Beşinci yılında evlat nöbeti: Teröre sivil darbe

Doç. Dr. Hüseyin Alptekin, nöbetlerinin 5’inci yılına giren Diyarbakır annelerini ve annelerin terör örgütü Pkk‘nın aileleri radikalize etme ümidini nasıl söndürdüğünü AA tahlil için kaleme aldı.

***

Diyarbakır annelerinin 3 Eylül 2019’da Halkların Demokratik Partisi’nin (HDP) Diyarbakır Vilayet Başkanlığı önünde başlattığı evlat nöbeti dördüncü yılını doldurdu. Van’dan Hakkari’ye ve hatta Muş’a kadar geniş bir coğrafyaya yayılan evlat nöbetlerinin başladığı yer olan Diyarbakır, ilgi odağı olmaya ve kamuoyunun dikkatini terör probleminin toplumsal veçhelerine çekmeye devam ediyor.

Geçmiş 4 yılda evlat nöbetine iştirak büyürken teslim olan çocukların sayısında artış da devam ediyor. 2008 yılında, 19 yaşındayken terör örgütü tarafından dağa götürülen Mehmet Çokurlu’nun ailesinin de iştirakiyle evlat nöbeti tutan aile sayısı 365’i buldu. Öte yandan ikna çalışmaları sonucu evlat nöbetinin 1446. gününde N.K. isimli örgüt mensubu Habur Hudut Kapısı’ndan, 1447. gününde ise F.U. isimli terör örgütü mensubu Akçakale Hudut Kapısı’ndan teslim olarak aileleriyle buluştular. Böylelikle, son 4 yılda evlat nöbetlerine katılan ailelerden 45’i ikna çalışmaları sonucu çocuklarını örgütten koparmış oldular.

Örgütten koparılmasalar uzun yıllar tahminen güvenlik güçlerimizin, tahminen de sivil vatandaşların canına kastedecek militanlar böylece kimsenin burnu kanamadan tehdit olmaktan çıkarıldı. Örgütten kaçıp teslim olanlar ortasında askerlik misyonunu yerine getiren, evlenen, iş sahibi olanlar var. Çocuk yaşta bir vahşetin ortasına düşmek, hatta aktörü olmak büyük bir travma. Bu sebeple, geri dönenlerin hem kendi ruhsal durumları hem de toplum güvenliğini sağlamak ismine gözlemlenmesi, olağanlaşma sürecine sokulması, hayata adapte olabilmelerinin sağlanması değerli.

Terör örgütü Pkk‘nın aileleri radikalleştirme çabaları

Bu yalnızca terör örgütü PKK’ya mahsus bir durum değil. West Point’ten Prof. Dr. Mohammed Hafez’in Terörizmle Çaba Merkezi için yaptığı araştırmaya nazaran, kardeş, karı koca üzere yakın bağ içerisindeki bireyler radikalleşme süreçlerinde birbirlerinden cüret alıyorlar. [1] 2013 yılında 3 kişiyi öldürüp 281 kişinin yaralanmasına sebep olan Boston saldırısını gerçekleştiren Tsarnaev kardeşler, Charlie Hebdo saldırısını gerçekleştiren Kouachi kardeşler, 2015’te 137 kişinin hayatını kaybettiği Paris saldırısını düzenleyenler ortasında yer alan Abdeslam kardeşler, tekrar 2015’te San Bernardino saldırısını gerçekleştiren evli çift üzere pek çok hadise aile üyelerinin birlikte radikalleşmesine örnek gösterilebilir.

Aile üzerinden radikalleştirme süreci gerilla tipi akınlarla öne çıkan terör örgütleri için de geçerlidir. Terör örgütü PKK’nın pek çok açıdan benzeştiği hatta örgütlenme ve hareket stili bakımından PKK’ya model olmuş Tamil Kaplanları Örgütü (LTTE) de bu stratejiyi benimsiyordu. Bu örgüt, her aileden bir kişiyi örgüte katarak etnik taban olarak gördüğü Tamil topluluğunu tümüyle bir savaşın tarafı kılmaya çalıştı. İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün 2007 tarihli bir raporu, LTTE’nin aktif olduğu son devirlerde “bir aile, bir çocuk” stratejisi doğrultusunda her Tamil ailesinden bir çocuğu radikalleştirmeye çalıştığını, hatta istekli iştirak elde edemediği durumlarda çocukları okul yolunda zorla kaçırma dahil cebir yoluna başvurduğunu ortaya çıkardı. [2]

2021 yılında yapılan ve benim de modülü olduğum “Teröre Karşı Toplumsal Hareket: Diyarbakır Anneleri” başlıklı bir araştırma bünyesinde, Diyarbakır anneleri ve geri dönen militanlarla gerçekleştirilen mülakatlar da terör örgütü PKK’nın okul çağındaki çocukları zorla kaçırmak dahil farklı yordamlarla her aileden bir kişiyi örgüte katmaya çalıştığını ortaya koyuyor. Endoktrine edilmek suretiyle istekli olarak veya zorla örgüte katılan çocuklar, bir müddet sonra yakın akraba ve arkadaşlarının radikalleşmesinde kıymetli rol oynadı. Gerçekten Diyarbakır annelerinin çocukları da pek çok durumda arkadaş, akraba, komşu çocuğu üzere yakın etraftan bireylerle birlikte örgüte eklemlendirildi. Örneğin, evlat nöbetine katılmış 365 aileden 5’i ikişer çocuğunu örgüte kaybetmiş durumda. Münasebetiyle evlat nöbetindeki aile sayısı 365 iken evlat sayısı 370’dir.

Diyarbakır annelerinden terör örgütüne sivil darbe

Diyarbakır anneleri ve geri dönen çocukları, radikalleşme sürecindeki aile ve yakın toplumsal etraf etkenini tam bilakis çevirerek de-radikalizasyon sürecini başlattı. Bazen cesaretlendirme, bazense örgüte birlikte katılma biçiminde ortaya çıkan toplumsal etraf faktörü artık geri dönüş ve teslim olma biçiminde kendini gösterebiliyor. Kimi durumlarda örgütten kaçışlar da tek başına değil, bir arkadaşla gerçekleştirilebiliyor.

Netice prestijiyle terör örgütü PKK’nın her Kürt ailesinden bir militan devşirerek Türk-Kürt savaşına çevirmeye çalıştığı terör kampanyasına en sert toplumsal darbeyi 4 yıldır Diyarbakır anneleri vuruyor. PKK’nın zihinlerde oluşturmaya çalıştığı imgede her Kürt konutundan bir çocuk örgüte katılacak ve aileleri örgüt tabiriyle “barış” gelene kadar, yani Türkiye Cumhuriyeti, örgütü legal bir aktör olarak tanıyıp taleplerini kabul edene kadar militanlar ve aileleri bütünlük içinde örgütün yörüngesinde kalacaktı. Bu tam radikalleşme sonucunda ölen militanın yerine kardeşi, kuzeni gelecek, örgüt insan kaynağı külfeti yaşamayacaktı.

Örgütün bu emele erişememesinde Diyarbakır anneleri büyük rol oynuyor. Evet, militanların bir kısmının aileleri de örgüte müzahir olabiliyor. Lakin yakın bir geçmişe kadar tahminen kendilerine tahminen dağdaki çocuklarına ziyan gelir kaygısıyla sessiz kalan aileler üçer beşer evlat nöbetlerine katıldı. Bir kısmı ise seslerini hudut ötesine duyurabilip çocuklarının örgütten kaçmasına önayak oldular.

[1] https://ctc.westpoint.edu/the-ties-that-bind-how-terrorists-exploit-family-bonds/

[2] https://www.hrw.org/reports/2007/srilanka0107/7.htm#: ~: text=LTTE%20recruiters%20abducted%20children%20on,daughter%20for%20″the%20cause.”

[Doç. Dr. Hüseyin Alptekin, Ulusal Savunma Üniversitesi]

*Makalelerdeki fikirler muharririne aittir ve Anadolu Ajansının editöryal siyasetini yansıtmayabilir.