Bir lisan, bir kavuşma

İzmir‘de Arnavutça lisanı kursu veren tek isim olan Şevket Balla, cetlerinin lisanına sahip çıkan çok sayıda kursiyere Arnavutça öğreterek onların uzakta yaşayan akrabalarına kavuşmalarını sağladı. Balla, “Kursumuz sayesinde birçok kavuşmaya vesile olduk. Türkiye‘de bir atasözü var ve bu kelam yalnızca Türkçede var. Bir lisan bir insan, iki lisan iki insandır. Bir lisan öğrendikten sonra ikinci bir insan oluyorsunuz” dedi.

Arnavutluk’ta subay olan ve 90’lı yıllarda eğitim için Türkiye‘ye gelen Şevket Balla, bir İzmirliye aşık olunca İzmir‘e yerleşti. Burada Türkçe öğrenen Balla, Çameria Arnavutları Kültür ve Dayanışma Derneğinde Arnavutluk’tan göç eden çok sayıda isimle tanıştı. Geçen mühlet zarfında dernek üyelerinin talebi üzerine Arnavutça lisanı kursu vermeye karar veren Balla, bu sıkıntı lisanı öğretmek için bir kitap da yazdı. Balla’nın teşebbüsü sayesinde uzun yıllar evvel Arnavutluk’tan Türkiye‘ye göç etmiş şahısların torunları hiç bilmedikleri cet lisanını öğrenmeye başladı, hiç görmedikleri akrabalarına ulaştı. Balla, “Bir lisan bir insan, iki lisan iki insandır” atasözünü hatırlatarak pek çok kavuşmaya vesile olduklarını belirtti.

“Bir kızla tanıştım ve hanım köylü oldum”

Hikayesini anlatan Balla, “Ben Arnavutluk’ta doğdum. Orada harp okulunu bitirdim ve subaylığa başladım.1994 yılında eğitim almak için Türkiye‘ye geldim. Türkçeyi hiç bilmiyordum. Evvel Türkçe öğrendim ve eğitim aldım. İzmir‘de Eşrefpaşalı bir kızla tanıştım ve hanım köylü oldum. İzmir çok hoş bir kent ve burada kalmaya karar verdim. Dernek üyelerimizin talebi üzerine 2012 yılından beri Arnavutça dersi veriyorum. Arnavutça dersi vermek güç olduğu için 2 yıl boyunca 4 saat meskende çalışıp 2 saat ders verdim. Akabinde Arnavutça öğrenme metodu üzerine bir kitap da yazdım” diye konuştu.

“Bir kardeş Arnavutluk’ta kaldı, bir kardeş Türkiye‘ye geldi”

Arnavutların Balkan yarımadasında yaşayan bir topluluk olduğunu hatırlatan Balla, yıllar içerisinde meydana gelen göçleri ve ayrılan akrabaları şu sözlerle anlattı: “Arnavutlar Türkiye‘ye birinci göçte, 1878 yılında ‘muhacir’ ismi altında geldiler. 1923’ten sonra mübadele vaktinde ikinci dalga geldi. Üçüncü dalga ise 1950’den sonra oldu. Birinci dalgada 400 bin kişi geldi. Bugün, bu 400 bin kişinin 7. jenerasyonu bu topraklarda yaşıyor. İkinci dalgada 1 milyon kişi geldi. Bugün 3., 4. kuşak yaşıyor. Üçüncü dalgada da yaklaşık 1 milyon kişi geldi. Bu şahısların de 1. ve 2. kuşağı bu topraklarda yaşıyor. Arnavut aileler, 1. ve 2. Dünya Savaşı’nda kaçmak zorunda kaldı. Bir kardeş Arnavutluk’ta kaldı, bir kardeş Türkiye‘ye geldi. Arnavutluk’ta kalan kardeş, komünist sistemde yaşamaya başladı ve 45 yıl yurt dışına çıkamadılar. Görüşmek de yasaktı. Türkiye‘ye gelen kardeş onlarla irtibat kurmaya çalıştı lakin komünist sistem müsaade vermedi. Türkiye‘deki kardeşin çocukları ve torunları yalnızca Türkçe öğrenmeye başladı. Arnavutluk’takiler de yalnızca Arnavutça öğrendi. 90’lı yıllardan sonra irtibat kurulmaya başlandı ancak lisan sorunu yaşandı. İrtibat kurmak için bu yüzden bu kurslar çok değerli.”

“80 yaşındaki ağabeyini ölmeden evvel görebildi”

40 öğrenci ile kursa başladıklarını, bugüne dek 400 kişinin Arnavutça öğrendiğini söyleyen Balla, “Örneğin bir öğrencim 70 yaşında Arnavutça öğrenmek istedi. Hiç irtibat kuramadığı ağabeyiyle görüşmek istiyordu. Kursta ders aldıktan sonra Arnavutluk’ta yaşayan ağabeyinin yanına gitti. 80 yaşındaki ağabeyini ölmeden evvel görebildi. Bir diğer kursiyer de akrabalarını buldu, onların meskenine gitti. Kursumuz sayesinde bu kavuşmaya vesile olduk. Bunun üzere pek çok örnek var ve bu yüzden çok duygulanıyorum. Türkiye‘de bir atasözü var ve bu kelam yalnızca Türkçede var. Bir lisan bir insan, iki lisan iki insandır. Bir lisan öğrendikten sonra ikinci bir insan oluyorsunuz. Arnavutluk ve Türkiye kardeş ülkedir. Bağları güçlendirmek için lisan çok değerli bir araçtır” tabirlerini kullandı.

“Aile bağları kopmasın diye Arnavutça öğrenmek istedim”

Kursiyer Figen Çelikkal, “1923’te dedem ve babaannem Arnavutluk’tan Türkiye’ye gelmiş lakin kardeşleri, kuzenleri orada kalmış. Dedemler, babamlara lisanlarını öğretmiş fakat bize kimse öğretmedi. Orada yaşayan akrabalarımızla irtibat kuramıyorduk. Babam da gittikçe yaşlanıyordu. Aile bağları kopmasın diye Arnavutça öğrenmek istedim. Şu anda oradaki akrabalarımla daima irtibat halindeyim. Arnavutluk’a ziyarete de gittim. Ben de şu anda torunuma öğretmeye başladım” kelamlarına yer verdi.

“Sosyal medya aracılığı ile onun çocukları ile ulaştık”

Müjde Yıldırım isimli kursiyer de “Benim baba tarafım 1878’de Türkiye’ye gelmiş ve Menemen ilçesine yerleşmiş. Anne tarafım da 1923’te Selanik’ten Menemen’e gelmiş. Çocukken daima Arnavutça lisanını duyardık lakin anlamazdık. Ben de emekli olduktan sonra merak sardım ve eylül ayından bu yana ilerleme kaydettik. Arnavutluk’ta yalnızca babamın halası yaşıyor. Toplumsal medya aracılığı ile onun çocukları ile bağlantıya geçtik. Yavaş yavaş konuşmaya başlayabildik” dedi.

“Akrabalarımı buldum”

Kursiyer Aslı Kurt, “1923 yılında ailemiz Türkiye’ye göç etmiş. Dedem ve babaannem oradan geldiler fakat Arnavutluk’ta kalan birçok akrabamız var. Onların yaşadıklarını biliyorduk lakin irtibat kuramıyorduk. Aracı olacak şahıslar de vefat etmişti. Bu kursta kendimizi söz edecek kadar lisan öğrendik. Bu sayede akrabalarımı buldum. Onları oğlumun düğününe davet ettim, konutumda ağırladım. Ben de Arnavutluk’a gittim” diye konuştu.

“Arnavutça güç bir dil”

Kursta Arnavut vatandaşların yanı sıra Arnavutluk’la bağı olmayan bireyler de yer alıyor. Pınar Türkel, “Arnavut değilim fakat kurumsal firmalarda çalıştıktan sonra daha sakin bir hayat yaşamaya karar verdim. Arnavutçayı daima öğrenmek istiyordum. Bu yüzden kursa yazıldım. Arnavutça sıkıntı bir lisan lakin öğrenmeye başlıyorum” derken, Deniz Sayit de “Özel bölümde çalışıyorum. Yurt dışı temaslı işler yapıyorum. Arnavut değilim, etrafımda de Arnavutlar yok lakin merak ettiğim için bu kursa geldim” diye belirtti.

Sevgilisi için lisan öğreniyor

Nadir Öner isimli kursiyer, “Kursa eşimin önerisi ile başladım. Kültür alışverişinde bulunuyoruz. Derslerimiz çok hoş geçiyor. Çok mutluyuz. Arnavutça hoş ve sıkıntı bir dil” sözlerini kullandı. Kız arkadaşı ile evlendikten sonra Arnavutluk’a yerleşmeyi düşünen Ali Fuat Erdal da şunları söyledi: “Arnavutluk’ta bir sevgilim var. O Türkçe biliyor ve evlendikten sonra buraya yerleşmeyi düşünüyordu. Lakin o ailesini bırakamayacağını söyleyince benim oraya gitmem gerekti. Evlendikten sonra Arnavutluk’a yerleşeceğim için Arnavutça öğrenmeye başladım.” – İZMİR