraltı deposu ve bilhassa spot LNG ile dengesizliği giderme kapasitesine sahip. Şayet TPAO kent dağıtım şirketlerine satmayacak ise konutlarda kullanılan doğalgazın ithal doğalgaz ile karşılanmasına devam edilecek demektir. Şayet yerli doğalgazın bir kısmını TPAO kendisi satar geri kalanını BOTAŞ’a satarsa doğal olarak yeniden üretimin hepsinin konutlarda-evlerde kullanılamadığı bir senaryoya geliyoruz. TPAO’nun Filyos’ta kurulması için teşvik dokümanı bulunan özel kesim gübre yatırımına direk satış yapması ya da ortak olarak satış yapması üzere projeler gündemdeyse bu şirkete satış fiyatı da açıklanmalı kamuoyu ile paylaşılmalı kimseye ayrıcalık tanınmamalı elbette. Bunu söylerken, gübre üretimi stratejiktir ve gitgide de değeri artmaktadır. Bence, yüzde 100 kamu sermayeli bir gübre santrali kurulmalı ve gazı da TPAO tarafından sağlanmalıdır.”