Çin Filistin’de de devrede

Küresel siyasette ABD ve Çin ortasındaki çaba Tayvan başta olmak üzere çeşitli bahisler üzerinden devam ederken, Pekin idaresinin geçtiğimiz haftalarda sonuca ulaşan Suudi Arabistan ve İran ortasındaki arabuluculuk atağı yeni bir devrin işareti olarak algılandı. Riyad ve Tahran ortasındaki 7 yıllık diplomatik hasımlığı bitirerek bölgede diplomatik durumunun kuvvetlendiren Çin, artık de Filistin sıkıntısını gündemine aldı. Pekin idaresinin, Washington’ın uzun yıllar süren taraflı tavrı nedeniyle çıkmaza giren sıkıntıyı de çözerek ABD’nin bölgedeki tesirine bir darbe daha vurmak istediği söz ediliyor. Çin medyasında çıkan haberlere nazaran Dışişleri Bakanı Çin Gang, Filistinli ve İsrailli mevkidaşlarına farklı ayrı telefon ederek, iki ülke ortasında barış görüşmelerine katkıda bulunmaya hazır olduğunu söyledi.

Çin medyası, Gang’ın hem İsrail Dışişleri Bakanı Eli Cohen’le hem Filistinli mevkidaşı Riyad el-Maliki ile telefon görüşmelerinde, iki devletli tahlile dayanak vurgusu yaptığını bildirdi. Çinli bakanın teşebbüsü, Kudüs ve işgal altındaki başka bölgelerde İsrail güvenlik güçlerinin tansiyonu artırıcı provokasyonlarının akabinde geldi. Tel Aviv tarafıyla görüşmesinde iki taraf ortasındaki artan şiddet olaylarından ötürü tasasını aktaran Gang, durumun bir an evvel denetim altına alınması gerektiğini tabir etti. Çin Devlet Lideri Şi Cinping de geçtiğimiz aralık ayında yaptığı bir konuşmada, ülkesinin, başşehri Doğu Kudüs olan bağımsız Filistin devletinin kurulmasını desteklediğini lisana getirmişti.

Gang ayrıyeten, yakın vakitte Pekin’de bir ortaya gelerek diplomatik ilgilerini tekrar başlatma kararı alan İran ve Suudi Arabistan örneğinin değerini de vurguladı. Çinli bakan, ülkesinin bu hususta rastgele bir çıkarı olmadığını ve sadece Filistinlilerin ve İsraillilerin barış içinde beraberce yaşayarak bölgedeki barışın ve istikrarın korunmasını umduğunu kelamlarına ekledi.

Suudi Arabistan ile İran Dışişleri Bakanları, nisan ayı başlarında Çin’in arabulucuğuyla büyükelçiliklerin açılması ve uçuşların tekrar başlatılması konusunda anlaşmıştı. Yedi yıl sonra birinci kere yapılan tarihi buluşma Orta Doğu’da ABD’siz yeni bir periyodun başladığına işaret ederken, Çin’in diplomatik alanda artan yükünü da ortaya koymuştu. Pekin idaresi sadece Orta Doğu’da değil, öbür bölgelerde de diplomasi çalışmalarını hızlandırdı. Çin tarafından Rusya-Ukrayna Savaşı’nın sona ermesi için teşebbüslerini hızlandırarak 12 unsurluk bir barış planı açıklandı. Ukrayna Devlet Lideri Volodimir Zelenski teklifin görüşülebileceğini fakat Rus askerlerinin ülkeyi terk etmesi gerektiğini söylemişti. Çin, öbür ülkeler tarafından Rusya üzerindeki tesiri nedeniyle Moskova idaresini barışa ikna edebilecek en öncelikli aktör olarak görülüyor.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Suudi Arabistan ile münasebetleri olağanlaştırmak istediklerini ve bunun Arap-İsrail çatışmasını sona erdirmek için “büyük bir adım” olacağını söyledi. Başbakanlık basın ofisi, Netanyahu ile ABD’li Senatör Lindsey Graham’ın Batı Kudüs’teki görüşmesinden imgeler paylaştı. Suudi Arabistan’dan İsrail’e geçen Graham, Netanyahu ile görüşmesinde, “Suudi Arabistan’a münasebetlerimizi geliştirmek istediğimi ve bunu İsrail’deki dostlarımıza itimat verecek biçimde yapmamız gerektiğini söyledim” dedi.Netanyahu ise, “Suudi Arabistan ile olağanlaşma ve barış istiyoruz. Bunu Arap-İsrail çatışmasını sona erdirmek için büyük bir adım olarak görüyoruz.” tabirlerini kullandı. Netanyahu, İsrail ile Suudi Arabistan ortasındaki bağlantıların normalleşmesinin iki ülkenin yanı sıra bölge ve tüm dünya için tarihi sonuçları olabileceğini söyledi.