Nöbetçi Eczaneler
Haber : EMRE SERCAN İKE / Kamera: MEHMET MEHMETLİOĞLU
Muğla‘nın Yatağan ilçesine bağlı, ağaçların kesildiği Akbelen’e 1 buçuk saat uzaklıktaki Deştin Köyü’nde yaklaşık 30 yıldır yapılmak istenen çimento fabrikasına karşı köylülerin hukuk uğraşı devam ediyor. Deştinli yurttaş, çimento fabrikasının yapılmasına; “Biz aslında termik santralden ötürü gereğince mustariptik, sıkıntılıydık bu bahiste. Onlar kaldırılsın isterken, getirdiler bir de çimento fabrikasını bu tabiatın, yeşilliğin içine. Bizim çocuklarımız hasta doğuyor, meskende hasta olan herkes kanserli çıkıyor. Çimento fabrikasının olmaması için elimizden geleni yapıyoruz, yapacağız da. Biz ölürüz, topraklarımızı vermeyiz, suyumuzu vermeyiz. Bu bizim içme suyumuz. Atalarımızdan beri bizim kendi sularımız bunlar. Köylünün yanında, zayıfın yanında olan yok. Para, varsa yoksa para. Yesinler parayı, su içmesinler; bizim ağaçların gölgesinde oturmasınlar, bizim köyümüzü bize bıraksınlar” diye reaksiyon gösterdi.
Muğla‘nın Yatağan ilçesine bağlı Deştin köyü, maden alanının genişletilmesi gayesiyle ağaçların kesildiği Akbelen Ormanı’na 1 buçuk saat mesafede… Deştin köyünde, yaklaşık 30 yıldır, yapılmak istenen çimento fabrikasına karşı köylülerin hukuk uğraşı devam ediyor. Çimento fabrikasının yapılması durumunda 11 köyü, bölgedeki göletleri ve Çine Barajı’nı besleyen Deştin Çayı’nın kuruyacağına ve köyün de yok olacağına dikkat çeken köylüler, yetkililerin fabrikadan vazgeçmesini istiyorlar.
Çimento fabrikasının yapılmaması için yaklaşık 30 yıldır çaba ettiklerini belirten Orman Genel Müdürlüğü’nden emekli Deştinli orman emekçisi Erol Çetinkaya, ANKA Haber Ajansı’na şunları söyledi:
“SU OLMAYINCA BURADA HAYAT OLMAZ Kİ”
“Buraya 25-30 yıldır çimento fabrikası yapılmak isteniyor. Deştin Çayı, Kazan Göleti’ni besliyor. 11 tane köy var: Alaşar, Erdem, Deştin, Suluyer, Kuyuveren… Buralardan içme suyu basılıyor. Çimento fabrikası yapılırsa patlama olacak, patlatacaklar. O vakit bizim içme sularımız yok olacak. Burada 11 tane köy bahçe yapıyor, buradan geçimini sağlıyor. Kazan Göleti’ni besliyor, Çine Barajı’na kadar gidiyor Deştin Çayı. 25-30 yıldır biz, çimento fabrikasını yapılmasını istemiyoruz. Yapılırsa ne olacak? Hayat bitecek, sular kesilecek, Deştin Çayı yok olacak. 11 tane köy bahçe yapıyor, mısır ekiyor, ziraat işleriyle uğraşıyorlar. Onun için çimento fabrikasını istemiyoruz. 7 bin 751 dönüm, 13 tane ocak açacaklar. O vakit orman da yok olacak, orman yok olursa da sular da yok oluyor. Yumaklı Dağı var, ‘İlk evvel oranın ruhsatını aldık’ diyorlar lakin Yumaklı da kalkacak, ileride Deştin kalkacak, Alaşar kalkacak. Bunlar otomatikman etkilenecek, su olmayınca burada ömür olmaz ki. Bunu anlamamız gerekiyor. Yetkililerin ilgilenmesi gerekiyor. Buraya gelsinler, görsünler. 25-30 yıldır niçin uğraş ediyor bunlar? 11 uzman, ‘Buraya fabrika yapılamaz’ dedi, ‘Burada Bayır Barajı var, Kazan Göleti var’ dedi. 11’i de mahkemelik rapor istedi, evvelki uzman 96 sayfalık rapor istedi. Birinci raporda 40 sayfa gitti. Bugün yarın bir karar çıkacak herhalde. Zati ÇED’in bir kararı de kalmadı. 9 eksper demiş ki, ‘Buraya fabrika yapılamaz.”
“KÖYLÜ OLARAK KALMAK İSTİYORUZ BİZ”
Deştin’de yaşayan bir yurttaş bölgede var olan termik santralin yanı sıra bir de çimento fabrikası kurulmasının bölgede hayatı yok edeceğini belirtti. Köylü bayan, şunları söyledi:
“Çimento fabrikasının ziyanlı olduğunu düşünüyoruz. Bizi zehirleyen termik var zati, bu ikinci zehri istemiyoruz. Zira bizim bu hayat alanlarımız yok olacak. ‘Fasulye 100 lira’ diyorlar, ‘Börülce 100 lira’ diyorlar. 200 lira olsun, yetişen olmayınca nereden olacak? Biz suyun altında daima bunları yetiştiriyoruz. İklim değişiyor, çimento fabrikasını istemiyoruz, 30 yıldır bununla uğraş ediyoruz. Bizi biraz daha dinlendiriyorlar, gerisinden bir şey daha. Bütün köylere, ovalara, barajlara destekliyor. Köylerin sulama araçlarını, barajların dolmasını, her şeyi destekleyen bu suyun pınarı. Bu pınarların kaybolmasını istemiyoruz. Bu çimento fabrikaları olursa ormanlarımız kesilirken su kaynaklarımız yok olacak. Biz sularımızın yok olmasını istemiyoruz. Durduğumuz alanlardan göç etmek de istemiyoruz zira biz göçen köyleri izledik. Biz göçmek de istemiyoruz yaşlımızla, gencimizle; az, çok. Köylü olarak kalmak istiyoruz biz. ‘Faydası olacak diyenler’ var, ziyanı olacak, biz onu güzel biliyoruz. Neden bu kadar uzaklardan söktüler makinaları da geldiler bizim memleketimize kurdular? Ömür alanlarının içine kurdular? ‘ Muğla turizm yeri’ diyorlar, alıp gelip bir fabrika oturtuyorlar. Yurtsuz, yersiz bırakacaklar bizi. Biz, bu dağlarda koyun güttük, pınardan suladık, gölgede oturduk. Topraklarımızı kaybetmek istemiyoruz, bu bizim ömür alanımız, buna can dayanmaz.”
“YESİNLER PARAYI, SU İÇMESİNLER; BİZİM AĞAÇLARIN GÖLGESİNDE OTURMASINLAR, KÖYÜMÜZÜ BİZE BIRAKSINLAR”
Deştin köyünde yaşayan bir yurttaş da fabrikaların ve santrallerin bölgede yaşayanları hasta etmesine ve kendilerine yardımcı olması gerekenlerin sermaye sahiplerinden yana olmasına şöyle reaksiyon gösterdi:
“Astım hastasıyım, bir çanta ilaçla duruyorum. Biz esasen termik santralinden ötürü gereğince mustariptik, sıkıntılıydık bu hususta. Onlar kaldırılsın isterken, getirdiler bir de çimento fabrikasını bu tabiatın, yeşilliğin içine. Bizim çocuklarımız hasta doğuyor, konutta hasta olan herkes kanserli çıkıyor. ‘Yatağan’ın kanserlileri, Muğla‘nın kanserlileri geliyor’ deniyor. Hastanelerde bunları bir de kulaklarımızla duyuyoruz, çok acı. Her hastamızın kanser olduğunu haber alıyoruz, çok acı. Biz bunları yaşarken güçlü şirketlerden tarafa duruyorlar, biz ona yanıyoruz. Bizim muhtarlarımız, belediye liderlerimiz köylüden tarafa olmadı, hiç bilgilendirmeden yaptılar. Biz, 30 yıl evvel zati bunu durdurduk, mahkemelerimiz var kazanılmış fakat bizi hiçbir şey yapmamış üzere getirip, büyük balık küçük balığı yutar hesabı bize bu türlü yaptılar. Allah’ından bulsunlar, onları Allah’a havale ediyorum. Bu çimento fabrikasının olmaması için elimizden geleni yapıyoruz, yapacağız da. Biz ölürüz, topraklarımızı vermeyiz, bu suyumuzu vermeyiz. Bu bizim içme suyumuz. Atalarımızdan beri bizim kendi sularımız bunlar. Bu suların kaynakları, gözleri kayacak. Orada mermer fabrikası koymuşlar, orada çimento fabrikası koymuşlar. Muğla‘mıza bunu yapanlar Allah’ından bulsun. Turizm Bakanları, Orman Bakanları nerede, soruyorum ben. Bizim ciğerimiz yanıyor; onlar, biz paramıza nereden para katarız diye uğraşıyor. Ben, bu türlü bir adaletsizlik görmedim. ‘Köylü, milletin efendisidir’ demiş Atatürk, hani nerede? Hak yok, hukuk yok, inanç yok, hiçbir şey yok. Köylünün yanında, zayıfın yanında olan yok. Para, varsa yoksa para. Yesinler parayı, su içmesinler; bizim ağaçların gölgesinde oturmasınlar, bizim köyümüzü bize bıraksınlar. Defolsunlar gitsinler Muğla‘dan. Muğla turizm memleketi, turizm geldi diye sevinenler bile bizim yanımızda olmadı. Biz kendi kendimize uğraş ediyoruz. Bizim muhtarlarımız, seçildiler. Onlar güya şirketler için seçilmişler. Topraklarımızı, ömür çabamızı veriyoruz, onlar defolup gitsinler.”
Deştinli bir diğer yurttaş, mahkemenin yavaş karar almasına şöyle reaksiyon gösterdi:
“Zengin şirketler bizi ezmeye kalktılar. Biz, bu çayın suyundan ve bu tarlanın toprağından adam olan ve çocuklarımızı okutan insanlarız, zeytinlerimizle. Çıktılar bizim karşımıza, biz hiçbir şey istemiyoruz kâfi ki bizim mahkememizi hızlandırsınlar. Biz, mahkemenin hızlandırılmasını istiyoruz. Bir buçuk sene oldu. Karşımızda varlıklı olmasa, köylüden tarafa bir tanıyan olsa mahkeme hızlanır mı, hızlanmaz mı? Biz, mahkemenin hızlanmasını istiyoruz. Biz, çocuklarımızın hakkını istiyoruz. Biz bu suyu vermeyiz, toprağımız için gayret ediyoruz. Zeytinyağı oluyor, yiyoruz. Biz, varlıklı şirket üzere her gün et yemiyoruz. Ot yiyoruz, biber yiyoruz, pırasa yiyoruz, toprağımızdan zeytinleri yiyoruz. Bizim toprağımızı kirlettiler, suyumuza göz koydular. Zenginliklerini başlarına çalsınlar.”
“YATAĞAN 40 SENEDE 20 BİN KANSER VERMİŞ. SONUNA KADAR GAYRET EDECEĞİM”
Deştinli Abdülkadir Çetinkaya, çimento fabrikasının kurulmasına karşı bölgede verdikleri çabayı şu sözlerle anlattı:
“Fabrika kurulursa bu çaylar, sular biter, içme suyu biter zira dünya susuzlukla boğuşuyor, bu suyun bir damlası çok kıymetli beşerler için. Bugün dünya susuzlukla uğraşıyor fakat bu fabrika kurulduğu vakit bu çaylar bitecek. Yalnızca bu çay değil, Kalem Çayı dediğimiz bir çay var, iki gölet bitecek maalesef zira beşerler susuz kaldığında buradan gitmek zorunda kalacak. Biz suyumuza, deremize sahip çıkıyoruz zira insanların bedeli yok. İnsan diye bir şey yok yani şu anda, para var. Para var ya her şeyi bitiriyor. Onun için ben Akbelen’i örnek almıştım ve gittik arkadaşlarla dayanak olduk, yıllardan beri destekçiyiz. Orada örneğini aldım zira insanlık bitmiş. Onun için biz uğraşıyoruz, vefatına kadar da uğraşacağız, ne mahsuru olursa olsun. Biz yargıya inanmıyoruz, adalete inanmıyoruz, yok şu an zira beşerler, insanlıktan çıkmış. Muğla Büyükşehir olmadan evvel bu sulama kooperatifini kuran benim. Buraya Ankara’dan getirdim insanları zira büyük uğraşlarla oluyor o. Geldiler buraya, bu çaya baktılar. Gittik, toprağa baktık. 2 bin dönüm arazi var bizim sulu. Dediler ki, ‘Buraya kooperatif kurulabilir.’ Şu anda kooperatifimizde 178 ortağımız var bizim, 2 bin dönüm toprağımız var. Bu su bırak araziyi, göleti de besliyor zira göleti beslediği anda 5 tane köyü de besliyor. Büzük, Gökpınar, Bahçeyaka, Bozarmut, bu köyleri besliyor. Çimento fabrikası yapıldığı vakit bu göletler de bitiyor, 2 gölet bitiyor. Biz fabrikaya karşı değiliz. Neden karşı değiliz? Ben Atatürkçüyüm, Atatürk harpten çıktı, kolay kazanılmadı Türkiye, düşman giderken köyleri yaktı gitti. Atatürk ne yaptı? Şeker fabrikası yaptı, inhisar fabrikası yaptı, zehirsiz fabrikalar yaptı. Biz, fabrikaya karşı değiliz lakin sen gel buraya, Yatağan’ın yahut Deştin’in göbeğine iki kilometre olan, 50 bin zeytin olan yere bir fabrika kurayım de, ben karşı çıkarım sana. Ben, fabrikaya karşı değilim. Bu, istihdamdır, öbür yerde kursun. Güneş gücü var, rüzgar gücü var, sen onları kur. Esasen Yatağan 40 senede 20 bin kanser vermiş. Sonuna kadar çaba edeceğim, ben 62 yaşındayım, torunlarım var, bin tane zeytin dikmişim, yetiştirmişim ben. Akbelen’de 15 yaşındaki ağaçları kestiler, burada da birebiri oldu. Neden? Zira rant var, birileri varlıklı oldu. Kestiler, bir kepçeci kazandı. Bir karış fidan diktiler, bir karış fidan tutmaz.”
Orman Genel Müdürlüğü’nün işçisi; Deştin çayı bölgesinden köylülerin çıkmasını ve ormanın boşaltılmasını istedi. Köylüler reaksiyon gösterdi. Karara reaksiyon gösterenlerden çevreci İsmail Şener, şunları söyledi:
“Böyle bir kovalamaca kelam konusu olamaz. Bu memlekette hangi ağacın tabanında, hangi gölgede oturacağımıza ne Orman (Müdürlüğü) ne kolluk kuvvetleri karar veremez. Bu ormanlara rastgele bir şey olduğunda onlar gelene kadar esasen koruyoruz. Bizden daha âlâ, köylüden daha âlâ ormanı koruyacak Allah’ın kulu yoktur. Bu memlekette hektarlarca ormanın biçilmesini seyreden o Orman Müdürlüğü, kestiren de o, müsaadesiz talimat veren, müsaadesiz ağaçları kestiren de o. Gelip bize nerede oturup kalkacağımızı tanımlayamaz, tanım edemez. Benim köylümü bu ülkede diken üstünde kimse oturtamaz.”