Kenevirin stratejik kenti Samsun

Ondokuz Mayıs Üniversitesi (OMÜ) Kenevir Araştırmaları Enstitüsü Müdürü Prof. Dr. Selim Aytaç, ” Samsun ; kenevir tarımından hiç vazgeçmemesi, iklim bakımından elverişli oluşu ve kenevire uygun toprak kurallarına sahip olmasıyla nitekim stratejik konumda” dedi.

“Kenevirin Türkiye’de yalnızca 2 çeşidi bulunuyor”

Kenevirin tek çeşit olduğuna, morfolojik ve başka içerikler bakımından da alt cinslerinin bulunduğuna işaret eden Prof. Dr. Selim Aytaç, “Dünyada çok fazla çeşidi bulunan kenevirin ülkemizde yalnızca 2 çeşidi bulunuyor. Bu çeşitler 2021 yılında tescil edilen ‘Vezir ve Narlı’ çeşitleri. Bu çeşitler, 2019 yılında ıslah edildiklerinde 15-20 tohuma sahipken bugün tonlarca ölçü üretime ulaştı” tabirlerini kullandı.

“İlk tescilli çeşitler ‘Vezir ve Narlı’ Samsun’a ait”

OMÜ’nün, keneviri araştırma gayeli ürettiğini belirten Kenevir Araştırma Enstitü Müdürü Prof. Dr. Selim Aytaç, “Ülkemizde kenevirle ilgili sıkıntıların tespit edilmesi ve bu problemlere tahlil arama gayesindeyiz. Üniversitemizin kenevirle ilgili liderlik ettiği projenin eserleri olan ‘Vezir ve Narlı’, birinci tescilli kenevir çeşitleri. Bu çeşitlerin ülkemize kazandırılmasında Üniversitemizin çok kıymetli rolü var” diye konuştu.

“Üniversitemizdeki kenevir çalışmaları 30 yıllık geçmişiyle çok eskiye uzanıyor”

OMÜ’deki kenevire yönelik çalışmaların 30 yıllık geçmişiyle çok eskiye uzandığına dikkat çeken Prof. Dr. Selim Aytaç, “Kenevir araştırmaları, 1993 yılında Ziraat Fakültesinde bir doktora programıyla başladı. İlerleyen yıllarda çalışmalar ve eğitimler devam etti ve nihayetinde 2019 yılında Kenevir Araştırma Enstitüsü kuruldu. Enstitümüz, 3 ana bilim kolunda kenevirle ilgili hem araştırma yapıyor hem de uzman yetiştirmeye yönelik programlar yürütüyor. Yanı sıra, üniversitemiz dış kaynaklı olarak bir taraftan tarım, başka yandan da kenevirden elde edilen eserlerle ilgili AR-GE çalışmalarına ağırlaşmış durumda. Çok sayıda TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu), DOKAP (Doğu Karadeniz Projesi Bölge Kalkınma Yönetimi Başkanlığı), TAGEM (Tarımsal Araştırmalar ve Siyasetler Genel Müdürlüğü) ve Üniversite bünyesinde proje destekleme ünitesi olan Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) ile birçok proje desteklendi. O denli ki 2022 – 2023 yıllarında proje sayımızda artış var” formunda konuştu.

“Samsun’a kenevirin vefa borcu var”

Kenevir üretiminin durakladığı yıllarda Samsun’un faaliyette olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Aytaç, şöyle devam etti: “Samsun kenevir bakımından özel ve kenevir tarımını hiç bırakmamış bir kenttir. Bakınız, 2008 – 2018 yılları ortasında Türkiye’nin çabucak her yerinde kenevir üretimi durmuşken yalnızca Samsun’un Vezirköprü ilçesinin Narlısaray Mahallesi kenevir tarımını hiç bırakmamıştır. Üretimi sağlayan tohumlarımızın kaynağı o bölgedir. Bu bakımdan kenevirin Samsun’a bir vefa borcu var.”

“Kenevir geriye dönüştürülebilir ve sürdürülebilir bir kaynaktır”

Kenevirin birçok alana direkt ve dolaylı olarak katkısı olduğunun altını çizen Prof. Dr. Aytaç, “Kenevir ham unsur olarak onlarca endüstriyel eserin üretiminde kullanılırken, bununla birlikte hem yetiştiği bölgede hayat standardını yükseltmesi hem de halk sıhhatine yönelik yararları açısından stratejik bir kıymet taşıyor. Ayrıyeten, tarım bakımından kenevirin üretildiği yerde toprağa çok kıymetli katkılar sağladığını görmekteyiz. Örneğin, toprağı ıslah ediyor ve topraktaki kimyasalı azalttığı için biyolojik etraf sıhhatine katkı sunuyor. Yeniden kenevir, ünite alanda yüksek ölçüde oksijen sağladığı için dünyadaki karbon döngüsünde değerli bir fonksiyon üstleniyor. Bu bakımdan önümüzdeki yıllarda büyük sorun teşkil edecek karbondioksit salınımının önüne geçilmesinde kenevir değerli bir role sahip. Kenevir, dünyada 50 bin üzerinde eserin içeriğine girmekte. Besinden selüloza, ilaçtan inşaata kadar çabucak her yerde farklı alanlarda kullanılmakta. Bilhassa geriye dönüştürülebilir ve sürdürülebilir olması bakımından hayatı kolaylaştırıyor. Bu eserleri kullandığı vakit, halkın hem hayat standardı hem de kalitesi artacak. Örneğin; kenevir menşeli dokuma eserleri giydiğimiz vakit bedenimizdeki hava sirkülasyonu artıyor ve münasebetiyle da hayat kalitemizi müspet etkiliyor” açıklamalarında bulundu.

“Narlı çeşidimiz, Havza’da kurulma kademesindeki fabrikada ham unsur olarak kullanılacak”

OMÜ’nün ‘Narlı’ çeşidiyle dokumacılık kesiminde inisiyatif aldığı ve endüstriyel üretim ismine somut adımlar attığı bilgisini paylaşan Enstitü Müdürü Aytaç, şunları söyledi:

“Cumhuriyet Devri öncesinde kenevirden elde edilenler; insanların el emekleriyle ürettikleri ip, urgan ve tekrar kendi el tezgahlarında üretmiş oldukları içlik ve kıyafetler olarak karşımıza çıkıyor. Cumhuriyet ile birlikte artık iplik ve kağıt fabrikaları da faaliyete geçiyor. Ama akabinde kenevir üretiminin kısıtlanması nedeniyle bu fabrikalar da kapanıyor. 2019 yılından sonraki gelişmeler sonucunda Samsun’un Havza ilçesinde bir fabrika kurulma etabına gelindi. Yakın vakitte hizmete girmesi beklenen bu fabrikanın dokumacılık emelli olduğunu söyleyebiliriz. Üniversitemizin bu fabrikadaki misyonu ise eser geliştirme tarafında ve fabrikanın ham unsuru olan ‘Narlı’ çeşidini kullanıma sunduk. Yani Üniversite olarak 10 yıl mühlet ile ‘Narlı’ çeşidini mukavele karşılığı fabrika sahibi firmaya devrettik ve artık burada ham husus olarak kullanılacak.”

“Kenevirin stratejik kenti Samsun”

OMÜ’nün tescilli kenevir çeşitleri ‘Vezir ve Narlı’nın kat ettiği uzaklık ve Samsun’un kenevir üretimindeki başat pozisyonu hakkında bilgi veren Prof. Dr. Aytaç, açıklamasını şöyle tamamladı:

, “Kalitesiyle öne çıkan ‘Vezir ve Narlı’, Türkiye’nin tescilli birinci kenevir çeşitleri ve bunlar 2021 yılında resmi olarak kayda geçti. Tescil olduğu yıl, her 2 eser de ticarete husus oldu. ‘Vezir’ çeşidimiz, TİGEM (Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü) tarafından üretilip dağıtılmakta. ‘Vezir’ çeşidinin bu yıl 9 ton civarında üretimi oldu ve bu üretim kapasitesi ile ilgili sertifikaya sahip ve şu anda 9 tonluk tohumun çabucak hemen tamamının satıldığını biliyoruz. ‘Narlı’ ise ihale ile özel bir firma tarafından satın alındı. Şu anda ‘Narlı’nın üretimi bu firma tarafından yapılıyor ve bu yıl 1 ton civarındaki üretim kapasitesinden dolayı sertifika aldı. Her iki çeşidimizin de hem tohumluk olarak geliştiğini hem de kenevir tarımı içerisindeki rolünün gitgide arttığını bilhassa vurgulamalıyım. Yanı sıra, ekimlerimiz de devam ediyor. Türkiye’de 20 vilayette kenevir tarımına müsaade veriliyor. Samsun; kenevir tarımından hiç vazgeçmemesi, iklim bakımından elverişli oluşu ve kenevire uygun toprak kaidelerine sahip olmasıyla hakikaten stratejik pozisyonda. Birinci olma özelliğine sahip çağdaş dokuma fabrikasının da Havza’da kurulacak olması, Samsun’un kenevirdeki öncülüğünü göstermekte.” – SAMSUN