Nöbetçi Eczaneler
Enerji ve Doğal Kaynaklar Bakanı ve AK Parti Eskişehir milletvekili adayı Fatih Dönmez, Türk mühendisinin, Türk beşerinin kendine itimadının geldiğini belirterek, “Daha evvel know-how mutabakatları kapsamında ürettiğimiz, geliştirdiğimiz, bakımını yaptığımız birçok eseri artık kendimiz geliştiriyoruz.” dedi.
Bakan Dönmez, Eskişehir’de şurası Teı‘de düzenlenen “BOTAŞ Bünyesindeki Gaz Türbinli Motorların Servis ve Bakım Mutabakatı ile Yeni Gaz Türbini Geliştirmesi ve Temini Protokolü” merasiminde yaptığı konuşmada, karasal manada güç üreten türbinler olarak bakıldığında dünyada bu teknolojiye sahip çok fazla ülkenin bulunmadığını söyledi.
Bu gaz türbinli motorların tedarikçi sayısının da az olduğunu anlatan Dönmez, şöyle devam etti:
“Çünkü sahiden yüksek teknolojiyi yüksek know-how gerektiren ögeler. Artık Türk mühendisinin, Türk beşerinin kendine inancı geldi. Daha evvel know-how mutabakatları kapsamında ürettiğimiz, geliştirdiğimiz, bakımını yaptığımız birçok eseri artık kendimiz geliştiriyoruz. En hoş örneklerini savunma endüstrinde görüyoruz. Güç tarafına gelince bizim de siyasetimizin ana ögelerinden yerlileştirmeydi. Yerlileştirmenin iki kıymetli ayağı var. Bir, yerli kaynakları azami ölçüde kullanmak. İki, bu yerli kaynakları kullanırken onu yararlı işe, güce çevirecek ekipmanın da yerleşmesi. Biz yerli kaynağı bulabiliriz. Petrol, gaz, su, rüzgar, güneş, yerli kaynağımız. Lakin onları elektrik gücüne, işe dönüştürecek ekipman için biz yurt dışına bir bedel ödüyorsak o vakit teknolojide bağımlı ülkedeyiz demektir. Artık ikisini birden bir arada geliştiriyoruz hamdolsun. Karadeniz’deki gaz keşfimizden sonra akabinde Cudi Gabar’da petrol keşfimiz geldi. Bunların yanına artık artık ulusal teknolojilerle bu işleri ikinci eserlere dönüştürecek hale gelmiş olduk.”
Milli rüzgar tribünü projesinin bulunduğunu aktaran Dönmez, şunları kaydetti:
“İnşallah onu da tekrar Savunma Sanayi Başkanlığımızın bir öbür kuruluşu, ASELSAN’la geliştireceğiz. Onlarla bir muahede yapıldı. Artık rüzgar tribünümüzde ASELSAN üretebilir hale gelecek. İnvertör konusunda ASELSAN’la ortak çalışmalarımız var. Savunma Sanayii Başkanlığı ile ortak yürüttüğümüz birçok proje var. Kesiştiğimiz alanlar var. Güç güvenliği, ulusal güvenlik lakin güvenlik konusu ortak noktamız. Buradan hareketle SCADA’larımız hem TEİAŞ’ın elektrik üretim sistemi hem BOTAŞ’ı boru sınırlarının SCADA’sını birlikte yapıyoruz. 1,5 ay evvel Sayın Cumhurbaşkanı’mızın teşrifleriyle açtığımız bor karbür tesisi, orada da tekrar Eti Maden’le bir öbür ulusal kuruluşun Savunma Sanayii Başkanlığının bir kuruluşu birlikte hareket ediyorlar. Orada çıkaracağımız eser bor karbürde, yüklü olarak yeniden savunma endüstrinde kullanılacak. Bu ortak çalışmaların sayısı hiç elbet, önümüzdeki periyotta süratle artacak.”
“Bir kalemde 350 milyon dolarlık bakım anlaşması”
Fatih Dönmez, gaz türbinlerinin Türkiye’nin güç arz güvenliği açısından da son derece kritik ve stratejik olduğunu lisana getirdi.
Söz konusu türbinlerin muhakkak bir mühlet çalıştırınca bakıma gönderilmek zorunda olduğunu belirten Dönmez, “Artık bu mutabakatla bu bakımları burada yapmış olacağız. Bununla hem TEI yararlı çıkacak hem BOTAŞ, üçüncü çıkarlı çıkacak yer de Eskişehir. Artık biraz evvel sordum; 15 yıllık muahede ne kadar fiyat? Yaklaşık 350 milyon dolarlık bir işten bahsediyoruz. Bir kalemde 350 milyon dolarlık bakım mutabakatı. Biz bunu yurt dışına yaptırmış olsaydık ne kadar öderdik? 700 milyon dolar… 700 milyon dolar yerine 350 milyon dolara burada çözmüş oluyoruz.” diye konuştu.
Bakan Dönmez, Avrupa’da yaşanan güç krizine değinerek, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Almanya ile Rusya ortasında bir doğal gaz krizi yaşandı. Doğal gaz krizinin konusu şu; Rusya’dan Almanya’ya gaz basan kompresör istasyonu türbininin bakım işi. O türbinin bakımının Almanya süratle yapılmasını istiyor. Rusya Federasyonu dedi ki ‘Kanada bunu yapıyor.’ Kanada’da ‘Rusya Federasyonu’na ben ambargo uyguluyorum. Bu hizmeti veremem’ dedi. Gazsız kaldılar. Alışılmış bu türlü bir tehdit bizim için kelam konusu değil fakat dünyada vakit zaman istikrarlar değişebiliyor. Bazen parayla alamayacağınız eserler ve hizmetler olabilir. Onun için bunları azami ölçüde yerlileştirme bize burada söylem ettiğimiz sayılardan çok daha fazlasını sağlayacak. Bir ülkenin güçsüz kalması, endüstrinin durması, konutlarımızda, iş yerlerimizde bu hizmetleri kullanan milyonlarca insanımız var, son derece dertli olurdu. Güç hizmetlerimiz varlığında yokluğunda hatırlanan hizmetler. Anahtarı çevirdiğinizde lamba yanıyorsa sorun yok ancak yanmadığı vakit külfet büyük. Ocağınızda vanayı açtığınızda gaz varsa hiç sorun yok. Zira rutin bir şey lakin olmadığında kasvet büyük. Aracınızla gidiyorsunuz. Bir akaryakıt istasyonuna yanaştınız. Biz pompacı dedik ki ‘Efendim akaryakıt yok.’ Düşünün o badireyi. Karanlıkta, soğukta ve yolda kalmamak için çalışan 76 bin kişilik bir takımımız var elhamdülillah.”
“Önümüzdeki haftalarda endüstriyel ölçekte pil üretecek tesisimiz olacak”
Eskişehir’in potansiyeli yüksek kentlerden olduğuna değinen Dönmez, kentteki endüstrinin 800 fabrikayla yıllık 4 milyar dolarlık ciro ve 2 milyar dolarlık ihracat yaptığını lisana getirdi.
Bakan Dönmez, Eskişehir’de 5 stratejik yatırım alanı belirlediklerini bildirerek, şunları aktardı:
“Teknolojik yatırımlar konusu… Orada 4 başlık belirlemiştik. Biri havacılık ve savunma. TEI başta olmak üzere öbür şirketlerimiz… TEI burada tek başına iş yapmıyor hiç elbet tahlil ortakları, tedarikçileri var. Onlarla birlikte kümelenme oluşturmuş oldular. Son derece büyük katma bedel yaratıyorlar kentimiz açısından. Oburu madencilik teknolojileri. Bor yıllardır bu kentimizde üretiliyor. Lakin artık artık oraya da katma kıymetli uç eserlere gerçek bir strateji belirledik ve birinci etapta lityum üretimini gerçekleştirdik. İnşallah önümüzdeki haftalarda endüstriyel ölçekte pil üretecek bir tesisimiz olacak. ASPİLSAN ile stratejik işbirliği muahedesi var. Birinci numunelerini de getirdiler. Sahiden pek performansı yüksek powerbank yapmışlar. İçinde de ASPİLSAN’ın Eti Maden’in lityumdan ürettiği pilleri var.”
Dünyanın ikinci en büyük ender toprak elementi rezervinin Beylikova’da bulunduğunu hatırlatan Dönmez, konuşmasına şöyle devam etti:
“17 az element var dünyada. Bunun çabucak hemen tamamı da aslında Eskişehir, Beylikova’da var. Lakin birinci etapta 5-6 tanesi ekonomik gözüküyor. Onları burada üretmeye başlayacağız. Orada da bir ekosistem oluşturacağız. Hasebiyle burada makinelerinizde, parçalarınızda kullanacağınız kimi elementleri biz tedarik edebileceğiz. F35’te 40 kilo civarında ender element kullanılıyormuş. Bir gün lazım olabilir. Yeniden bu kritik elementler, mineraller bu çağda ismi konmamış uğraşın öznesi haline gelecek. Artık o gereçleri de inşallah ürettikçe Türkiye cevherden mücevhere giden süreçte tüm tedarik süreçlerinin tamamını burada yapabilir hale gelecek. A’dan Z’ye bir teknoloji üretir, geliştirir, ülke haline gelmiş olacağız.”
Bakan Dönmez, Eskişehir’in yazılım konusunda da önemli potansiyelinin bulunduğunu, bütün raylı ekipmanların testinin kentte rahatlıkla yapılabileceğini vurguladı.
“Dışa bağımlılığımız gün geçtikçe azalıyor”
Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Lideri İsmail Demir ise global güç olma yolunda süratle ilerleyen Türkiye’nin savunma sanayi alanında da bilhassa son yıllarda önemli atılım içinde olduğunu kaydetti.
Bu doğrultuda yürütülen projeler vasıtasıyla endüstrinin ve ihracatın büyüdüğünü söz eden Demir, şunları söyledi:
“Bu alanda dışa bağımlılığımız gün geçtikçe azalmaktadır. Yalnızca son bir iki ayda olan gelişmelere baktığımızda Anadolu gemimiz, İMECE uydumuz, KILIÇSAT Küp uydumuz, Gökbey helikopterimizin ulusal motorla uçması, Anka-3 ve KAAN ulusal muharip uçağımızın hangar çıkışları, Hürjet’imizin uçuşu, Atak 2’nin uçuşu. Daha dün haberini verdiğimiz SİPER hava savunma sistemimizin teslimat etabına gelmesi son testinin tamamlanması 100 kilometre üzerinde erişmesi. ‘GÖZDE’ isimli bir mühimmatımızın denemesinin yapılması ve bunun yanında da ÇAKIR isimli seyir füzemizin birinci kere bir yerden atılır olması üzere gelişmeler yalnızca son birkaç haftanın ve bir ayın gelişmeleri. Bu gelişmeler devam edecek.”
Demir, gaz türbinli ve öteki motorlar manasında TEI’nin değerli bir kuruluş olduğuna değindi.
Milli muharip uçağın motorunu yapmakla ilgili uğraşlarının devam ettiğini lisana getiren Demir, şunları anlattı:
“Motor konusunda oluşturduğumuz bu kabiliyetlerin altyapısını da kurmaya devam ediyoruz. Motor teknolojilerinde kimi mevzular var ki para da verseniz, yalvarsanız da, kimse size bunu kolay kolay vermez. Bizim işte beşinci jenerasyon uçak motor seyahatimize da kimi hususlar var ki dişimizle, tırnağımızla hafriyata kazıya kendimizin elde etmesi gerekiyor. Buradaki en değerli mevzulardan birisi de gereç konusu. Tasarım yapan arkadaşlarımız epeyi yetkinliğe erişti. Lakin gereç konusundaki gelişmeleri adım adım hayata geçiriyoruz. CEVHER projesiyle biz, saf kobalt ve nikel elde ettikten sonra daha sonra tabi KÜLÇE Projesi’yle tek kristal gereç büyütmeyi başardık ve bu materyal özelliklerde dünyadaki muadillerine yüzde 40 daha uygun hale geldi. Bundan sonra KARAT projesiyle yolumuza devam edeceğiz. Buradan artık türbin gereçlerinin üretilmiş olmasından sonra türbin kanatçıkları üretimine geçeceğiz. En kritik basamak olan gereç yüksek sıcaklıklara dayanan gereç konusunda da bir barajı yıkmış olacağız.”
Demir, bu protokol ile BOTAŞ’ın gereksinim duyduğu gaz türbinli güç motoru, bakım tamir faaliyetleri temini ve yerli olarak geliştirilmesinin yanında gaz türbin teknolojilerinde yeni bir cüret geleceğini, yeni uygulamalar yapmış olacaklarını belirtti.
“Ülkemiz için son derece kritik çalışmalar”
Boru Sınırları ile Petrol Taşıma Anonim Şirketi (BOTAŞ) Genel Müdürü Burhan Özcan da BOTAŞ ailesi olarak Savunma Sanayi Başkanlığı ile bu cins projelere çok aşina bir kuruluş olduklarını söz etti.
Daha evvel fiber optik algılama sistemi projesiyle ortaya koydukları boru sınırları güvenliği projesi ve çabucak ardından Türkiye’deki birinci ulusal SCADA projesini hatırlatan Özcan, “Şu anda da büyük bir süratle devam ettirdiğimiz Türkiye’nin yeniden birinci ulusal IRP projesinin gerçekleştirildiği, neredeyse birinci 2 projenin tamamı bitirilmiş durumda. Ulusal IRP Projesi’nde de 2 modülümüzü teslim almış durumdayız. İnşallah bundan sonraki merhalede de kalanları yeniden Savunma Sanayii Başkanlığımızın koordinesinde tamamlayacağız. Bunlar gerçekten ülkemiz için son derece kritik çalışmalardı. Hamdolsun, muvaffakiyetle gerçekleştirdik.” sözünü kullandı.
Özcan, gücün stratejik kıymetini, iktisattaki vazgeçilmezliğini ve bölge açısından da ne kadar kritik bir meta olduğunu lisana getirerek, şu bilgileri verdi:
“Biz bu noktada tekrar Savunma Sanayii Başkanlığımızın uyumunda ve liderliğinde çok bedelli hocalarımız, idare şurası liderlerimiz, liderimiz ve gerçekten büyük inanç duyduğumuz TEI’nin siz bedelli çalışanlarıyla bir arada çok değerli bir muvaffakiyetle inşallah birlikte gerçekleştireceğiz. Buna inanıyoruz. İnşallah çok kısa bir vakit içerisinde 2 farklı kademesi olan bir süreci hayata geçirmiş olacağız. Bunlardan biri bizim 55 türbinimizi ve kompresörümüzü kapsayan servis, bakım ve mühendislik hizmetlerinden oluşan bir servis paketi. Bununla birlikte inşallah yeni, yerli, ulusal türbinimizin üretilmesiyle alakalı sürece de start vermiş oluyoruz. Bu ülkemiz ismine harikulade bir kıvanç kaynağı.”
TEI Genel Müdürü Prof. Dr. Mahmut Faruk Akşit ise olarak son 10 yıldır üretim ve motor montaj test işlerinin yanında devletin vizyonu, Savunma Sanayii Başkanlığının finansal ve öteki dayanaklarıyla tasarım konusunda önemli bir gelişme gösterdiklerini vurguladı.
Konuşmaların akabinde Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız ve öteki ilgililerin katıldığı merasimde, protokol imzalandı.