Nöbetçi Eczaneler
630 yıllık Yıldırım Bayezid Camii hiçbir zelzelede yıkılmadı
BURSA – Bursa‘nın Yıldırım ilçesinde 630 yıl evvel Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılan cami, bugüne kadar hiçbir zelzelede büsbütün yıkılmadı.
Yıldırım Külliyesi’nin ortasında yer alan Yıldırım Camii, 14. yüzyılın sonlarında Yıldırım Bayezid tarafından yaptırıldı. 1855 yılında büyük Bursa sarsıntısında bile yalnızca minareleri yıkılan cami, o devirde selatin mescitleri ortasında en az hasarı aldığı biliniyor. ‘Ters T’ planlı mescitlerin en özgünlerinin başında gelen Yıldırım Bayezid Camii’nde Bursa kemerinin de birinci kere kullanıldığı kaynaklarda yazıldı.
Yıldırım Bayezid Cami İmamı Uğur Gedik, cami hakkında bilgiler verdi.
“Kaynaklarda incelediğimiz vakit 1855 yılında Bursa’da iki ağır zelzelenin olduğu biliniyor. Bu sarsıntıyla Bursa’nın birçok yerinde binaların önemli hasar gördüğü, tam yıkıldığı kayıtlarda mevcut. Ancak Yıldırım Bayezid Camii ile alakalı yalnızca minarelerin yıkıldığı ve selatin mescitleri ortasında en az hazar gördüğü kaynaklarda yazılmış” diyen Gedik, “Bu caminin özelliği kesme taş ve mermerin birinci sefer kullanıldığı, sarsıntıya karşı özel önlemler alındığı, altında mahzen olduğu ve bunların zelzelede yükselen yer altı sularından korunmak için tahliye menfezlerin olduğu biliniyor. O mahzendeki boşluğun hava sirkülasyonu yaparak rutubeti önlemesi üzere caminin birçok özelliği var” dedi.
Anıtlar Heyeti, Vakıflar Bölge Müdürlüğü ve başka tarihi kaynaklardan araştırma yaparak bu mescitlerin altında yer altı kenti olduğunun bilindiğini aktaran Gedik, “Bizans’tan kalma tüneller olduğu, savaşlarda buralara sığınıldığı ve hayatın bir formda orada devam ettiği tarih kitaplarında var. Burada 7 tane tünelin olduğundan kelam ediliyor. Bunlardan bir tanesi Buyruk Sultan Hazretleri’ne, birinin Yeşil Cami’ye, birinin Ulucami’ye birinin Tophane’ye gittiği 7 tane tünelin varlığı yazılıyor. Bunların 4 tanesi Bizans devri, 3 adedinin de Osmanlı devrinde açıldığı kaynaklarda yazılmış. Hasebiyle bu mescitlerin altlarında da mahzenler oluşuyor” diye konuştu.
Gedik kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bazı tarihçiler bu mahzenlerin ısıtma sistemi ile ilgili olabileceğini düşünmüşler. Lakin ısıtma sistemi değil, yer altı suları yükseldiğinde temele ziyan vermesin diye tahliye çıkışlarından yapılan bir sistemdir. Bizler onarımlarda bu sistemi bozarsak, harçla, betonla oraları tıkarsak bu kere mescitlerde rutubet oluyor. Özgün biçimi ile koruduğumuzda bu mescitlerde rutubet olmuyor.”
Caminin duvarlarının 2 metre kalınlığında olduğunu ve kesme taşlardan yarım metre civarında bir yalıtım yapıldığını anlatan Gedik, “İç duvar tuğla, harç karışımından yapılmış. Üstüne de mermer kaplamalarla güçlendirilmiş. Bursa kemerinin birinci sefer kullanıldığı cami de burasıdır. Bundan sonra yapılan mescitlere örnek teşkil etmektedir. Bursa kemerinin taşıyıcı bir özelliği yoktur. Daha fazla motif olarak kullanılmıştır. Cami yapı olarak çok geniş bir yerleşkede olmadığı, ‘Ters T tipi’ planlama olduğu için ortadaki duvarlar tıpkı vakitte kolon vazifesi görmektedir. Yer de kayalık olduğu için 630 yıldır bu camimiz ayaktadır. Yalnızca büyük zelzele ve lodoslarda minareler yıkıldığı kayıtlarda mevcuttur. Bu mescitlerde ısıtma soğutma sistemi yok. Yazın sıcak havalarda serin oluyor. Burada doğal bir klima ortamı var. Burada yazın da kışında pozisyon gereği bir hava sirkülasyonu var. Kapıdan girer girmez dışarı ile içerisinin havası değişiyor. Bizim tabanda yalnızca değişen tabandır. Evvelden taban ahşap değilmiş. 1990’lı yılların başında yerdeki tuğla usulü gereçler kırıldığı için o günün kuralları ile ahşap yapmışlar ve yer bu manada bozulmuş. Kışın alttan ısıtma sistemi ile destek yapıyoruz. O sistem durmuş olsaydı camimiz kışın da sıcak olacaktı” tabirlerine yer verdi.